Tamilskie Tygrysy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Tamilskie Tygrysy
(Tygrysy Wyzwolenia Tamilskiego Ilamu)

Flaga używana przez Tamilskie Tygrysy
Data założenia	1976
Miejsce założenia	Kilinochchi, Tharmapuram, Sri Lanka
Lata aktywności	5 maja 1976 – 18 maja 2009
Terytorium	Sri Lanka
Pochodzenie etniczne	Tamilowie
Liczba członków	8-15 tys.
Działalność przestępcza	terroryzm, handel narkotykami
Wrogowie	rząd Sri Lanki, Syngalezi
Ważne osoby	Velupillai Prabhakaran
Multimedia w Wikimedia Commons

Tamilskie Tygrysy (Tygrysy Wyzwolenia Tamilskiego Ilamu, LTTE, tamil. தமிழீழ விடுதலைப் புலிகள், syng. දෙමළ ඊළාම් විමුක්ති කොටි) − organizacja tamilska żądająca utworzenia w północnej części Sri Lanki niepodległego państwa tamilskiego Ilamu^[1]. Powstała w 1976 roku i prowadziła działalność do końca wojny domowej na Sri Lance w 2009 roku. Jej przywódcą był Velupillai Prabhakaran.

Po uzyskaniu niepodległości przez Cejlon w 1948 syngaleska większość, dominująca w rządzie, stopniowo ograniczała prawa i dyskryminowała mniejszość tamilską np. w 1956 uchwalono ustawę ustanawiającą język syngaleski jedynym językiem urzędowym Sri Lanki (tzw. Sinhala Only Act)^[2][3]. Wskutek napięć między obiema grupami etnicznymi dochodziło wielokrotnie do krwawych pogromów Tamilów inspirowanych przez władze^[4]. Do największych masakr doszło w 1956, 1958, 1961, 1974, 1977 i w 1983. 31 maja 1981 podpalono bibliotekę w Dżafnie przechowującą bezcenne zbiory kultury Tamilów^[5]. W 1983 miały miejsce wydarzenia zwane „Czarnym Lipcem” podczas których w stolicy Sri Lanki – Kolombo syngaleskie tłumy kierowane przez urzędników, polityków, żołnierzy, policjantów i mnichów buddyjskich zamordowały 1–3 tys. Tamilów^[6][7]. Organizacja Tamilskich Tygrysów podjęła próbę realizacji postulatów niepodległościowych w drodze przemocy i mimo znacznej przewagi wojsk rządowych przejęła kontrolę nad częścią terytorium objętego roszczeniami. W 1987 w wojnie domowej doszło do interwencji zbrojnej wojsk Indii, które wycofały się w 1990^[8]. W 1992 i 1993 walki między partyzantami tamilskimi a armią rządową nasiliły się. W konflikcie zginęło już ok. 64 tys. osób. W maju 1993 w zamachu bombowym zginął prezydent Sri Lanki Ranasinghe Premadasa^[9]. Dokładna siła organizacji nie była znana. Szacuje się, że Tamilskie Tygrysy liczyły około 8–15 tys. dobrze uzbrojonych bojowników^[10][11]. Kontrolowały północne i wschodnie wybrzeża Sri Lanki, a swoje akcje przeprowadzały na całej wyspie. Organizacja miała rozległe kontakty na całym świecie. Uzyskiwała fundusze od dużej tamilskiej diaspory w Ameryce Północnej, Azji i Europie^[12]. Od połowy lat 80. służby bezpieczeństwa państw europejskich otrzymywały sygnały, że mieszkający na ich terenie Tamilowie zamieszani są w przemyt narkotyków. Pod koniec lat 80., po masowych aresztowaniach mężczyzn przez wojska rządowe, tamilscy partyzanci zaczęli wysyłać na front także dziewczęta – początkowo jako sanitariuszki lub pracownice biurowe, potem jako uzbrojone bojowniczki^[13]. Pod koniec wojny domowej stanowiły one połowę Tamilskich Tygrysów. Były zgrupowane w dwóch pułkach piechoty, pułku przeciwlotniczym, medycznym, mechanicznym, politycznym i Czarnych Tygrysów – samobójców^[14][15]. Organizacja wykorzystywała również dzieci do prowadzenia walki zbrojnej, często zmuszając je do tego przy użyciu siły^[16][17]. 17 maja 2009 Tamilskie Tygrysy, pobite i zdziesiątkowane w wyniku ofensywy armii rządowej, ogłosiły złożenie broni^[18].

