Screwball comedy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Screwball comedy – odmiana komedii romantycznej, powstała w kinie amerykańskim w latach 30. XX wieku^[1][2]. Jej nazwa pochodzi od amerykańskiego słowa screwball, oznaczającego „dziwaczny”, „zbzikowany”, „postrzelony” czy „irracjonalny”^[1][2].

Akcja screwball comedy opowiadała o romansie, do którego dochodzi w wyniku nieprawdopodobnego splotu okoliczności, dzięki czemu spotkać się mogą mężczyzna i kobieta pochodzący z różnych środowisk oraz różniący się statusem materialnym, poglądami i sposobem życia. Pierwszym tego typu filmem były Ich noce Franka Capry z 1934^[1]. Inne produkcje to między innymi W pogoni za cieniem (1934, reż. W.S. Van Dyke), Jego złota rybka (1936, reż. Jack Conway) i Drapieżne maleństwo (1938, reż. Howard Hawks)^[1][2].

Charakterystyczne dla screwball comedies są liczne farsowe gagi, dynamiczne i błyskotliwe dialogi między postaciami (w tym względzie screwball comedies wykorzystywała nowe możliwości, jakie przyniosło kino dźwiękowe^[3]), szybka akcja i niezwykłe zbiegi okoliczności^[1][2]. Istotnym motywem jest też wątek konfrontacji męsko-damskiej, przy czym zwycięstwo w „walce płci” przypada w screwball comedy zazwyczaj kobiecie^[1], szczególnie, że w filmach tych pojawia się nowy typ kobiety – silnej i wyemancypowanej^[2]. Komedie tego typu zawierają też wyraźny wątek społeczny, odpowiadający na zapotrzebowanie czasów wielkiego kryzysu – ubóstwo jest wartościowane pozytywnie, podczas gdy bogactwo i przywileje społeczne rodzą snobizm i rozkapryszenie oraz oddalają od prawdziwego życia^[3].

Screwball comedies straciły na popularności po II wojnie światowej, co doprowadziło do stopniowego zamierania gatunku. Jednak nawiązania do tego gatunku można odnaleźć również w późniejszych filmach, czego przykładem może być Pół żartem, pół serio (1959, reż. Billy Wilder)^[4].

• comedy of remarriage – komedia opowiadająca o ponownym małżeństwie rozwiedzionej pary^[5].

• Keith M. Booker: Historical Dictionary of American Cinema. Scarecrow Press, 2011. ISBN 0-8108-7192-0.
• Screwball comedy. W: Marek Hendrykowski: Słownik terminów filmowych. Poznań: Ars Nowa, 1994.
• Łukasz A. Plesnar: Hollywood: pod znakiem Wielkiego Kryzysu. W: Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska: Kino klasyczne. Kraków: Universitas, 2012, seria: Historia kina. ISBN 978-83-242-1662-8.