Île-de-France – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy regionu Francji. Zobacz też: inne znaczenia.

Île-de-France

region
Herb Flaga
Państwo	Francja
Siedziba	Paryż
Kod ISO 3166-2	FR-IDF
Prezydent	Valérie Pécresse
Powierzchnia	12 012 km²
Populacja (2024) • liczba ludności	12 419 961[1]
• gęstość	1034 os./km²
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba departamentów	8
Liczba okręgów	25
Liczba kantonów	317
Liczba gmin	1281
Położenie na mapie Francji
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Île-de-France (wymowa^ⓘ [il də ˈfrɑ̃s], potocznie także région parisienne, „region paryski”^[2]) – region administracyjny w północnej Francji, w obrębie Basenu Paryskiego, obejmujący Paryż (stolicę kraju) i siedem okolicznych departamentów: Essonne, Hauts-de-Seine, Sekwana-Saint-Denis, Sekwana i Marna, Dolina Marny, Dolina Oise i Yvelines. Region zajmuje powierzchnię 12 012 km², a zamieszkany jest przez 12 271 794 osoby (2020), co odpowiada 18% ludności kraju^[3]. Gęstość zaludnienia oscyluje na poziomie 1022 os./km². Île-de-France graniczy z regionami: Grand Est, Burgundia-Franche-Comté, Region Centralny-Dolina Loary, Normandia i Hauts-de-France^[4].

Nagromadzenie w Île-de-France dużej liczby zabytków, ośrodków nauki, bibliotek, uniwersytetów, muzeów, wystaw czasowych, stwarza dogodne warunki do kształcenia się, a bogata oferta rozrywkowa (kina, teatry, kluby, kawiarnie, kabarety, sale sportowe) daje różnorodne okazje do odpoczynku, co przyciąga rzesze turystów z całego świata. Zjawisku temu sprzyja rozwinięta sieć szybkich pociągów TGV oraz portów lotniczych, a także kilka podmiejskich centrów rozrywki (m.in. podparyski Eurodisneyland oraz Park Asteriksa).

Nazwa Île-de-France (dosł. „wyspa Francji”) w odniesieniu do regionu otaczającego Paryż prawdopodobnie po raz pierwszy odnotowana została w 1387 roku. Jej pochodzenie nie jest jasne. Według jednej z teorii nazwa nawiązuje do faktu, że region otoczony był z wielu stron przez rzeki, w tym Sekwanę, Marnę i Oise. Inna teoria sugeruje, że nazwa powstała w wyniku zniekształcenia saskiej nazwy Liddle Franke, oznaczającej „małą Francję”. Prowincja Île-de-France funkcjonowała do czasu rewolucji francuskiej (1789), kiedy wprowadzono podział kraju na departamenty. Nazwę wskrzeszono w 1976 roku na potrzeby nowo utworzonego regionu administracyjnego. Jej wybór podyktowany był w dużej mierze niechęcią mieszkańców wobec proponowanej nazwy région parisienne („region paryski”), którą odbierano jako przejaw nadmiernej dominacji stolicy. W języku francuskim przymiotnik od nazwy Île-de-France to francilien(ne), który wymyślony został w latach 80. XX wieku; zaakceptowany przez Akademię Francuską w 1986 roku^[2].

W skład regionu wchodzi 8 departamentów^[5]:

• Dolina Marny (Val-de-Marne)
• Dolina Oise (Val-d'Oise)
• Essonne
• Hauts-de-Seine
• Paryż (Paris)
• Sekwana i Marna (Seine-et-Marne)
• Sekwana-Saint-Denis (Seine-Saint-Denis)
• Yvelines

Największe miejscowości regionu (w nawiasach liczba ludności w 2020 roku^[6]):

Paryż

Boulogne-Billancourt

Saint-Denis

Montreuil

Argenteuil

Nanterre

Vitry-sur-Seine

Créteil

Miejscowości w regionie Île-de-France powyżej 90 000 mieszkańców (2020)^[6]

W regionie Île-de-France wytwarza się mniej więcej 30% produktu krajowego brutto Francji, mimo iż zamieszkuje go jedynie 18% populacji kraju^[7]. Aglomeracja cechuje się dużą wydajnością pracy. Bardzo dobrze rozwinięte są różne dziedziny przemysłu, przede wszystkim przemysł samochodowy (fabryki marek Renault, Peugeot, Citroën i DS). Komunikacja i transport miejski należą do najnowocześniejszych w Europie, przede wszystkim rozbudowana sieć metra, a także szybka kolej regionalna, łącząca Paryż z dalszymi przedmieściami (RER).

Istotną gałęzią gospodarki Île-de-France jest turystyka, dzięki której w 2018 istniało 420 tys. miejsc pracy (9% wszystkich miejsc pracy w regionie)^[8]. Region skupia 90% aktywności kinematograficznej i audiowizualnej Francji. Przedsiębiorstwa z tego sektora zatrudniają w Île-de-France 115 tys. osób.