Thietmar z Merseburga – Wikipedia, wolna encyklopedia

Thietmar z Merseburga

Thietmar von Merseburg

Biskup
Tablica na fontannie miasta naprzeciwko kościoła św. Stefana w Tangermünde
Data i miejsce urodzenia	25 lipca 975 Walbeck
Data i miejsce śmierci	1 grudnia 1018 Merseburg
Miejsce pochówku	Katedra w Merseburgu
Biskup Merseburga
Okres sprawowania	1009–1018
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Sakra biskupia	24 kwietnia 1009
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Thietmar z Merseburga (imię to odpowiada współczesnemu Dietmar; ur. 25 lipca 975 prawdopodobnie w Walbeck, zm. 1 grudnia 1018^[1] w Merseburgu) – biskup merseburski, kronikarz, autor Kroniki, ważnego źródła historii Niemiec i Polski.

Trzeci z kolei syn grafa Zygfryda von Walbeck i jego żony, Kunegundy^[2]. Elementarne wykształcenie odebrał u Emnildy, ciotki swego ojca, w Quedlinburgu^[3]. W roku 987 oddany do klasztoru św. Jana na Górze w Magdeburgu, gdzie przez trzy lata pobierał dalsze nauki pod okiem opata Rykdaga^[3]. Decydującym, jeśli chodzi o umysłowość Thietmara, był jednak kolejny etap jego edukacji, kiedy to przyszły kronikarz i biskup uczył się w magdeburskiej szkole katedralnej. Kierowali nią kolejno: mistrz Ekkehard zwany Rudym, a po nim mistrz Geddo^[3]. Pobyt w Magdeburgu wywarł również wpływ na jego światopogląd – odtąd stał się gorącym orędownikiem akcji misyjnych wśród Słowian, prowadzonych w ramach zależności od Kościoła i państwa niemieckiego^[4]. Nigdy nie znalazła u niego poparcia uniwersalistyczna idea odnowienia Cesarstwa Rzymskiego lansowana przez cesarza Ottona III^[4]. Wspierał za to aktywnie jego następcę, Henryka II, który skupiał się głównie na konsolidacji i wzmacnianiu roli Niemiec w Europie, a zwłaszcza w Italii. W 1009 roku zmarł biskup merseburski Bozo. Thietmar został jego następcą. Zmarł w 1018 roku^[5].

 Osobny artykuł: Kronika Thietmara.

Kronikę Thietmar napisał po łacinie. Tytuł oryginału to Thietmari merseburgiensis episcopi chronicon. Swoje dzieło pisał od 1012 roku aż do śmierci.

Kronika w części obejmującej schyłek IX wieku i znaczną część wieku X opiera się na znanych Thietmarowi dziełach historiograficznych i hagiograficznych. Jej wartość jednak wzrasta w tych partiach, w których Thietmar korzysta z tradycji ustnej oraz z własnego doświadczenia jako świadka wydarzeń. Poza dziejami Merseburga i państwa niemieckiego, Thietmar zawarł w niej również wiele informacji dotyczących historii Europy, także ziem polskich. Zrelacjonował m.in. zjazd gnieźnieński i wojny cesarza Henryka II z księciem Bolesławem I Chrobrym. Thietmar bardzo niekorzystnie przedstawiał Słowian, co być może wiąże się z jego rodzinnymi tradycjami^[6].

Zachowała się ona w tzw. rękopisie Drezdeńskim w postaci 192 kart pergaminu, na których Thietmar osobiście nanosił poprawki. Do 1945 roku przechowywany był w saskiej bibliotece krajowej w Dreźnie, która została spalona podczas bombardowania aliantów w 1945 roku. Egzemplarz częściowo spłonął. Do odczytania możliwe są jedynie pojedyncze karty, nadal przechowywane w Dreźnie. Jednak dzięki opublikowaniu rękopisu w 1905 roku w postaci faksymile przetrwał do naszych czasów cały tekst^[7]. Niemal kompletny tekst „Kroniki” zachował się w dwunastowiecznym rękopisie pochodzącym z klasztoru Corvey w Niemczech. Ponieważ tekst „Kroniki” w wielu szczegółach różni się od wersji drezdeńskiej, a do tekstu Thietmara dodano ewidentnie uzupełnienia z dziejów klasztoru, utarło się całość nazywać „przeróbką korwejską”. W świetle najnowszych ustaleń owe drobne zmiany zostały wprowadzone przez samego Thietmara tuż przed śmiercią.

• 1580 editio princeps: pierwsze wydanie w druku
• 1606 pierwszy przekład na niemiecki
• 1862 pierwszy przekład na polski
• 1905 faksymile
• 1935 edycja tekstu łacińskiego^[8]
• 1953 przekład na polski: Kronika Thietmara (wersje łac. i pl.), tłum. i red. M.Z. Jedlicki, Poznań 1953 s. 224.
• 2005 Kronika Thietmara (wersja pl.), tłum. M.Z. Jedlicki, Kraków 2005.

• Paweł Jasienica, Trzej kronikarze, Czytelnik Warszawa 1993, ISBN 83-07-02211-8.
• Dithmar. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2012-11-17]. (ang.).
• Marian Zygmunt Jedlicki: Wstęp. W: Kronika Thietmara. Kraków: Universitas, 2012, s. VII–LXI. ISBN 978-83-242-1944-5.