Republika Cospaii – Wikipedia, wolna encyklopedia

Republika Cospaii

Repubblica di Cospaia

1440–1826
Herb Flaga
Ustrój polityczny	republika
Stolica	Cospaia
Powierzchnia	3,3 km²
Język urzędowy	włoski
Religia dominująca	rzymski katolicyzm
Położenie na mapie świata Republika Cospaii
43°33′34″N 12°10′15″E/43,559444 12,170833

Republika Cospaii – historyczne mikropaństwo położone na Półwyspie Apenińskim^[1][2].

Do powstania republiki doszło w 1440 roku na skutek błędu dokonanego w trakcie sprzedaży fragmentu Państwa Kościelnego Republice Florenckiej przez papieża Eugeniusza IV na soborze we Florencji^[3][4].

Nieporozumienie to miało swoją przyczynę w tym, że delegacje Republiki Florenckiej i Państwa Kościelnego uznały za nową granicę dwie różne bezimienne rzeki (Florencja za nową linię demarkacyjną uznała rzekę płynącą na północy, natomiast Rzym płynącą na południu), położone 500 metrów od siebie. W ten sposób terytorium o wymiarach 2 kilometrów na 0,5 kilometra, położone między obydwoma państwami stało się ziemią niczyją. Kiedy lokalni mieszkańcy dowiedzieli się o zaistniałej sytuacji ogłosili niezależność od obydwu państw. Stan ten został formalnie uznany przez Florencję i Państwo Kościelne w 1484 roku, ponieważ żadnej ze stron nie zależało na korekcji już i tak skomplikowanej granicy^[5].

Kres republiki nastąpił 25 maja 1826 roku, kiedy Cospaia została podzielona między Toskanię i Państwo Papieskie, w wyniku postanowień traktatu podpisanego przez pozostałe 14 rodzin mieszkających w Cospaii. W zamian otrzymali oni srebrną monetę oraz zezwolenie na dalszą uprawę tytoniu (do pół miliona roślin rocznie)^[6].

Republikańska forma rządów w czasach Cospaii była dość rzadko spotykana, ponieważ rozpropagowała ją dopiero rewolucja francuska oraz wydarzenia będące jej konsekwencjami. Spośród występujących wtedy przykładów można tylko wymienić włoskie nadmorskie republiki, San Marino, a także niepotwierdzoną historycznie republikę Senarica^[7].

Niemniej jednak mieszkańcy Cospaii przy wyborze nowego porządku społecznego postanowili oprzeć swój system na całkowitej wolności jego obywateli, będących od teraz suwerennymi jednostkami, a nie poddanymi jakiegokolwiek organu władzy^[8][5]. Oprócz tego zadecydowano o stworzeniu oficjalnej symboliki republiki w postaci biało-czarnej flagi, podzielonej wzdłuż przekątnej, a także herbu, który na swojej tarczy zobrazowaną ma wieś położoną pomiędzy dwoma małymi ciekami wodnymi, ryby oraz krzew tytoniu szlachetnego. Na samej górze widnieje również oficjalne motto Cospaii: „Perpetua et firma libertas (Wieczna i trwała wolność)”^[9][10].

Tym samym Cospaiesi nie byli zobowiązani do płacenia żadnych danin Państwu Papieskiemu bądź Wielkiemu Księstwu Toskanii, a towary transportowane przez terytorium nie podlegały żadnym cłom, co czyniło cały obszar wolną strefą ekonomiczną, a także strefą buforową dla wyżej wymienionych państw.

Dodatkowo, z uwagi na formę organizacji społeczeństwa, Cospaia była jednym z pierwszych, a potem jedynym miejscem we Włoszech, które nie wprowadziło na swoim terytorium papieskiego zakazu uprawy tytoniu, co uczyniło z 250 mieszkańców monopolistów, a 25 hektarów miejscowych gruntów ornych została zagospodarowana pod tę właśnie uprawę. Wydarzenie to miało tak duży wpływ, że po dziś dzień niektóre odmiany tytoniu nazywane są cospaia^[5][11].

Republika Cospaii nie miała ani oficjalnego rządu, ani formalnego systemu prawnego^[12]. Nie posiadała także więzienia, stałej armii czy też policji. Jedyną formą administracji była Rada Starszych i Głów Rodzin, która zwoływana była w przypadku konieczności podjęcia odpowiednich decyzji lub przeprowadzenia procesów sądowniczych^[13]. Na jej czele w roli przewodniczącego zasiadali jednocześnie wikariusz z San Lorenzo oraz członek rodziny Valenti – najważniejszej rodziny w kraju. Za miejsce spotkań rady służył do 1718 roku dom rodu Valenti, natomiast później, już do końca istnienia republiki, Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny. Z tego powodu do dzisiaj można na architrawie drzwi kościoła oraz dzwonie parafialnym odczytać zapisane motto Cospaii „Perpetua et firma libertas”^[8].

Po kilku wiekach republika uległa zdegradowaniu na skutek wzmożonej działalności przemytników. Idea wolności, która przyświecała założycielom, uległa erozji na rzecz przywilejów, a niespotykana nigdzie indziej swoboda przy jednoczesnym braku służb mogących wyegzekwować porządek przyciągała coraz więcej ludzi nieprawych, szukających łatwego sposobu do zarobku albo ucieczki od sprawiedliwości. Są to w zasadzie problemy typowe dla mikropaństw, szczególnie mających podobnie „pośredniczące” położenie geopolityczne^[14].

Po czasach wojen napoleońskich, 26 czerwca 1826 roku czternastu przedstawicieli republiki dokonało aktu poddania się papieżowi, przez co Cospaia została włączona do Państwa Kościelnego. W zamian każdy obywatel otrzymał papieską srebrną monetę oraz uprawnienie do dalszej hodowli tytoniu^[8], która to została przejęta przez bogatych właścicieli ziemskich jak Collacchioni i Giovagnoli, którzy wykupili większość ziemi stanowiącej niegdyś terytorium republiki. Następnie rozszerzyli oni produkcję na obszar całej doliny, czyniąc go głównym towarem rolnym^[8][15].