Wacław Jurek – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wacław Jurek

chorąży pilot
Data i miejsce urodzenia	13 września 1896 Krępa
Data i miejsce śmierci	4 września 1971 Grudziądz
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie
Formacja	Luftstreitkräfte Armia Wielkopolska Lotnictwo Wojska Polskiego
Jednostki	8. eskadra wywiadowcza, 1 pułk lotniczy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, powstanie wielkopolskie, wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Wacław Jurek (ur. 13 września 1896 w Krępie, zm. 4 września 1971 w Grudziądzu) – chorąży pilot Wojska Polskiego, żołnierz Armii Cesarstwa Niemieckiego podczas I wojny światowej, uczestnik powstania wielkopolskiego i wojny polsko-bolszewickiej, kawaler Orderu Virtuti Militari. W czasie II wojny światowej był więźniem KL Stuthoff.

Syn Ignacego i Konstancji z Czekalskich, miał dziewięcioro rodzeństwa. Po ukończeniu sześcioklasowej szkoły ludowej rozpoczął trzyletnią praktykę ślusarską, a od 1914 roku rozpoczął pracę jako pomocnika ślusarza. Dalszą naukę przewał mu wybuch I wojny światowej. 1 października 1915 roku został powołany do odbycia służby w armii cesarskiej, otrzymał przydział do niemieckiego lotnictwa wojskowego^[1]. Jako mechanik służył początkowo w szkole lotniczej w Ławicy, w maju 1916 roku został przydzielony do szkoły we Freiburgu, gdzie służył do 1 maja 1917 roku^[2], a następnie do Paderborn^[3]. W Berlinie na lotnisku Johannisthal ukończył kurs stabilizacji samolotów w wytwórni lotniczej „Albatroswerke", kurs mechaników lotniczych w fabryce silników Mercedes-Daimler w Stuttgarcie, wulkanizacji opon w fabryce Continental w Hanowerze^[4]. W momencie kapitulacji Niemiec stacjonował na lotnisku Ławica^[5].

W listopadzie 1918 roku zdezerterował z armii niemieckiej i od 14 listopada 1918 roku służył w I Batalionie Pogranicznym Wielkopolskim w Kaliszu, a następnie w Szczypiornie. Brał udział w walkach o Skalmierzyce, Ostrów Wielkopolski, Krotoszyn oraz w walkach pozycyjnych pod Zdunami^[6].

21 stycznia 1919 roku został skierowany do Szkoły Pilotów na Stacji Lotniczej Ławica, po jej ukończeniu kontynuował szkolenie w Wyższej Szkole Pilotów. 10 sierpnia 1920 roku został przydzielony do 8. eskadry wywiadowczej^[7] i w składzie tej jednostki brał udział w walkach podczas wojny polsko-bolszewickiej^[8]. W okresie od 4 do 12 września w rejonie Hrubieszowa i Włodzimierza Wołyńskiego atakował z niskiego pułapu kawalerię nieprzyjaciela. Łącznie w sierpniu i we wrześniu wykonał 14 lotów bojowych podczas których wyróżnił się dużą odwagą^[9]. 17 września, podczas trzeciego lotu tego dnia atakował z niskiej wysokości oddziały Armii Czerwonej^[10]. Jego samolot został zestrzelony ale on sam zdołał powrócić do macierzystej jednostki^[11]. Na początku października brał udział w atakach na pociągi pancerne w rejonie Zwiahla, czym zmuszono je do wycofania się do Korostenia^[12].

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w Wojsku Polskim. Od 13 lipca 1922 roku służył w 1. pułku lotniczym w 12. eskadrze wywiadowczej i 13. eskadrze linowej. 1 grudnia 1926 roku został skierowany jako instruktor do Oficerskiej Szkoły Lotnictwa (OSL). 26 marca 1926 roku został przeniesiony z OSL do Lotniczej Szkoły Strzelania i Bombardowania (LSSiB), gdzie służył jako pilot w eskadrze ćwiczebnej^[1].

W 1934 roku, po katastrofie lotniczej w LSSiB, został przeniesiony w stan spoczynku, ale zachował związki z lotnictwem, latał jako pilot sportowy^[3]. Po wybuchu II wojny światowej zgłosił się do służby w 4.pułku lotniczego, od 5 września służył w oddziale lotniczym w Dęblinie. Po zakończeniu walk przedostał się do Grudziądza, gdzie pracował lotniczych zakładach remontowych. Jako były powstaniec wielkopolski został 22 lutego 1944 roku aresztowany i osadzony w obozie koncentracyjnym w Stutthof. Przeżył wojnę i był jednym z założycieli Aeroklubu Grudziądzkiego. Był instruktorem w Lisich Kątach, kierownikiem wyszkolenia w Cywilnej Szkole Pilotów i Mechaników w Ligocie Dolnej oraz kierownikiem Wyczynowej Szkoły Szybowcowej w Lisich Kątach^[5]. Na fali komunistycznych represji został odsunięty od latania. W latach 50. pracował jako magazynier w cukrowni i w Technikum Budowy Maszyn Rolniczych. W 1957 powrócił do latania w Aeroklubie Grudziądzkim^[4]. 1 marca 1958 roku rozpoczął pracę w Zarządzie Ruchu Lotniczego i Lotnisk Komunikacyjnych jako zawiadowca lotniska w Grudziądzu. Na emeryturę przeszedł 1 listopada 1963 roku, ale pozostał aktywnym członkiem Klubu Seniorów Lotnictwa. Zmarł 4 września 1971 roku w Grudziądzu, gdzie też został pochowany^[1].

Za swą służbę w polskim lotnictwie otrzymał odznaczenia^[13][1]:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari,
• Medal Niepodległości,
• Srebrny Krzyż Zasługi,
• Wielkopolski Krzyż Powstańczy^[6],
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Polowa Odznaka Pilota nr 65,
• Order Wiernej Służby – Rumunia.

• Stanisław Januszewski: Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny. Polscy pionierzy lotnictwa. T. 2. Wrocław: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2019. ISBN 978-83-64688-21-8.
• Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918-1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I: Początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. II: Walka i demobilizacja. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Marian Romeyko (red.), Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa, Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933, OCLC 830230270 [dostęp 2020-06-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-03] .
• Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
• Józef Zieliński, Waldemar Wójcik: Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari: 1919–1920. T. 1: Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005. ISBN 83-7441-243-7. OCLC 749442378.
• Kędz. J. Wacław Jurek. „Skrzydlata Polska”. 35/1972, 27 sierpnia 1972. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.