Space Launch System – Wikipedia, wolna encyklopedia

Space Launch System
Ilustracja
Start Artemis 1 (2022)
Producent

Boeing, United Launch Alliance, Orbital ATK, Aerojet Rocketdyne

Koszt opracowania

od 7 do 35 mld USD

Koszt wystrzelenia

500 mln USD

Data pierwszego startu

16 listopada 2022

Statystyki
Zdolność wynoszenia

LEO: od 95 do 130 t

Wymiary
Długość

Block 1: 98 m, Block 2: 111 m

Średnica

8,4 m

Ilość stopni

2 + 2x SRB

Stopnie rakiety
Boostery
(Block 1, 1B)

2x pięciosegmentowe SRB

Stopień 1.
(Block 1, 1B, 2)

4x RS-25D/E

Stopień 2.
(Block 1)

1x RL10B-2

Stopień 2.
(Block 1B, 2)

4x RL10

Grafika rakiety SLS na wyrzutni
Ogólny schemat rakiety SLS (2011)
Wersje rakiety SLS (2012)
Wersje rakiety SLS (2015)

Space Launch System (SLS) – ciężka rakieta nośna NASA mająca zastąpić wahadłowce kosmiczne STS. Projekt ten jest realizowany zamiast rakiet Ares I i Ares V przewidzianych w odwołanym programie Constellation. Jest przeznaczona do wynoszenia na orbitę pojazdów załogowych, jak i bezzałogowych. Pierwsza wersja nazywana jest Block I, a po niej mają być wykorzystywane cięższe wersje. Podstawowym zadaniem nowej rakiety będzie realizacja programów dalekiej eksploracji kosmosu, m.in. umożliwienie powrotu na Księżyc i lotów załogowych na Marsa.

Ogólna koncepcja

[edytuj | edytuj kod]

Według wstępnego projektu rakiety SLS, z programu Space Transportation System (STS) zostaną przejęte następujące najważniejsze jego części:

Przewidziano trzy warianty drugiego stopnia: pierwszy wariant to zmodyfikowany człon DCSS z rakiety Delta IV, wyposażony w silnik RL-10, drugi wariant to człon Exploration Upper Stage, który będzie korzystał z czterech silników RL-10, trzeci wariant to Earth Departure Stage z trzema silnikami J-2X. Dzięki podejściu polegającemu na wykorzystaniu już istniejących elementów, prace nad rakietą zajmą o wiele mniej czasu niż gdyby realizowano zarzucony projekt Ares V.

Projekt Space Launch System będzie z czasem rozwijany. Początkowy udźwig bez górnego członu będzie wynosił 95 ton na niską orbitę wokółziemską (LEO). Po dodaniu górnego członu Earth Departure Stage, udźwig zwiększy się do 130 ton.

Równocześnie NASA podjęła decyzję o modyfikacji wcześniej rozwijanego w ramach programu Constellation projektu kapsuły załogowej MPCV Orion.

Schemat SLS z września 2011 r.

[edytuj | edytuj kod]

W lipcu 2011 roku NASA przedstawiła wstępną koncepcję rakiety nośnej oraz plan prac. Natomiast 14 września 2011 roku NASA przedstawiła oficjalny schemat rakiety SLS. Ustalono następującą architekturę rakiety[1]:

  • Pierwszy stopień rakiety napędzany pięcioma silnikami RS-25D (docelowo wersja RS-25E), paliwo i utleniacz – ciekły wodór i ciekły tlen. Pierwotnie wykorzystane zostaną silniki pochodzące z programu wahadłowców, następnie zastosowana zostanie ich uproszczona wersja rozwojowa.
  • Rakiety pomocnicze przynajmniej początkowo na paliwo stałe. Pojawiła się również informacja, że docelowo zostaną wprowadzone pomocnicze rakiety pochodzące z sektora komercyjnego.
  • Drugi (górny) stopień rakiety napędzany budowanym i testowanym silnikiem J-2X, paliwo i utleniacz – ciekły wodór i ciekły tlen.

Różnice pomiędzy wersjami

[edytuj | edytuj kod]
Wersja Pierwszy start Udźwig na LEO (t) 1. stopień 2. stopień Boostery
SLS Block 1 2022 95 4 x RS-25E IPCS (1 x RL 10B) SRB
SLS Block 1B 105 4 x RS-25E EUS (4 x RL 10C) SRB
SLS Block 2 130 4 x RS-25E EUS (4 x RL 10C) BOLE

Plan lotów

[edytuj | edytuj kod]
Misja Konfiguracja Załoga Data Cel
Artemis 1 Block I 16.11.2022 Bezzałogowy lot statku Orion wokół Księżyca
Artemis 2 Block I 4 os. wrzesień 2025 Pierwszy załogowy lot kapsuły Orion.
Artemis 3 Block I 4 os. wrzesień 2026 Załogowy lot statku Orion w celu wylądowania na Księżycu
Artemis 4 Block IB 4 os. 2027 Lot załogowy statku Orion związany z rozwojem stacji Gateway (DSG)
Artemis 5 Block IB 4 os. 2028 Lot kapsuły Orion z kolejnym modułem DSG

Według planu z 2021 lot Artemis 2 miał się odbyć już w 2023[2], planowane starty pozostałych lotów również uległy opóźnieniu. Istnieją duże obawy, czy ze względu na ograniczenia budżetu NASA plan zostanie zrealizowany. Wątpliwości rodzi również mała częstotliwość startów rakiety SLS, (najwyżej jeden start rocznie) co spowoduje wysokie koszty stałe obsługi całego systemu[3].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Maciej Mickiewicz: NASA oficjalnie przedstawia nową rakietę nośną. kosmonauta.net, 14 września 2011. [dostęp 2011-10-14].
  2. Chris Gebhardt: NASA finally sets goals, missions for SLS – eyes multi-step plan to Mars. [w:] NASASpaceFlight [on-line]. 2017-04-06. [dostęp 2017-06-22]. (ang.).
  3. Krzysztof Kanawka: Wersja finalna rakiety SLS za 21 lat?. kosmonauta.net, 29 lipca 2011. [dostęp 2011-07-29].