Trogon fioletowogłowy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Trogon fioletowogłowy

Trogon violaceus[1]
J.F. Gmelin, 1788
Samiec trogona fioletowogłowego
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	trogony
Rodzina	trogony
Rodzaj	Trogon
Gatunek	trogon fioletowogłowy
Synonimy
Trogon violaceus violaceus J.F. Gmelin, 1788 Trogon rossi Lowe, 1939[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski
Zasięg występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Trogon fioletowogłowy^[4] (Trogon violaceus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny trogonów (Trogonidae). Występuje w północnej części Ameryki Południowej, głównie w wilgotnych lasach. Jest gatunkiem najmniejszej troski.

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Johann Friedrich Gmelin pod nazwą Trogon violaceus. Opis ukazał się w 1788 roku w 13. edycji linneuszowskiego Systema Naturae. Miejsca typowego autor nie wskazał^[5]; później przyjęto, że był to Surinam^[2][6]. Obecnie zwykle nie wyróżnia się podgatunków^[7][8].

Jeszcze na początku XX wieku wyróżniano sześć podgatunków trogona fioletowogłowego^[6]:

• T. v. sallaei Bonaparte, 1856
• T. v. concinnus Lawrence, 1862
• T. v. caligatus Gould, 1838^[9]
• T. v. violaceus J.F. Gmelin, 1788
• T. v. ramonianus Deville & Des Murs, 1849
• T. v. crissalis (Cabanis & Heine, 1863).

W 2008 roku South American Classification Committee (SACC) wyodrębnił w głosowaniu podgatunki T. v. caligatus, T. v. concinnus i T. v. sallaei do osobnego gatunku Trogon caligatus (trogon wyżynny)^[9]. W 2010 roku SACC wyodrębnił kolejne dwa podgatunki T. v. ramonianus i T. v. crissalis do osobnego gatunku Trogon ramonianus (trogon amazoński)^[10].

Na liście ptaków świata opracowywanej we współpracy BirdLife International z autorami Handbook of the Birds of the World nadal stosuje się ujęcie systematyczne obejmujące sześć podgatunków. Lista ta jest wykorzystywana przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN)^[11][3].

• Trogon: gr. τρωγων trōgōn „owocożerny, gryzący”, od τρωγω trōgō „gryźć”^[12].
• violaceus: łac. violaceus „fioletowy”^[13].

Średniej wielkości ptak o długości ciała 23–25 cm i masie 38–57 g. Nogi ciemnoszare. Występuje dymorfizm płciowy. Samce mają czarne tęczówki, wokół oka naga, żółta skóra, dziób silny, bladoszary. Twarz i gardło czarniawe. Korona, kark, szyja i górna część piersi fioletowoniebieskie. Niewielka biała opaska piersiowa, poniżej brzuch, boki ciała i pokrywy podogonowe żółte. Górne części ciała metalicznozielone, kuper i ogon fioletowoniebieski z czarnymi końcówkami sterówek. Boczne sterówki czarniawe z białawymi prążkami. Samice mają ciemne tęczówki, wokół oka naga, biała skóra, przerwana nad i pod okiem. Dziób bladoszary z czarniawą górną częścią szczęki górnej. Głowa, szyja, kark, plecy i pierś stalowoszare, na piersi biała obroża. Brzuch, boki i pokrywy podogonowe matowożółte. Lotki czarniawe z białymi prążkami^[14][6].

Trogon fioletowogłowy jest gatunkiem osiadłym. Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 12,1 mln km²^[15]. Występuje na Trynidadzie, w Wenezueli, Gujanie, Gujanie Francuskiej, Surinamie i północnej Brazylii. Jego zasięg występowania w dużej części pokrywa się z zasięgiem występowania trogona czarnogardłego^[14].

Głównym habitatem trogona fioletowogłowego są zarówno wiecznie zielone otwarte lasy wilgotne, jak i ich obrzeża, lasy wtórnego wzrostu, spotykany jest także na zacienionych plantacjach kakao i kawy. W Surinamie spotykany jest także na obszarach sawanny. Na terenie Amazonii preferuje górne partie („baldachim”) i obrzeża lasów przejściowych, lasów terra firme i lasów zalewowych (igapó). Występuje na terenach od poziomu morza do 1400 m n.p.m., w Wenezueli 1200 m n.p.m.^[14]

Dieta składa się z owoców i małych bezkręgowców. Zaobserwowano odżywianie się tego gatunku owocami cekropki, jagodami Schefflera morototoni oraz owocami pomarańczy wcześniej napoczętymi przez dzięciura złotoczelnego. Występuje zazwyczaj pojedynczo lub w stadach mieszanych. Żeruje wspólnie z przedstawicielami rodzin drozdowatych i tanagrowatych. Długość pokolenia jest określana na 7,3 lat^[15].

Niewiele wiadomo o rozmnażaniu tego gatunku. Ptaki w kondycji lęgowej obserwowano w Wenezueli w lutym, a na Trynidadzie w listopadzie, lutym, marcu, maju i czerwcu. Gniazda buduje w różnych miejscach m.in. w zawieszonych na wysokości 10–15 m nad ziemią opuszczonych gniazdach os, w nadrzewnych gniazdach mrówek lub termitierach, ale także w zgniłych pniach czy w epifitach. W lęgu 2–3 jaja. Okres przebywania piskląt w gnieździe co najmniej 17 dni^[14].

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN trogon fioletowogłowy jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern), stosuje ona jednak starsze, szersze ujęcie systematyczne. Liczebność populacji nie jest oszacowana. Gatunek jest opisywany od jako „rzadki i lokalny” do „bardzo licznego”. Trend liczebności populacji ocenia się jako wzrostowy z powodu przybywania przerzedzonych obszarów leśnych wskutek wycinki^[15].

• Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy, [w:] eBird [online], Cornell Lab of Ornithology  (ang.).
• Nagrania głosów, [w:] xeno-canto [online] .