Struktura organizacyjna LTTE składała się z wojsk lądowych oraz trzech innych rodzajów sił zbrojnych^[19]:

• Morskie Tygrysy – marynarka wojenna
• Powietrzne Tygrysy – lotnictwo
• Czarne Tygrysy – zamachowcy samobójcy

Szacuje się, że organizacja w czasie wojny domowej przeprowadziła około 200 ataków terrorystycznych na cele cywilne, w których zginęło pomiędzy 3700 a 4100 osób^[20].

Tamilskie Tygrysy zostały uznane przez USA w 1997^[79] oraz UE w 2006^[80][81] i Wielką Brytanię w 2001^[82], jak również rządy Indii oraz Kanady za organizację terrorystyczną.

• 
  Pluton cyklistów Tamilskich Tygrysów
• 
  Defilada oddziału sekcji żeńskiej Tamilskich Tygrysów
• 
  Patrol Tamilskich Tygrysów w Killinochi
• 
  Łódź motorowa Morskich Tygrysów przepływająca obok zatopionego kontenerowca

• Ofensywa na Sri Lance (2008–2009)

• Jarosław Tomasiewicz: Terroryzm na tle przemocy politycznej: (zarys encyklopedyczny). Katowice: Apis, 2000, s. 332-333. ISBN 83-907096-2-7.
• Child Soldiers in Armed Conflict. W: Mia Bloom: Armed Conflict Survey 2018. IISS (International Institute for Strategic Studies), s. 36-50. [dostęp 2023-06-25].
• FazeehaF. Azmi FazeehaF., I Want My Wings Back to Fly in a New Sky: Stories of Female Ex-LTTE Combatants in Post-War Sri Lanka, SeemaS. Shekhawat (red.), London: Palgrave Macmillan UK, 2015, s. 200–215, DOI: 10.1057/9781137516565_13, ISBN 978-1-349-56073-8 [dostęp 2023-06-19]  (ang.).
• Peter Chalk. The Tigers Abroad: How the LTTE Diaspora Supports the Conflict in Sri Lanka.. „Georgetown Journal of International Affairs”. 2 (9), s. 97-104, 2008. ISSN 1526-0054. (ang.). 
• Janice Anderson, Vivian Head, Leopold Hess, Anne Williams: Rzezie, masakry i zbrodnie wojenne: od starożytności do współczesności. Warszawa: Bellona, 2009, s. 257-258. ISBN 978-83-11-11464-7. (pol.).
• Praveen Abhayaratne: Liberation Tigers of Tamil Eelam. W: Richard F. Pilch, Raymond A. Zilinskas: Encyclopedia of Bioterrorism Defense. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, 2005, s. ebd0077. DOI: 10.1002/0471686786.ebd0077. ISBN 978-0-471-68678-1. (ang.).
• V.G. Julie Rajan: Women Suicide Bombers (LTTE, Sri Lanka). W: Angela Wong, Maithree Wickramasinghe, Renee Hoogland, Nancy A. Naples: The Wiley Blackwell Encyclopedia of Gender and Sexuality Studies. Singapore: John Wiley & Sons, 2016, s. 1-2. DOI: 10.1002/9781118663219.wbegss741. ISBN 978-1-4051-9694-9. (ang.).
• Tharindi Udalagama: Group Violence Against the State: The Hindsight Story of the Thirty-Year War in Sri Lanka. W: James Hawdon: The causes and consequences of group violence: from bullies to terrorists. Lanham: Lexington Books, 2014, s. 98. ISBN 978-0-7391-8896-5. (ang.).
• Barnett R. Rubin: Cycles of violence: human rights in Sri Lanka since the Indo-Sri Lanka agreement. Washington, DC: Asia Watch, 1987, s. 50-52. ISBN 978-0-938579-43-4. (ang.).

• Tamilnet – protamilski portal informacyjny
• Wpis na listę organizacji terrorystycznych wg Departamentu Stanu USA
• Profil organizacji