Stanisław Lubomirski (marszałek wielki koronny) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Stanisław Lubomirski
Ilustracja
Marcello Bacciarelli, Portret Stanisława Lubomirskiego z około 1780 roku
Herb
Szreniawa bez Krzyża
Rodzina

Lubomirscy herbu Szreniawa bez Krzyża

Data i miejsce urodzenia

25 grudnia 1722
Kraków

Data i miejsce śmierci

12 sierpnia 1783
Łańcut

Ojciec

Józef Lubomirski

Matka

Teresa Lubomirska

Żona

Izabela Lubomirska

Dzieci

Izabela Potocka
Aleksandra Potocka
Konstancja Rzewuska
Julia Potocka

Odznaczenia
Order Orła Białego Order Świętego Stanisława (Rzeczpospolita Obojga Narodów)
Portret marszałka Lubomirskiego
Portret marszałka w stroju książęcym

Stanisław Lubomirski herbu Szreniawa bez Krzyża (ur. 25 grudnia 1722 w Krakowie zm. 12 sierpnia 1783 w Łańcucie[1]) – marszałek wielki koronny od 1766 roku, strażnik wielki koronny w latach 1752–1766, komisarz z rycerstwa Komisji Skarbowej Koronnej w 1765 roku[2], konsyliarz Rady Nieustającej w 1780 roku[3], starosta wiślicki w 1765 roku, starosta kałuski, goszczyński i lubocheński[4].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Poseł na sejmy (1746–1762), członek Stronnictwa Familii.

Syn Józefa Lubomirskiego, wojewody czernihowskiego, i Teresy Mniszchówny, brat Antoniego, kasztelana i wojewody krakowskiego.

Był osobą zamożną i wspierał interesy Familii. Odgrywał rolę jednego z przywódców obozu Czartoryskich (ożenił się z Elżbietą, córką Augusta Aleksandra Czartoryskiego). Jego córkami były Julia Potocka, Konstancja Rzewuska, Izabela Potocka i Aleksandra Potocka. Później był nieprzejednanym wrogiem ostatniego króla PolskiStanisława Augusta Poniatowskiego. Zasłużony dla rozwoju Warszawy, zwalczał wpływy rosyjskie w Polsce.

Poseł województwa sandomierskiego na sejm 1746 roku[5]. Poseł koronny z Inflant na sejm 1748 roku[6]. Wybrany posłem na sejm 1756 roku z powiatu sandomierskiego województwa sandomierskiego[7]. Był posłem z województwa sandomierskiego na sejm 1758 roku[8]. W 1758 roku reaktywował polską lożę masońską - Trzech Braci. Poseł na sejm nadzwyczajny 1761 roku z województwa sandomierskiego[9]. 29 kwietnia 1761 roku zerwał sejm nadzwyczajny[10]. Poseł na sejm 1762 roku z województwa sandomierskiego[11]. W 1764 był jednym z inicjatorów reform sejmu konwokacyjnego. Był marszałkiem województwa sandomierskiego w konfederacji Czartoryskich w 1764 roku[12], konsyliarzem konfederacji Czartoryskich w 1764 roku[13] i posłem z województwa sandomierskiego na sejm konwokacyjny[14]. W 1764 roku był elektorem Stanisława Augusta Poniatowskiego z województwa sandomierskiego[15]. Poseł na sejm koronacyjny 1764 roku z województwa sandomierskiego[16]. Był posłem na sejm 1766 roku z województwa sandomierskiego[17]. Otrzymawszy 1766 laskę marszałkowską uczynił dużo dla podniesienia Warszawy, pracował nad reformą sądownictwa karnego. W czasie konfederacji barskiej umacniał St. Augusta w oporze przeciw Rosji, usiłując go przeciągnąć na stronę konfederatów i Francji. Członek konfederacji 1773 roku[18]. Jako członek delegacji na Sejmie Rozbiorowym 1773–1775 był przedstawicielem opozycji[19]. 18 września 1773 roku podpisał traktaty cesji przez Rzeczpospolitą Obojga Narodów ziem zagarniętych przez Rosję, Prusy i Austrię w I rozbiorze Polski[20].

Po pierwszym rozbiorze należał do opozycji magnackiej, działającej przeciw królowi w oparciu o Austrię, zasiadał w Radzie Nieustającej. Członek Departamentu Policji Rady Nieustającej w 1779 roku[21]. Członek konfederacji Andrzeja Mokronowskiego w 1776 roku[22].

