Quinceañera – Wikipedia, wolna encyklopedia

Quinceañera (z hiszp. quince – piętnaście i años – lata) – tradycyjna huczna uroczystość odbywająca się z okazji piętnastych urodzin dziewczyny, obchodzona w części państw latynoamerykańskich oraz wśród Latynosów w Stanach Zjednoczonych^[1]. Uroczystość ta symbolizuje wejście dziewczyny w dorosłość^[2] (w wielu rodzinach dopiero od tego momentu córka ma prawo umawiać się na randki, chodzić na tańce, nosić makijaż i buty na wysokich obcasach^[3][4]). Składa się z części religijnej, obejmującej mszę świętą, oraz świeckiego przyjęcia z tańcami i jedzeniem. Terminem quinceañera określa się także bohaterkę tego święta.

Geneza uroczystości nie jest dokładnie poznana. Niektórzy badacze uważają, że quinceañera może wywodzić się z obrzędów Majów i Tolteków. W kulturach tych ludzie po ukończeniu piętnastego roku życia przechodzili obrzędy inicjacyjne wprowadzające w świat dorosłych. Zwyczaj ten miałby ulec silnym wpływom religii chrześcijańskiej i przekształcać się stopniowo w dzisiejszą quinceañera^[5]. Według innej teorii związki tego święta z kulturą dworską miałyby wskazywać na to, że ukształtowało się ono pod wpływem XVII-wiecznej kultury francuskiej^[1].

Początkowo quinceañera składała się głównie z elementów religijnych – odmówienia różańca i innych modlitw^[1]. W kształcie przypominającym dzisiejszy ukształtowała się dopiero w latach 40. XX wieku. W tym okresie obchodzona była głównie w rodzinach znaczących i zamożnych – kupców, ziemian, prawników itp. Quinceañera spopularyzowała się w pozostałych warstwach społecznych od lat 60. XX wieku^[6].

Quinceañera jest uroczystością bardzo huczną i kosztowną (może kosztować nawet tyle, co wesele^[7]), a jej przygotowanie może trwać kilka miesięcy. W kosztach partycypują rodzice chrzestni jubilatki^[1].

Podczas uroczystości jubilatka ubrana jest w elegancką, bardzo ozdobną suknię, przypominającą suknię ślubną^[5] (suknia ta ma symbolizować jej pierwsze dorosłe ubranie^[4]), najczęściej białą lub np. różową czy błękitną (delikatne kolory mają wskazywać na niewinność dziewczyny^[2]), na głowie nosi diadem (mający symbolizować poświęcenie dziewczyny dla królestwa Bożego na ziemi^[4]), ma na sobie także biżuterię podarowaną przez rodziców chrzestnych, a w rękach trzyma bukiet kwiatów^[2].

Quinceañera rozpoczyna się od katolickiej mszy świętej (lub nabożeństwa protestanckiego), w której uczestniczą rodzice dziewczyny, jej rodzice chrzestni, członkowie dalszej rodziny i przyjaciele. Jubilatka odprowadzana jest do kościoła przez czternaście dziewcząt (damas), reprezentujących lata życia dziewczyny; towarzyszy im czternastu chłopców (chambelanes). Jubilatkę eskortuje wybrany chłopiec, nazywany chambelán de honor^[8]. W czasie mszy świętej piętnastolatka dokonuje wyznania wiary oraz odmawia modlitwę, w której prosi o wsparcie Boga w dalszym życiu oraz o to, aby Maryja była dla niej wzorem^[4]. Podczas kazania ksiądz często odwołuje się do wartości rodzinnych^[8].

