Radomyśl Wielki – Wikipedia, wolna encyklopedia

Radomyśl Wielki
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Rynek z samolotem PZL M-2 – pomnikiem
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	mielecki
Gmina	Radomyśl Wielki
Prawa miejskie	31 stycznia 1581
Burmistrz	Agnieszka Machnik
Powierzchnia	8,79 km²
Populacja (01.01.2024); • liczba ludności; • gęstość	; 3409; 388 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 14
Kod pocztowy	39–310
Tablice rejestracyjne	RMI
	Położenie na mapie gminy Radomyśl Wielki Radomyśl Wielki
	Położenie na mapie Polski Radomyśl Wielki
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Radomyśl Wielki
	Położenie na mapie powiatu mieleckiego Radomyśl Wielki
	50°11′41″N 21°16′24″E/50,194722 21,273333
TERC (TERYT)	1811084
SIMC	0982411
	Urząd miejskiRynek 32; 39-310 Radomyśl Wielki
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Wiadomości w Wikinews
	Strona internetowa

Radomyśl Wielki – miasto w woj. podkarpackim, w powiecie mieleckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Radomyśl Wielki.

Miasto jest siedzibą dekanatu Radomyśl Wielki oraz parafii Przemienienia Pańskiego. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 984 z Lisiej Góry (koło Tarnowa) do Mielca, w ramach której 1 grudnia 2020 roku została oddana do użytku obwodnica miasta^[2]^[3].

Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto liczyło 3409 mieszkańców, będąc 37. najludniejszym miastem w województwie^[1].

Historia

Radomyśl Wielki został lokowany na prawie magdeburskim w 1581 przez kasztelana bieckiego Mikołaja Firleja^[4]. Leży w dawnej ziemi sandomierskiej historycznej Małopolski, w XVI wieku położony był w województwie sandomierskim^[5].

W czasie agresji niemieckiej na Polskę w 1939 żołnierze z VII Korpusu Armijnego zamknęli Żydów i Polaków w kościele, po czym obok kościoła strzelali na wiwat. Następnego dnia znęcali się nad Żydami. Części obcięli brody, część bijąc zmusili do jedzenia rosnącej trawy^[6].

Po około pięcioletniej niemieckiej okupacji Radomyśl został zdobyty 23 sierpnia 1944 przez żołnierzy 4 Korpusu Pancernego należącego do 1 Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej^[7].

Przed 1945 rokiem miasto należało do województwa krakowskiego, po zakończeniu II wojny światowej weszło w skład nowo utworzonego województwa rzeszowskiego. W latach 1975–1998 Radomyśl Wielki administracyjnie należał do województwa tarnowskiego.

Zabytki

Obiektami wpisanymi do rejestru zabytków woj. podkarpackiego są^[8]:

Kościół Przemienienia Pańskiego i Najświętszej Maryi Panny (A-519 z 19.05.1991)
Cmentarz żydowski z pomnikiem ofiar masowych egzekucji (A-1156 z 12.12.1989)

Demografia

Według danych z 31 grudnia 2021 Radomyśl Wielki liczył 3252 mieszkańców (GUS)^[9]

Ludzie związani z Radomyślem Wielkim‎

Z tym tematem związana jest kategoria: ‎Ludzie związani z Radomyślem Wielkim‎.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
↑ Obwodnica Radomyśla Wielkiego już otwarta [online], hej.mielec.pl, 1 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-01] .
↑ AnnaA. Magda AnnaA., Kolejna nowa obwodnica na Podkarpaciu [online], Samorząd Województwa Podkarpackiego, 1 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-01] (pol.).
↑ Historia miejscowości | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2023-09-29] .
↑ KrystynK. Matwijowski KrystynK., Studia z dziejów Rzeczypospolitej szlacheckiej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1988, s. 252 .
↑ Shepherd 2017 ↓, s. 88.
↑ Dolata 1971 ↓, s. 464.
↑ Rejestr zabytków | Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Przemyślu [online], wuozprzemysl.pl [dostęp 2023-09-29] .
↑ Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-02-03] .
↑ Radomyśl Wielki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

Bibliografia

Bolesław Dolata: Wyzwolenie Polski 1944-1945. Warszawa: 1971.
Ben Shepherd: Żołnierze Hitlera. Armia niemiecka w Trzeciej Rzeszy. Oświęcim: 2017. ISBN 978-83-7889-539-8.

Linki zewnętrzne

Oficjalny Portal Internetowy Gminy Radomyśl Wielki
Radomyśl, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 432 .

[PopulacjaPowierzchnia-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).

[2] Obwodnica Radomyśla Wielkiego już otwarta [online], hej.mielec.pl, 1 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-01] .

[3] AnnaA. Magda AnnaA., Kolejna nowa obwodnica na Podkarpaciu [online], Samorząd Województwa Podkarpackiego, 1 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-01] (pol.).

[4] Historia miejscowości | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2023-09-29] .

[5] KrystynK. Matwijowski KrystynK., Studia z dziejów Rzeczypospolitej szlacheckiej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1988, s. 252 .

