.jpg)
Superintendent generalny – funkcja jednego z duchownych Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP powołanego przede wszystkim do troski o jedność wiary i życia wszystkich parafii oraz o ducha braterstwa i wzajemnej pomocy wśród współwyznawców[1]. Superintendentowi od lat 70. XX wieku przysługuje tytuł Biskupa. Pozycja superintendenta–biskupa, nie jest odrębnym urzędem, ale jedynie funkcją, na którą pastor – zarówno mężczyzna, jak i kobieta – może zostać wybrana na okres 10 lat. Superintendent nie jest też zwierzchnikiem (osobą kierującą) Kościołem, które to zadanie pełni Prezes Konsystorza[2]. Obecnym superintendentem w Kościele Ewangelicko-Reformowanym w RP jest ks. Semko Koroza.
Kościół Ewangelicko-Reformowany w dawnej Rzeczypospolitej jako jedyny, oprócz Kościoła ewangelicko-reformowanego na Węgrzech, zachował instytucję biskupów, co ciekawe, za aprobatą samego Jana Kalwina.
Początkowo, nosili oni tytuły seniorów (Jednota Braci Czeskich w Wielkopolsce) albo superintendentów (Małopolska i Litwa) i zwykle bywali oni wybierani spośród starszych duchownych. Jednota Braci Czeskich (Wielkopolska) przywiązywała dużą wagę do tego, by było zawsze dwóch seniorów, tak by móc zachować sukcesję biskupią przy ordynacji następcy i funkcję tę sprawowali dożywotnie. W Jednocie małopolskiej od XVII wieku superintendenci generalni byli wybierani na trzyletnią kadencję, choć zazwyczaj sprawowali tę funkcję dożywotnio. Jednota Małopolska miała oprócz superintendenta generalnego także seniorów i dwóch konseniorów dystryktowych (diecezjalnych). Jednota litewska miała jednego superintendenta generalnego w l. 1634-c.1660 gdy funkcja ta poszła w zapomnienie oraz jednego seniora i konseniora duchownego dla każdego dystryktu kościelnego.
W XVIII wieku wraz z kurczeniem się polskiego kalwinizmu, seniorzy generalni poczęli odgrywać coraz większą rolę, szczególnie od 1702, gdy Jednoty małopolska zrezygnowała z superintendentów prowincjonalnych i seniorów dystryktowych, zastępując ich dwoma seniorami duchownymi.
Na początku XIX wieku pod wpływem z zachodniej Europy seniorów zaczęto znów nazywać superintendentami generalnymi – funkcję tę wskrzesiła w 1832 Jednota Litewska. Nazwa „superintendent generalny” wyparła „seniora” zupełnie w XIX wieku. Nazwę „senior” najdłużej utrzymała Jednota małopolska aż do rozwiązania w 1849 roku oraz dystrykt żmudzki Jednoty Litewskiej (do 1893). Ostatnim duchownym noszącym (honorowy) tytuł seniora był w l. 1922-1939 Kazimierz Szefer (1861-1939).
Po II wojnie światowej, znów pod wpływem teologii reformowanej z Zachodu, nazwę „superintendent” zamieniono na bardziej znajomą w Polsce – biskup – choć prawo wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP dalej używa obu nazw zamiennie.
Zgodnie z prawem wewnętrznym Kościoła, znowelizowanym podczas posiedzenia Synodu 22–24 czerwca 2012 r. w Zelowie, duchowny, który pracuje nieprzerwanie w Kościele od najmniej 15 lat od ordynacji i cieszy się w Kościele autorytetem duchowym i moralnym, może zostać wybrany superintendentem. Wyboru dokonuje Synod Kościoła spośród co najmniej dwóch kandydatów przedstawionych przez konferencję duchownych, Konsystorz, lub parafie[3]
Kompetencje superintendenta generalnego określa prawo wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP[4].
Biskup powinien pod każdym względem przyświecać wszystkim duchownym i świeckim członkom Kościoła dobrym przykładem i okazywać gorliwość w sprawach Kościoła. Do jego podstawowych obowiązków należy czuwanie, aby:
- jedność Kościoła pod względem wiary i życia była zachowana we wszystkich parafiach,
- wśród współwyznawców panował duch braterstwa i wzajemnej pomocy.
Do obowiązków biskupa należy również:
- udział w pracach prezydium Synodu i konsystorza,
- opieka nad kandydatami na duchownych,
- ordynowanie duchownych, diakonów i wprowadzanie w urząd kaznodziejów świeckich,
- wprowadzanie w urząd członków konsystorza,
- coroczne wizytowanie parafii,
- opiniowanie wydawnictw o treści religijnej,
- przedstawianie Synodowi rocznych sprawozdań,
- nadzór nad nauczaniem religii,
- przedstawianie Synodowi i Konsystorzowi wniosków konferencji duchownych.
Superintendent z urzędu wchodzi w skład Konsystorza[5] oraz Prezydium Synodu[6] jako ich wiceprezes.
Wprowadzenia w funkcję superintendenta dokonują duchowni wyznaczeni przez Prezydium Synodu. Z chwilą zakończenia kadencji, duchowny wraca do rangi zwykłego duchownego.
Lista superintendentów generalnych Synodu ewangelicko-reformowanego w Królestwie Polskim (do 1945) i Kościoła Ewangelicko-reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej[7].
Lista superintendentów generalnych Jednoty litewskiej, zwanej od 1920 r. Jednotą wileńską[8].
French
Deutsch