Raymond Burr – Wikipedia, wolna encyklopedia

Raymond Burr

Imię i nazwisko	Raymond William Stacey Burr
Data i miejsce urodzenia	21 maja 1917 New Westminster
Data i miejsce śmierci	12 września 1993 Sonoma
Zawód	aktor
Współmałżonek	Isabella Ward (1948⁠–⁠1952; rozwód)
Lata aktywności	1934–1993
Multimedia w Wikimedia Commons

Raymond William Stacey „Ray” Burr^[1] (ur. 21 maja 1917 w New Westminster, zm. 12 września 1993 w Sonomie) − kanadyjski aktor telewizyjny, teatralny i filmowy. Laureat dwóch nagród Emmy (ośmiokrotnie nominowany do tych statuetek), nominowany do dwóch Złotych Globów^[2].

Urodził się w New Westminster^[3], w Kolumbii Brytyjskiej jako syn Minervy Annette (z domu Smith, 1892–1974), pianistki i nauczycielki muzyki, i Williama Johnstona Burra (1889–1985), sprzedawcy sprzętu elektronicznego^[4]. Kiedy Burr miał sześć lat, jego rodzice rozwiedli się. Jego matka przeniosła się do Vallejo w Kalifornii, razem z nim i jego młodszym rodzeństwem - siostrą Geraldine i bratem Jamesem Edmondem, podczas gdy jego ojciec pozostał w New Westminster. Jego samotna matka utrzymywała swoją małą rodzinę grając na organach w kinach i kościołach^[5]. Burr był w stanie wykonywać dorywcze prace. Pracował jako pomocnik na ranczu, podróżujący sprzedawca przyciemnionych fotografii, straż pożarna w służbie leśnej i agent nieruchomości w Chinach, gdzie na krótko zamieszkała jego matka^[5]. Burr krótko uczęszczał do Akademii Wojskowej San Rafael w San Rafael w Kalifornii i ukończył Berkeley High School^[6].

W 1934 dołączył do grupy teatralnej repertuarowej w Toronto, która występowała w całej Kanadzie, a następnie dołączył do innej grupy, która podróżowała w Indiach, Australii i Anglii. Krótko uczęszczał do Long Beach Junior College^[6] i przez semestr uczył w San Jose Junior College, pracując wieczorami jako aktor radiowy i piosenkarz^[7]. Po krótkim pobycie jako piosenkarz w nocnym klubie w Paryżu, Burr studiował na Uniwersytecie Stanforda, Columbia i University of Chunking^[5]. W wieku 19 lat poznał reżysera Anatole’a Litvaka, który załatwił Burrowi pracę w letnim kinie w Toronto. Doprowadziło to do powiązania z angielską firmą koncertową. W 1937 rozpoczął współpracę z Pasadena Playhouse^[8].

W 1940 przeniósł się do Nowego Jorku i zadebiutował na Broadwayu w musicalu Crazy With the Heat (1941)^[9]. Jego kolejny występ w broadwayowskiej sztuce The Duke in Darkness (1944) jako lojalny przyjaciel uwięzionego bohatera zaowocował kontraktem z RKO Pictures.

Burr wziął udział w ponad 50 filmach fabularnych, tworząc szereg złoczyńców, które uczyniły go ikoną filmu noir^[10]. Po ekranowym debiucie jako szofer pani Millicent Potter w komedii Earl of Puddlestone (1940) z Jamesem Gleasonem, zagrał Paula Gilla w komedii romantycznej Marvina LeRoya Bez zastrzeżeń (Without Reservations, 1946) z Claudette Colbert. Spędził następne dziesięć lat, specjalizując się w rolach czarnych charakterów; jako Jeff Torrance w dramacie San Quentin (1946), nieuczciwy radny miejski Les Taggart w komedii romantycznej George’a Sidneya Key to the City (Klucz do miasta, 1950) u boku Clarka Gable’a, prokurator pkręgowy R. Frank Marlowe w melodramacie George’a Stevensa Miejsce pod słońcem (A Place in the Sun, 1951) z Montgomerym Cliftem i Elizabeth Taylor oraz Harold Loftus w dramacie Krzyk pośród nocy (A Cry in the Night, 1992) z Natalie Wood. Jego najsłynniejsze kreacja w tym okresie to rola pana Larsa Thorwalda – melancholijnego mordercy żony w dreszczowcu Alfreda Hitchcocka Okno na podwórze (1954) z Jamesem Stewartem i Grace Kelly, a także postać dziennikarza Steve’a Martina w anglojęzycznych scenach filmu japońskiego Godzilla: Król potworów (Godzilla, King of the Monsters!, 1956), za którą dekadę później w Godzilli 1985 był nominowany do Złotej Maliny jako najgorszy aktor drugoplanowy^[11]. W miniserialu biblijnym CBS Piotr i Paweł (Peter and Paul, 1981) z Anthonym Hopkinsem wystąpił jako Herod Agryppa I.

10 stycznia 1948 ożenił się z Isabellą Ward^[12]. Rozwiedli się w 22 sierpnia 1952^[12].

Był homoseksualistą, choć ukrywał swoją seksualność przez większość życia z obawy, że zaszkodzi to jego karierze^[12]. W latach 1960–1993 był związany z Robertem Benevidesem, młodym aktorem i weteranem wojny koreańskiej, którego Burr poznał na planie Perry’ego Masona^[13].

• 1950: Key to the City (Klucz do miasta) jako Les Taggart
• 1951: Miejsce pod słońcem (A Place in the Sun) jako prokurator okręgowy R. Frank Marlowe
• 1951: Jego typ kobiety (His Kind of Woman) jako Nick Ferraro
• 1954: Okno na podwórze (Rear Window) jako pan Lars Thorwald
• 1982: Spokojnie, to tylko awaria (Airplane II: The Sequel) jako sędzia

• 1967–1975: Ironside jako Robert T. Ironside
• 1979: Statek miłości (The Love Boat) jako Malcolm Dwyer

• Raymond Burr w bazie IMDb (ang.)
• Raymond Burr w bazie Filmweb
• Raymond Burr w bazie Notable Names Database (ang.)