Twierdza Malbork – Wikipedia, wolna encyklopedia

Twierdza Malbork (niem. Festung Marienburg) – twierdza w rejonie Malborka, usytuowana w łuku Nogatu, około 4 kilometrów od przeprawy przez rzekę. Została wzniesiona przez Prusy w latach 1899–1903 i rozbudowana po wybuchu I wojny światowej.

Strategiczne zadania wojenne twierdzy w Malborku zostały sformułowane w 1904 roku przez sztabowców niemieckich następująco: „Strzec mostów w Malborku i Tczewie, umożliwić wycofującej się armii przekroczenie Nogatu i Wisły, i trzymać dla nacierającej ponownie z linii Wisły armii prawy brzeg Nogatu”.

Decyzję o budowie kompleksu fortyfikacji w Malborku, broniących ważnej przeprawy na linii kolejowej Berlin-Królewiec, podjęto 14 stycznia 1898 roku. W latach 1899–1902 projektowaniem i budową nowej twierdzy kierowała Fortyfikacja Gdańsk (urząd pruski odpowiedzialny za budowę umocnień w rejonie Gdańska), w latach 1902–1903 Fortyfikacja Grudziądz. W 1903 roku, w chwili ukończenia budowy zasadniczego trzonu kompleksu obronnego, utworzono odrębną Fortyfikację Malbork.

Główną część pierścienia umocnień tworzyło dziesięć niewielkich fortów; każdy z nich składał się z betonowego schronu dla 80-160 żołnierzy (1-2 plutonów piechoty), otoczonego niskim wałem i fosą z zasiekami z drutu kolczastego (w ówczesnej niemieckiej terminologii wojskowej były to tzw. punkty oporu piechoty, Infanterie-Stützpunkte). Oprócz fortów w skład twierdzy wchodziły baterie artyleryjskie złożone z betonowych schronów i ziemnych stanowisk dla armat kalibru 12 i 15 centymetrów; istniało ponadto sześć przewoźnych wieżyczek dla armat kalibru 5 centymetrów rozmieszczonych parami w kilku miejscach (Fort 4a, Fort 6 oraz punkt oporu „Piaski” przy drodze do Elbląga). Od strony wschodniej stanowiska artyleryjskie były osłaniane przez trzy dzieła piechoty. W trakcie budowy fortyfikacji wykorzystano w celach obronnych naturalne warunki terenowe; twierdzę osłaniał od wschodu pas mokradeł.

Po wybuchu I wojny światowej, w latach 1914–1915, pierścień umocnień twierdzy Malbork został rozbudowany. Powstały wówczas nowe budowle o konstrukcji betonowej: cztery schrony dla piechoty, sześć tradytorów artyleryjskich, cztery schrony amunicyjne i dziewięć schronów dla artylerzystów.

Twierdza Malbork stanowiła północny kraniec tzw. Linii Dolnej Wisły, w której skład wchodziły także twierdza Grudziądz, twierdza Toruń i twierdza Chełmno.

• K. Biskup, „Twierdza Malbork 1899-1915”, [w:] Fortyfikacja, t. V, Warszawa-Kraków 1998, s. 223–224

• Strona o twierdzy Malbork