Władysław Jan Jasiński – Wikipedia, wolna encyklopedia
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Zawód, zajęcie | nauczyciel polski, instruktor harcerski |
Odznaczenia | |
Władysław Jan Jasiński, ps. Jędruś, Kmitas (ur. 18 sierpnia 1909 w Sadkowej Górze koło Borowej, zm. 9 stycznia 1943 w Trzciance koło Osieka) – nauczyciel polski, instruktor harcerski, dowódca grupy dywersyjno-bojowej „Jędrusie” w czasie II wojny światowej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem Piotra (nauczyciela) i Marii z Halardzińskich[1]. Uczęszczał do gimnazjum w Mielcu[1], gdzie zdał maturę w 1929 roku. Od czasów gimnazjalnych działał w harcerstwie. Po maturze pracował jako nauczyciel w Albinówce na Wileńszczyźnie, następnie podjął studia – początkowo historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, potem prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Dyplom magistra praw uzyskał w 1938 roku. W czasie studiów uprawiał wioślarstwo w ramach Akademickiego Związku Sportowego, został również działaczem Związku Młodej Polski, organizacji młodzieżowej Obozu Zjednoczenia Narodowego. W 1938 roku został nauczycielem gimnazjum w Tarnobrzegu[1]. Był jednocześnie komendantem Związku Młodej Polski na terenie Centralnego Okręgu Przemysłowego[1].
Po wybuchu II wojny światowej brał udział w obronie Tarnobrzega[1], następnie włączył się w działalność konspiracyjną. Prawdopodobnie już wiosną 1939 roku ukończył specjalny kurs działań dywersyjnych na wypadek wojny. Stworzył młodzieżową Polską Organizację Powstańczą, zrzeszającą uczniów gimnazjum, harcerzy, członków Związku Młodej Polski, a także działaczy wiejskich. Od grudnia 1939 roku wydawał konspiracyjne pismo „Wiadomości Radiowe”[1], wydawane następnie jako tygodnik pod tytułem „Odwet”. Nazwą „Odwet” zaczęła się również posługiwać organizacja kierowana przez Jasińskiego (od 10.03.1940)[1].
W marcu 1941 roku organizacja została wykryta i rozbita przez Niemców. Jasiński uniknął aresztowania i przeniósł działalność na Sandomierszczyznę[1], gdzie w kwietniu 1941 roku powołał do życia grupę bojowo-dywersyjną. Od pseudonimu dowódcy przyjęła ona nazwę „Jędrusie”[1]; nazwa ta stanowiła przez pewien czas synonim żołnierzy ruchu oporu w centralnej Polsce bez względu na przynależność organizacyjną. Grupa Jasińskiego dokonała wielu akcji, m.in. zajmując niemieckie transporty i magazyny żywności w Mielcu[1]. Wykonywała także wyroki śmierci na konfidentach[1].
Władysław Jasiński zginął w walce z Niemcami w styczniu 1943 roku w Trzciance[1], zdradzony przez mieszkańca wsi Tursko Wielkie. Wraz z nim polegli dwaj członkowie jego grupy, Marian Gorycki (pseud. Polikier) i Antoni Toś (pseud. Antek). Został pochowany w zbiorowej mogile „Jędrusiów” w Sulisławicach (powiat Sandomierz). Grupa kontynuowała działalność partyzancką pod dowództwem zastępcy Jasińskiego, Józefa Wiącka (pseud. Sowa), a w październiku 1943 roku została włączona do Armii Krajowej.
Upamiętnienie i awanse
[edytuj | edytuj kod]Został pośmiertnie awansowany do stopnia podporucznika czasu wojny (11 listopada 1943) i odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy (2 października 1944)[1]. W Tarnobrzegu został uhonorowany pomnikiem (wraz ze swoim oddziałem). Jego imię noszą ulice w Tarnobrzegu i Mielcu[1].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Od 1936 był żonaty ze Stefanią z Antoszów (1906–1983), mieli syna Andrzeja (ur. 1936, inżyniera chemika)[1].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – pośmiertnie[1]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Eugeniusz Dąbrowski, Piotr Sierant, Władysław Jasiński, w: Polski Słownik Biograficzny, tom XI, 1964-1965
- Bogusław Polak (red.): Konspiracja 1939–1945, część 1 (redakcja naukowa Bogusław Polak, autor Bogusław Szwedo). T. V. Koszalin: Wydaw. Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-98-6.