[CITEREFShepherd201788-6] Shepherd 2017 ↓, s. 88.

[CITEREFDolata1971464-7] Dolata 1971 ↓, s. 464.

[8] Rejestr zabytków | Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Przemyślu [online], wuozprzemysl.pl [dostęp 2023-09-29] .

[Populacja2019-9] Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-02-03] .

[populacja2016-10] Radomyśl Wielki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[:a-11] Kursywą opisano jednostki utworzone przez władze hitlerowskie.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[A]

Miasta na prawach powiatu	Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg
Miasta powiatowe	Brzozów Dębica Jarosław Jasło Kolbuszowa Krosno Lesko Leżajsk Lubaczów Łańcut Mielec Nisko Przemyśl Przeworsk Ropczyce Rzeszów Sanok Stalowa Wola Strzyżów Tarnobrzeg Ustrzyki Dolne
Miasta gminne	Baranów Sandomierski Bircza Błażowa Boguchwała Brzostek Cieszanów Dubiecko Dukla Dynów Głogów Małopolski Iwonicz-Zdrój Jawornik Polski Jedlicze Kańczuga Kołaczyce Narol Nowa Dęba Nowa Sarzyna Oleszyce Pilzno Pruchnik Przecław Radomyśl Wielki Radymno Rudnik nad Sanem Rymanów Sędziszów Małopolski Sieniawa Sokołów Małopolski Tyczyn Ulanów Zagórz Zaklików

Miasto	Radomyśl Wielki
Wsie	Dąbie Dąbrówka Wisłocka Dulcza Mała Dulcza Wielka Janowiec Partynia Pień Podborze Ruda Zdziarzec Zgórsko Żarówka
Części miasta	Kąty Wał Wólka Dulecka Wólka Plebańska
Części wsi	Bielizny Biesów Budy Chyb Dąbrówka Giełda Góra Granica Grobla (Dulcza Wielka) Grobla (Żarówka) Kąty Kmiecia Strona Koło Szkoły Koło Szosy Kolonia Koniec (Dulcza Wielka) Koniec (Janowiec) Kwatery Liźniowiec Łęg Ług Młyny Pańskie Pniaki Podkościele Podlesie (Dąbie) Podlesie (Podborze) Podlesie Żarowskie Pole (Dulcza Mała) Pole (Zdziarzec) Prewenda Ruda Dolna Ruda Górna Rynek Stara Wieś Stary Janowiec Sybir Świerdże Wilcza Wola Zabagnie Zagrody Załuże Zastawie (Dulcza Mała) Zastawie (Podborze) Zastawie (Ruda) Zastawie-Budy Żabno
Osada wsi	Wilcza Wola-Borowina
Przysiółki wsi	Dęba Nowa Wieś Podlesie Poręby Schabowiec (Partynia) Schabowiec (Ruda)

Miasta	Mielec Przecław Radomyśl Wielki
Gminy miejskie	Mielec
Gminy miejsko-wiejskie	Przecław Radomyśl Wielki
Gminy wiejskie	Borowa Czermin Gawłuszowice Mielec Padew Narodowa Tuszów Narodowy Wadowice Górne

Przynależność wojewódzka	woj. krakowskie (1920–39) woj. rzeszowskie (1945–75)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Mielec (od 1934) Radomyśl Wielki (od 1934)
Miasteczka (1920–34)	Mielec (→) Przecław Radomyśl Wielki (→) Rzochów
Gminy miejskie (1920–39 → i 1945–75)	Mielec Radomyśl Wielki
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39 →, 1945–54 i 1973–75)	Borowa Czermin (do 1939 i od 1945) Gawłuszowice (do 1954) Mielec Padew Narodowa Przecław Radomyśl Wielki Tuszów Narodowy (do 1939 i od 1945) Wadowice Górne
Gromady (1954–72)	Borki Nizińskie (1954–60) Borowa (1954–72) Boża Wola (1954–59) Breń Osuchowski (1954–61) Chorzelów (1954–72) Cyranka (1954–72) Czermin (1954–72) Domacyny (1954–61) Dulcza Mała (1954–59) Dulcza Wielka (1954–60) Gawłuszowice (1954–72) Górki (1954–72) Izbiska (1954–59) Jaślany (1954–61) Kiełków (1954–60) Krzemienica (1954–59) Łączki Brzeskie (1954–60) Otałęż (1954–60) Padew Narodowa (1954–72) Piechoty (1954–60) Podborze (1954–72) Podleszany (1954–72) Przecław (1954–72) Radomyśl Wielki (1954–72) Ruda (1954–72) Rzemień (1954–72) Rzędzianowice (1954–61) Sadkowa Góra (1954–61) Sarnów (1954–68) Trzciana (1954–61) Trześń (1954–60) Tuszów Narodowy (1954–72) Tuszyma (1954–68) Wadowice Górne (1954–72) Wampierzów (1954–59) Wojsław (1954–72) Wola Wadowska (1954–61) Zdziarzec (1954–60) Złotniki (1954–61) Żarówka (1954–72)