Podczas uroczystości jubilatka otrzymuje prezenty. Starsza krewna (np. ciotka lub siostra), nazywana madrina de medalla, wręcza jej medalik (często z wizerunkiem Matki Bożej z Guadalupe), medalik ten jest święcony podczas mszy świętej^[9]. Inna krewna, madrina de anillo, podarowuje piętnastolatce obrączkę, symbolizującą jej łączność ze społecznością i Bogiem^[4]. Jubilatka może też otrzymywać krzyż, kwiaty, książki religijne, naszyjnik itp.^[8]. Otrzymane kwiaty dziewczyna składa pod figurą Matki Bożej. Ponadto w czasie quinceañera dziewczyna otrzymuje lalkę, którą kołysze jak dziecko, co ma symbolizować jej gotowość do macierzyństwa (zwyczaj ten nazywa się entrega de la última múñeca)^[9] oraz wymienia otrzymane z okazji pierwszej komunii różaniec i książeczkę do nabożeństwa na nowe, dorosłe^[2].

Quinceañera obejmuje również przyjęcie. Rozpoczyna się ono od walca, którego jubilatka tańczy najpierw ze swoim ojcem, a następnie z chłopcem, chambelán de honor^[8]. Podczas przyjęcia może odbyć się również oficjalne założenie przez jubilatkę jej pierwszych butów na wysokim obcasie (w wielu rodzinach córki nie mogą się malować i nosić butów na wysokim obcasie aż do tej uroczystości^[4]) oraz rzucenie lalki w grono dziewcząt, co ma symbolizować rozstanie z dzieciństwem^[10]. Młodzież może także zaprezentować opracowane układy choreograficzne^[11]. Przyjęcie może być również tematyczne, poświęcone jednemu motywowi (np. baśni o Kopciuszku)^[11].

Quinceañera spotyka się z wieloma opiniami krytycznymi – według niektórych z nich uroczystość ta akcentuje seksualną gotowość dziewczyny i podkreśla stereotyp Latynosek jako kobiet rozwiązłych erotycznie^[3]. Pojawiają się też głosy mówiące o tym, że quinceañera opiera się w dużej mierze na akcentowaniu zależności dziewczyny od rodziny i Kościoła (przy braku analogicznych oczekiwań wobec chłopców)^[11]. Wskazuje się również na to, że koszty tej uroczystości stanowią znaczne obciążenie finansowe dla rodzin niezamożnych^[4]. Ponadto niektórzy przedstawiciele Kościoła katolickiego obawiają się tego, że podobieństwo wielu rytuałów quinceañera do tradycji weselnych może sprawiać wrażenie, że uroczystość jest formą zezwolenia i zachęty dla dziewcząt do rozpoczęcia współżycia seksualnego; stąd namawia się jubilatki do rezygnacji z wszelkich elementów kojarzących się z elementami weselnymi i zachęca je do jak najsilniejszego akcentowania religijnej warstwy uroczystości^[11].

Wymienia się także pozytywne skutki uroczystości – wskazuje się na jej rolę w zacieśnianiu więzi rodzinnych i przyjacielskich oraz w budowaniu kulturowej odrębności Latynosów^[11]. Według innych opinii z kolei, quinceañera stanowi ważny element łączący współczesnych młodych Latynosów ze źródłami ich kultury^[12]. Niektórzy teologowie twierdzą również, że święto, należące do religijności ludowej, jest przejawem religijności w codziennym życiu, charakterystycznym dla wiary Latynosów^[11].

• Quinceañera występuje jako motyw w wielu książkach, m.in. Estrella's Quinceañera Malín Alegría oraz Cuba 15 Nancy Osa.
• W 2007 roku opublikowano zbiór opowiadań latynoskich autorów pt. Fifteen Candles: 15 Tales of Taffeta, Hairspray, Drunk Uncles, and Other Quinceanera Stories; ich motywem przewodnim jest uroczystość quinceañera.
• Uroczystość była istotnym motywem w filmach: Piętnastolatka Richarda Glatzera i Washa Westmorelanda oraz Dirty Laundry Cristiny Ibarra.
• Quinceañera pojawiała się również w przedstawieniach teatralnych i musicalach.
• Popularność zyskuje święto cincuentañera, stanowiące odpowiednik quinceañera, obchodzone przez kobiety kończące 50 lat i podsumowujące swoje życiowe osiągnięcia^[13].
• Jest tematem 20. odcinka pierwszego sezonu serialu Czarodzieje z Waverly Place.

Zobacz multimedia związane z tematem: Quinceañera