Typhula – Wikipedia, wolna encyklopedia

Pałecznica

Pałecznica grubonasadowa
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	pałecznicowate
Rodzaj	pałecznica
Nazwa systematyczna
Typhula (Pers.) Fr. Observ. mycol. (Havniae) 2: 296 (1818)
Typ nomenklatoryczny
Typhula phacorrhiza (Reichardt) Fr. 1818
Multimedia w Wikimedia Commons

Typhula (Pers.) Fr. (pałecznica) – rodzaj grzybów z rodziny pałecznicowatych (Typhulaceae)^[1].

Są to głownie grzyby saprotroficzne występujące na martwych łodygach roślin zielnych, łodygach paproci, traw, opadłych liściach i szczątkach drzewnych. Niektóre gatunki występują na szerokiej gamie roślin żywicielskich, inne wydają się być specyficzne dla żywiciela. Kilka gatunków jest lub może stać się fakultatywnymi (oportunistycznymi) pasożytami upraw i traw darniowych, powodując choroby o nazwie pałecznica traw i pałecznica zbóż i traw^[2].

Większość gatunków opisano w północnej strefie umiarkowanej, w tropikach lub na półkuli południowej są one rzadsze, ale być może wynika to z tego powodu, że prowadzono tam niewiele badań gatunków tego rodzaju^[2].

Bazydiokarpy (owocniki) wyrastają pojedynczo lub pojedynczo ze sklerocjum lub bezpośrednio z podłoża. Mają kształt od nitkowatego do maczugowatego, zazwyczaj z wyraźnym, sterylnym trzonem i płodną główką, zwykle białą, u niektórych gatunków płowożółtą do różowej. Sklerocja (jeśli występują) są kuliste lub soczewkowate, twarde i zrogowaciałe, o barwie od żółtobrązowej do czarnobrązowej. System strzępkowy monomityczny, strzępki ze sprzążkami lub bez. Na podstawkach powstaje od 2 do 4 gładkich, bezbarwnych i amyloidalnych lub nieamyloidalnych bazydiospor^[2].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Typhulaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Synonimy nazwy naukowej: Clavaria? Typhula Pers., Cnazonaria Corda, in Sturm, Phacorhiza Pers.^[3]

Polską nazwę nadał Stanisław Chełchowski w 1898 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym należące do tego rodzaju gatunki opisywane były także jako macnik lub słupówka^[4].

Gatunki występujące w Polsce:

• Typhula abietina (Fuckel) Corner 1950 – pałecznica iglakolubna
• Typhula contorta (Holmsk.) Olariaga 2013 – pałecznica skręcona^[5]
• Typhula corallina Quél. 1883^[6]
• Typhula crassipes Fuckel 1870 – pałecznica koralowata
• Typhula culmigena (Mont. & Fr.) Berthier 1976 – pałecznica trójkątno-sercowato-zarodnikowa
• Typhula erythropus (Pers.) Fr. 1818 – pałecznica czerwonawa
• Typhula fistulosa (Holmsk.) Olariaga – pałecznica rurkowata^[5]
• Typhula incarnata Lasch 1838 – pałecznica trawowa^[7]
• Typhula ishikariensis S. Imai 1930 – pałecznica trawolubna
• Typhula juncea (Alb. & Schwein.) P. Karst 1882 – tzw. buławniczka sitowata^[8]
• Typhula micans (Pers.) Berthier 1976 – pałecznica fioletowawa
• Typhula ovata (Pers.) J. Schröt. 1888^[9]
• Typhula phacorrhiza (Reichard) Fr. 1818 – pałecznica grubonasadowa
• Typhula pusilla (Pers.) J. Schröt. 1888 – pałecznica maleńka
• Typhula quisquiliaris (Fr.) Henn. 1896 – pałecznica orlicowa
• Typhula sclerotioides (Pers.) Fr. 1838 – pałecznica sklerotowa
• Typhula setipes (Grev.) Berthier 1976 – pałecznica szczecinkowotrzonowa
• Typhula spathulata (Corner) Berthier 1976^[10]
• Typhula subvariabilis Berthier 1974 – pałecznica nalistna
• Typhula todei Fr. 1815 – pałecznica paprociowa
• Typhula trifolii Rostr. 1890 – pałecznica koniczynowa^[11]
• Typhula uncialis (Grev.) Berthier 1976 – pałecznica łodygowoogonkowa
• Typhula variabilis Riess 1850 – pałecznica zmienna

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum. Wykaz gatunków i nazwy polskie według Władysława Wojewody^[4], jeśli nie podano innej adnotacji.