Teatr Zagłębia – Wikipedia, wolna encyklopedia

Teatr Zagłębia

Pełna nazwa	Teatr Zagłębia w Sosnowcu
Data powstania	1897
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Lokalizacja	ul. Teatralna 4 41-200 Sosnowiec
Położenie na mapie Sosnowca Teatr Zagłębia
Położenie na mapie Polski Teatr Zagłębia
Położenie na mapie województwa śląskiego Teatr Zagłębia
50,273739°N 19,126237°E/50,273739 19,126237
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. Teatr Zagłębia przygotowuje spektakl o Władysławie Szpilmanie

Teatr Zagłębia w Sosnowcu - budynek teatru przy ulicy Teatralnej w Sosnowcu.

Budynek Teatru Zagłębia w Sosnowcu powstał w 1897 r. z prywatnych środków przedsiębiorcy hrabiego Mortimera Renarda, jako szósty teatr w Królestwie Polskim. Przyczyną wzniesienia była ożywiona w latach siedemdziesiątych XIX w.^[1] działalność sosnowieckich teatrów amatorskich^[2]. Działały one zwłaszcza w środowisku robotniczym, szczególnie widoczny w branży włókienniczej, wśród pracowników której działał teatr prawdopodobnie od 1872 roku^[3]. Drugie znaczące pod tym aspektem środowisko to kolejarze, pośród których z początkiem lat osiemdziesiątych XIX w. zaczęły działać nawet dwa takie amatorskie teatry kolejowe^[4]. Działały one na terenie obecnego Śródmieścia oraz dzielnicy znanej obecnie jako Maczki, która podówczas nosiła nazwę „Granica” (w związku z umiejscowioną tam stacją kolejową granicy państwowej między zaborami rosyjskim i austriackim, jakie łączyły się w wyznaczany granicami Sosnowca tzw. Trójkąt Trzech Cesarzy.

Działalność „pierwszego elementu”, Teatru Zimowego – zainaugurowano 6 lutego 1897 roku, inscenizacją „Zemsty” Aleksandra Fredry w wykonaniu miejscowego zespołu amatorskiego, wraz z deklamacją okolicznościowego utworu „Prolog” Andrzeja Niemojewskiego - po czym następnego dnia budynek przejął już teatr zawodowy, jaki został na pierwsze lata istnienia teatru sprowadzony^[5]. Całość kompleksu ukończono w lipcu tego samego roku, czego głównym momentem było w tym też czasie (lato 1897) oddanie nieopodal do użytku drewnianego Teatru Letniego. Inauguracja sceny miała miejsce 15 VII tego roku; przedstawiono operę Bogusławskiego i Stefaniego "Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale". Teatr Letni pełnił do I wojny światowej rolę drugiej sceny (w czasie wojny w skrajnej sytuacji ekonomicznej tego czasu został rozebrany^[6] i/lub jak podają inne źródła spłonął w latach dwudziestych).

Nazewnictwo tego teatru nie było ustabilizowane. Łączyło się to tak z miejscowymi nazwami zwyczajowymi, sięgającymi czasów teatrów amatorskich, z różnymi właścicielami poszczególnych elementów pierwotnego kompleksu, jak i w końcu z czasami kryzysu ekonomicznego i związanym z nimi przekazywaniem własności, jak i prawa użytkowania różnym podmiotom. Od początku do 1924 teatr "Stały" (Zimowy) był we władaniu "Towarzystwa Hrabia Renard" i z tą nazwą oficjalnie był kojarzony, jakkolwiek w popularnym obiegu była wspomniana nazwa "Teatr Zimowy". Funkcjonowała też nazwa Teatr Polski 1920, W 1924 r. zostaje wykupiony przez miasto i zaczyna funkcjonować jako Teatr Miejski (niektóre źródła nazwę tę łączą dopiero z r. 1927), co być może bardziej łączyło się z akcentowaniem tego teatru w odróżnieniu od teatru amatorskiego^[7], któremu miasto w 1928 przydzieliło także możliwość korzystania z budynku "Teatru Zimowego". Od chwili wykupienia w 1924 r. teatru przez Miasto - funkcjonowała też półoficjalnie nazwa Teatr Zagłębia, która powróci już nie tylko w nieformalnym języku, ale i oficjalnie, gdy Sosnowiczanie czy wręcz wszyscy Zagłębiacy wywalczą w czasach tzw. odwilży 1955 zniesienie przymusowego włączenia "do centrali w Katowicach" (jako filia Teatru Śląskiego w latach 1947–1955). Wszakże pamiętać należy, że w biegu historii całego kompleksu teatralnego w Sosnowcu funkcjonowały jeszcze - w niektórych wypadkach znacząc przez parę lat Teatr Zimowy a przez parę Teatr Letni - nazwy następujące: Teatr Ogródkowy (Letni), Teatr Popularny (w 1911 nazywano tak Letni a w początku lat dwudziestych Miejski) i Teatr Tani (jak wyżej)^[8]. Po roku 1955, gdy teatr ustalił się organizacyjnie i nazewniczo jako spadkobierca wszystkich sosnowieckich tradycji teatralnych, nazwa Teatr Zagłębia już nie podlegała zakusom ni zmianom.

Niektóre osobistości polskiego teatru i literatury z Teatrem Zagłębia lub gościnnie występujące: Wanda Siemaszkowa, Bronisław Dąbrowski, Józef Kotarbiński, Tadeusz Fijewski (to w Sosnowcu w sezonie 37/38 został odkryty jako nieporównywalny talent komediowy)^[9], Jan Świderski (aktor), Leon Kruczkowski, Gabriela Zapolska „nadzorująca” wystawienia swoich sztuk, Jan Pierzchała, Lech Piwowar, Lidia Bienias.

Budynek obecnie będący samoistną siedzibą Teatru został wzniesiony według planów architekta Karola Steczkowskiego i stanowił wówczas element całego zaplanowanego kompleksu, w skład którego wchodziły:

• tzw. Teatr Zimowy (ówczesna nazwa nieoficjalna, budynek przetrwał do dzisiaj i jest siedzibą Teatru)
• Pokoje gościnne - Hotel Saski
• Drewniany Teatr Letni.

Budynek Teatru Zimowego - obecnego teatru - był wielokrotnie przebudowywany. Obecną formę zyskał podczas modernizacji przeprowadzonej w latach 1976-1978 i po rozbudowie dokonanej w 1992 roku. Nie zachowały się elementy pierwotnego wystroju i wyposażenia wnętrz.

• Strona w bazie e-teatr.pl
• Oficjalna Strona Teatru Zagłębia w Sosnowcu
• Archiwalna nieoficjalna Strona Teatru Zagłębia w Sosnowcu. sztuka_sosnowiec.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-16)].
• Teatr Zagłębia w Encyklopedii Zagłębia Dąbrowskiego