Strelicjowate – Wikipedia, wolna encyklopedia

Strelicjowate
Ilustracja
Strelicja królewska
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

imbirowce

Rodzina

strelicjowate

Nazwa systematyczna
Strelitziaceae (K. Schum.) Hutch.
Fam. Fl. Pl. 2: 72. 1934
Zasięg
Mapa zasięgu

Strelicjowate (Strelitziaceae (K. Schum.) Hutch.) – rodzina bylin z rzędu imbirowców. Zalicza się tu 3 rodzaje z 12 gatunkami[3]. Rodzaj Phenakospermum występuje w równikowej części Ameryki Południowej, strelicja w południowo-wschodniej Afryce, a pielgrzan na Madagaskarze. Kwiaty zapylane są przez owady, ptaki[4] i lemury[5]. Pielgrzan i strelicje uprawiane są jako rośliny ozdobne w ciepłym klimacie, strelicja królewska także jako kwiat cięty[5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pielgrzan madagaskarski
Pokrój
Byliny i rośliny drewniejące, o podziemnym pędzie (kłączach lub podziemnych pniach) rozgałęziającym się dychotomicznie lub wyprostowanym i nierozgałęzionym pniu nadziemnym, zakończonym pękiem liści[5][4]. Jest to jedyna rodzina w rzędzie imbirowców z przedstawicielami o pniu zdrewniałym[4].
Liście
Dwurzędowe, ułożone w jednej płaszczyźnie, z pochwą liściową, ogonkiem (czasem go brak) i blaszką liściową (brak jej u Strelitzia juncea[6]). Blaszka całobrzega, ale bywa postrzępiona na skutek działania wiatru[5].
Kwiaty
Grzbieciste i obupłciowe kwiaty wyrastają wsparte są łódkowatymi podsadkami (pochwami kwiatowymi). Trzy zewnętrzne listki okwiatu są wolne, podczas gdy trzy listki okwiatu wewnętrznego są w różnym stopniu zrośnięte[5]. U strelicji środkowy z tych listków jest krótki i łódkowaty, a boczne są zredukowane, przylegają do siebie tworząc strzałkowaty organ ukrywający pięć pręcików i słupek[4]. U Ravenala pręcików jest 6. Zalążnia jest dolna i trójkomorowa, zagłębione w niej są miodniki[5].
Owoce
Trójkomorowe torebki[5] rozszczepiające się lub rozpadające na trzy części[4]. Zawierają nasiona okryte futrzastą i jaskrawo zabarwioną osnówką – pomarańczową u strelicji, niebieską u pielgrzana i czerwoną u Phenakospermum[5].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja i podział rodziny według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd imbirowce (Zingiberales), rodzina strelicjowate (Streliziaceae). Rodzina stanowi klad siostrzany rodziny Lowiaceae[2]:

imbirowce

bananowate Musaceae





helikoniowate Heliconiaceae




strelicjowate Streliziaceae



Lowiaceae







paciorecznikowate Cannaceae



marantowate Marantaceae





imbirowate Zingiberaceae



kostowcowate Costaceae






Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa imbirowe (Zingiberidae Cronquist), nadrząd Zingiberanae Takht. ex Reveal, rząd imbirowce (Zingiberales Griseb.), rodzina strelicjowate (Strelitziaceae (K. Schum.) Hutch.)[7].

Wykaz rodzajów[8]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-02-27] (ang.).
  3. Strelitziaceae Hutch., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-10-08].
  4. a b c d e Wielka encyklopedia przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 433. ISBN 83-7079-779-2.
  5. a b c d e f g h Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 184-185. ISBN 978-1-84246-634-6.
  6. Strelitzia Banks. aMonocot. [dostęp 2018-02-27].
  7. Crescent Bloom: Strelitziaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-17]. (ang.).
  8. Royal Botanic Gardens, Kew: List of genera in family STRELITZIACEAE. Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2009-06-17]. (ang.).