Gujana Francuska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Gujana Francuska
*Région Guyane*
	departament zamorski
Herb	Flaga
Państwo	Francja
Siedziba	Kajenna
Data powstania	1643
Kod ISO 3166-2	FR-GF
Zarządzający	Patrice Faure
Zarządzający	Rodolphe Alexandre
Powierzchnia	86 504 km²
Populacja (2012); • liczba ludności	; 232 223 (2010)
• gęstość	2,9
Numer kierunkowy	+594
Strefa czasowa	UTC -3
Języki urzędowe	francuski
	Położenie na mapie;
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Ten artykuł od 2014-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Gujana Francuska (fr. Guyane) – francuskie terytorium zależne o statusie departamentu zamorskiego, położone w północno-wschodniej części Ameryki Południowej, nad Oceanem Atlantyckim, graniczące na zachodzie z Surinamem, a na południu i południowym wschodzie z Brazylią. Gujana Francuska, jako integralna część Francji, należy do Unii Europejskiej.

Ustrój polityczny

Rząd francuski jest reprezentowany przez mianowanego prefekta. Mieszkańcy wybierają na 6-letnie kadencje członków organów samorządu lokalnego: Rady Generalnej i Rady Regionalnej. Terytorium deleguje dwóch przedstawicieli do francuskiego Zgromadzenia Narodowego i jednego do Senatu.

Gujana jest największym departamentem zamorskim Francji. Sprawa niepodległości departamentu jest znacznie utrudniona od czasu wybudowania na jej terytorium kosmodromu Kourou, z którego wystrzeliwane są rakiety Ariane. Kosmodrom został zlokalizowany w Gujanie z powodu małego zaludnienia i bliskości równika, a w związku z faktem, że Francja nie ma alternatywnej lokalizacji dla kosmodromu, terytorium to posiada dla niej strategiczną wartość.

Geografia

Osobny artykuł: Geografia Gujany Francuskiej.

Powierzchnia Gujany Francuskiej jest przeważnie nizinna. W części środkowej i na południu leżą niewysokie pasma Wyżyny Gujańskiej.

Klimat równikowy wilgotny. Średnia roczna suma opadów około 3000 mm.

Główne rzeki to Maroni i Oyapock (graniczne).

81% powierzchni pokrywają wilgotne lasy równikowe. Poza tym występują sawanny i namorzyny.

Historia

Od XVII wieku kolonizowana przez Francuzów. Między drugą połową XVII wieku a początkiem XIX wieku parę razy zmieniała przynależność. W 1848 roku stała się kolonią karną Francji. W latach 1886–1891 na południu i południowym wschodzie kolonii istniało nieuznane na arenie międzynarodowej państwo Republika Niepodległej Gujany. W 1946 roku Gujana Francuska została przekształcona w departament zamorski.

Od 2. połowy lat 60. XX wieku uaktywniły się na terytorium Gujany Francuskiej ugrupowania o orientacji lewicowej, których celem była szeroka autonomia lub niepodległość. Pod ich naciskiem, w roku 1982 władze francuskie zdecydowały się na ograniczone reformy decentralizacyjne i samorządowe. W ich wyniku Gujana Francuska, będąc departamentem zamorskim Francji, uzyskała również status regionu. W ślad za tym z budżetu centralnego Francji wydzielono znaczne środki na rozwój tego terytorium.

W 1998 roku uzyskało ono dodatkowe, ograniczone uprawnienia autonomiczne, m.in. powołano do życia Radę Regionalną. Z inicjatywy części przedstawicieli Rady Departamentu i Rady Regionalnej zwołano w roku 2001 Gujański Kongres, którego efektem był projekt nowego statusu Gujany Francuskiej jako tzw. wspólnoty terytorialnej (collectivité territoriale) o znacznej autonomii. W odróżnieniu od Gwadelupy i Martyniki, na terytorium Gujany Francuskiej nie przeprowadzono jednak 7 grudnia 2003 roku referendum dot. zmiany jej statusu. Znaczne dotacje rządu francuskiego oraz długofalowy program rozwoju tej posiadłości, a także złoto w rzekach gujańskiej dżungli, były jednymi z powodów masowego napływu brazylijskich imigrantów (w większości nielegalnych). Od 1982 roku ludność Gujany Francuskiej zwiększyła się ponad trzykrotnie (z 70 do 230 tys.). Gujana Francuska, jako integralna część Republiki Francuskiej, należy do Unii Europejskiej (jest jej regionem peryferyjnym).