Przekazał fundusze na budowane przez Nataniela Mateusza Wolfa obserwatorium astronomiczne na Biskupiej Górce w Gdańsku[23]. W 1757 odznaczony Orderem Orła Białego[24]. W 1765 został kawalerem Orderu Świętego Stanisława[25].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Genealogia dynastyczna [online], genealogia.grocholski.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-17].
  2. Antoni Sozański, Imienne spisy osób duchownych, świeckich i wojskowych, które w pierwszych ośmiu latach panowania króla Stanisława Poniatowskiego od 1764–1772 r. w rządzie lub przy administracyi Rzeczypospolitéj udział brały […]. Cz. 1, Tablice i rejestr, Kraków 1866, s. 10.
  3. Volumina Legum, t. VIII, Petersburg, s. 582.
  4. Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy". Oprac. Krzysztof Chłapowski, Stefan Ciara, Łukasz Kądziela, Tomasz Nowakowski, Edward Opaliński, Grażyna Rutkowska, Teresa Zielińska. Kórnik 1992, s. 182.
  5. Dyaryusze sejmowe z wieku XVIII.T.II. Dyaryusz sejmu z r.1746. Diaria comitiorum Poloniae saeculi XVIII wydał Władysław Konopczyński, Warszawa 1912, s. 236.
  6. Dyaryusze sejmowe z wieku XVIII.T.I. Dyaryusz sejmu z r.1748. Diaria comitiorum Poloniae saeculi XVIII i Diarium comitiorum anni 1748 wydał Władysław Konopczyński, Warszawa 1911, s. 307.
  7. Kuryer Polski 1756 nr CLXIII, [b.n.s.]
  8. Diarjusze sejmowe z wieku XVIII.T.III. Diarjusze sejmów z lat 1750, 1752, 1754 i 1758, Warszawa 1937, s. 283.
  9. Porządek JJ WW Ich Mciow Panow Posłow Obranych na Seym Extraordynaryiny Warszawski, Dnia 27. Kwietnia 1761, [b.n.s]
  10. Manifest jaśnie wielmożnych ichmciów panów posłów na sejm extraordynaryjny warszawski dnia 27. kwietnia r. 1761. zaczęty [b.n.s]
  11. Dyaryusz Seymu Ordynaryinego Warszawskiego, w Roku, 1762, s. 14.
  12. Volumina Legum, t. VII, Petersburg 1860, s. 140.
  13. Konfederacya Generalna Koronna Po doszłym Seymie Convocationis Zaczęta w Warszawie Dnia 23. Czerwca Roku Pańskiego 1764. Ręką J. O. Xcia Jmci Prymasa Korony Polskiey [...] Stwierdzona, s. 5.
  14. Volumina Legum, t. VII, Petersburg 1860, s. 91.
  15. Akt elekcyi Roku Tysiąć Siedemset Sześćdziesiątego Czwartego, Miesiąca Sierpnia, Dnia dwudziestego siódmego, s. 45.
  16. Ludwik Zieliński, Pamiątki historyczne krajowe, Lwów 1841, s. 25.
  17. Dyaryusz seymu walnego ordynaryinego odprawionego w Warszawie roku 1766, Warszawa [b.r.w.], [b.n.s.]
  18. Ryszard Chojecki, Patriotyczna opozycja na sejmie 1773 r., w: Kwartalnik Historyczny, LXXIX, nr 3, 1972, s. 559.
  19. Ryszard Chojecki, Patriotyczna opozycja na sejmie 1773 r., w: Kwartalnik Historyczny, LXXIX, nr 3, 1972, s. 557, 559.
  20. Volumina Legum t. VIII, Petersburg 1860, s. 20–48.
  21. KALENDARZ polityczny dla Królestwa Polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego na rok pański 1779. w Warszawie, Nakładem y drukiem Michała Groella Księgarza Nadwornego J.K.Mci., [b.n.s]
  22. Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860, s. 529.
  23. Historia Gdańska pod redakcją Edmunda Cieślaka, t. III, /1: 1655–1793, Gdańsk 1993, s. 688.
  24. Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008, 2008, s. 188.
  25. Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Świętego Stanisława, Warszawa 2006, s. 177.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]