French
DeutschTowarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data założenia | 26 czerwca 1906 |
| Zakończenie działalności | 2 października 1939 |
| Rodzaj stowarzyszenia | |
| Zasięg | |
| Prezes | Marian Lalewicz |
| Powiązania |
Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości (TOnZP) – stowarzyszenie stawiające sobie za cel ochronę zabytków i polskiego dziedzictwa kultury działające w latach 1906–1944.
Opis
[edytuj | edytuj kod]TOnZP zostało założone 26 czerwca 1906 w Warszawie. W 1911 towarzystwo nabyło kamienicę Baryczków w Warszawie, która od 1912 była siedzibą towarzystwa[1].
Towarzystwo prowadziło szeroką działalność popularyzatorską oraz podejmowało inicjatywy ochrony zabytków kultury narodowej. Systematycznie prowadziło także prace inwentaryzatorskie - gromadziło szkice, rysunki, opracowania pomiarowe i fotografie zabytków. W jego ramach działała także Komisja Starej Warszawy, kierowana przez Aleksandra Kraushara, która zajmowała się ewidencją stołecznych obiektów zabytkowych i organizowała ruch społeczny działający na rzecz ich ratowania[2]. Dorobek Towarzystwa liczący 18 000 negatywów przekazany został do zbiorów Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk[3].
W ramach działalności TOnZP odrestaurowano kilkaset obiektów zabytkowych a skatalogowano kilkaset tysięcy[4]. W czasie I wojny światowej powstała sieć kół TOnZP na terenie Rosji. Szczególnie aktywne były oddziały w Piotrogrodzie, Moskwie i Kijowie. Dzięki działaczom TOnZP uratowano znaczną liczbę polskich zabytków kultury wywiezionych w głąb Imperium Rosyjskiego lub pozostałych w polskich dworach na Kresach Wschodnich.
Przed wybuchem II wojny światowej (1939) bibliotekę TOnZP zdeponowano w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
Tradycję TOnZP przejęło powstałe w 1974 Towarzystwo Opieki nad Zabytkami.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bożena Wierzbicka, Ewa Siurawska: Stulecie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości : 1906–2006. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 4. ISBN 83-88372-32-7.
- ↑ Magdalena Wróblewska, Znaczenie tradycji dokumentu topograficznego w środowisku fotografów warszawskich, [w:] Kultura artystyczna Warszawy XVII-XXI w., red. Z. Michalczyk, A. Pieńkos, M. Wardzyński, Warszawa 2010, s. 401. ISBN 978-83-7543-175-9
- ↑ Ewa Manikowska, Piotr Jamski, Na szkle zapamiętane. Fotografie z kolekcji Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości 1906-2006, Warszawa 2006. ISBN 978-83-89101-65-5
- ↑ Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Warszawa-Śródmieście [online], bazy.mazowsze.ngo.pl [dostęp 2017-11-27].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- M. Patelski, M. Sawicki, Zarys działalności Polskiego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości na Rusi w Kijowie w latach 1917-1918, w: Trudne sąsiedztwo. Studia z dziejów stosunków polsko-rosyjsko-ukraińskich w XVI-XX wieku, pod red. Andrzeja Szczepaniaka, Wydawnictwo Adam Marszałek: Toruń 2007, s. 310–327.
- E. Manikowska i P. Jamski (red.), Polskie dziedzictwo kulturowe u progu niepodległości: wokół Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, MKiDN – IS PAN: Warszawa 2010.