Podział administracyjny

Gujana Francuska dzieli się na trzy okręgi, 19 kantonów i 22 gminy.

Okręg Saint-Laurent-du-Maroni:

Okręg Saint-Georges:

Okręg Kajenna:

Gospodarka

Podstawami gospodarki są rolnictwo, górnictwo i leśnictwo. Ważną rolę odgrywają pomoc finansowa Francji oraz zyski z obsługi kosmodromu francusko-europejskiego.

Uprawia się ryż, trzcinę cukrową, kukurydzę, banany, maniok, bataty. Niewielka hodowla bydła i trzody chlewnej.

Wydobycie złota, tantalitu, kaolinu i boksytów (bogate złoża – zasoby 40–50 mln t). Eksploatacja lasów (głównie drewno).

Przemysł cukrowniczy i drzewny, ponadto destylacja rumu.

Rozwinięte rybołówstwo (65% połowów stanowią krewetki – 1990).

Ważnym źródłem dochodów jest także turystyka (164 tys. osób z zagranicy – 1990).

Waluta obowiązująca to euro (€).

Na terenie Gujany Francuskiej w drugiej dekadzie XXI znajdowało się 12 kąpielisk wyznaczonych zgodnie z przepisami dyrektywy kąpieliskowej. Jedno na jeziorze Lac du Bois Diable, dwa na rzekach, a pozostałe na wybrzeżu oceanu. Warunki klimatyczne pozwalają na ich funkcjonowanie przez cały rok. W 2008 jakość wód w prawie wszystkich z nich była oceniona jako doskonała, podczas gdy w 2018 w większości była słaba. Pogorszenie stanu wiązane jest z masowym pojawieniem się gronorostów^[2]^[3].

Sieć komunikacyjna jest słabo rozwinięta. Transport głównie samochodowy i rzeczny. Głównym portem lotniczym jest Port lotniczy Kajenna-Rochambeu, obsługujący połączenia krajowe i zagraniczne, głównie z Francją (Paris-Orly) i Brazylią.

Od 1968 inwestycje związane z francuskim kosmodromem i centrum lotów kosmicznych Kourou-Ariane.

Porty lotnicze w Gujanie Francuskiej

Demografia

Osobny artykuł: Demografia Gujany Francuskiej.

Gujana Francuska to kraj o małym zaludnieniu. Większość ludności koncentruje się na wybrzeżu morskim. Największą grupę ludności stanowią czarnoskórzy i Mulaci (66%). Ponadto biali (12%), Indianie, Chińczycy 12% i inni 10%. Handel zdominowany przez społeczność chińską. Większość ludności wyznaje katolicyzm. Mówi się po francusku i kreolsku. Jest to społeczeństwo stosunkowo młode (31% populacji stanowią dzieci do 14 lat, a 5% ludzie powyżej 65 lat). Wysoki jest przyrost naturalny, osiągający w 2003 roku 2,9%. Średnia długość życia wynosi 72,8 dla mężczyzn i 79,6 dla kobiet.

2010
Liczba ludności	231 000
Ludność według wieku
0 – 14 lat	31%
15 – 64 lat	64%
ponad 64 lata	5%
Przyrost rzeczywisty	1,96%
Współczynnik urodzeń	22,44 urodzeń/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	4,76 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	11,59 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu	1,05 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat	1,05 mężczyzn/kobiet
15 – 64 lat	1,18 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat	1,2 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
W całej populacji	13,99 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji	76,1 lat
Mężczyzn	72,77 lat
Kobiet	79,6 lat
Rozrodczość	3,21 urodzeń/kobietę

Religia

Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center^[4]^[5]:

Katolicyzm: 76,9%
Osobny artykuł: Diecezja Kajenna.
Tradycyjne religie plemienne: 9,1%
Protestantyzm: 5,9% (gł. zielonoświątkowcy i adwentyści dnia siódmego)
Brak religii: 3,4%
Hinduizm: 1,6%
Inni chrześcijanie: 1,6%
Osobny artykuł: Świadkowie Jehowy w Gujanie Francuskiej.
Islam: 0,9%
Inne religie: 0,6%.

Przypisy

↑ French Guiana. World Statesmen.org - Ben M. Cahoon. [dostęp 2015-01-22]. (ang.).
↑ French bathing water quality in 2018 [pdf], Europejska Agencja Środowiska (ang.).
↑ Bathing water quality 2018 - 2019-05-23.zip [zip], Europejska Agencja Środowiska (ang.).
↑ Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-29].
↑ Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-29].

Bibliografia

French Guiana (ang.)

[World_Statesmen.org-1] French Guiana. World Statesmen.org - Ben M. Cahoon. [dostęp 2015-01-22]. (ang.).

[2] French bathing water quality in 2018 [pdf], Europejska Agencja Środowiska (ang.).

[3] Bathing water quality 2018 - 2019-05-23.zip [zip], Europejska Agencja Środowiska (ang.).

[4] Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-29].

[5] Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-29].

[6] 22 lutego 2007 wchodził w skład UE jako integralna część Gwadelupy, ponownie jako część Unii od 1 grudnia 2009

[7] 22 lutego 2007 wchodził w skład UE jako integralna część Gwadelupy

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[A]

[B]

Regiony metropolitalne	Bretania Burgundia-Franche-Comté Centralny-Dolina Loary Grand Est Hauts-de-France Île-de-France Korsyka Kraj Loary Normandia Nowa Akwitania Oksytania Owernia-Rodan-Alpy Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże
Regiony zamorskie	Gujana Francuska Gwadelupa Majotta Martynika Reunion

Departamenty zamorskie	Gwadelupa (971) Majotta (985) Martynika (972) Gujana Francuska (973) Reunion (974)
Zbiorowości zamorskie	Saint-Pierre i Miquelon (975) Saint-Barthélemy (977) Saint-Martin (978) Wallis i Futuna (986) Polinezja Francuska (987)
Nowa Kaledonia	Nowa Kaledonia (988)
Terytoria bez stałej ludności	Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne (984) Wyspa Clippertona

Państwa	Argentyna Boliwia Brazylia Chile Ekwador Gujana Kolumbia Paragwaj Peru Surinam Trynidad i Tobago Urugwaj Wenezuela
Terytoria zależne	Aruba (Holandia) Bonaire (Holandia) Curaçao (Holandia) Gujana Francuska (Francja) Falklandy (Wielka Brytania)

Państwa członkowskie	Austria Belgia Bułgaria Chorwacja Cypr Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Litwa Luksemburg Łotwa Malta Niemcy Polska Portugalia Rumunia Słowacja Słowenia Szwecja Węgry Włochy
Terytoria specjalne wchodzące w skład Unii na podst. art. 349 TFUE	Azory (port.) Gujana Francuska (fr.) Gwadelupa (fr.) Madera (port.) Majotta (fr.) Martynika (fr.) Reunion (fr.) Saint-Martin^[A](fr.) Wyspy Kanaryjskie (hiszp.)
Oficjalni kandydaci	Albania Czarnogóra Islandia Macedonia Północna Mołdawia Serbia Turcja Ukraina
Potencjalni i stowarzyszeni kandydaci	Bośnia i Hercegowina Gruzja Kosowo Maroko
Byłe państwa członkowskie UE	Wielka Brytania (1973–2020)
Terytoria, które wchodziły w skład EWG/UE	Algieria (1958–1962 jako de iure część Francji) Grenlandia (1973–1985) Saint-Pierre i Miquelon (1976–1985 jako departament zamorski Francji) Saint-Barthélemy^[B] (1.12.2009–31.12.2011)