Wielka synteza chemiczna – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wielka synteza chemiczna – dział przemysłu chemicznego^[1], który zajmuje się procesami syntezy chemicznej na wielką skalę, wytwarzający minimum kilkaset tysięcy ton produktów rocznie^[2][3]. Dział ten specjalizuje się w wytwarzaniu półproduktów i produktów chemicznych, takich jak kwas siarkowy^[4][5], formaldehyd, metanol, polietylen czy nawozy^[6][7][8][9].

Police

Puławy

Tarnów

Kędzierzyn

Bydgoszcz

Nowa Sarzyna

Wielka synteza chemiczna

Funkcjonujące w Polsce przedsiębiorstwa wielkiej syntezy chemicznej na początku XXI wieku przechodziły proces intensywnej restrukturyzacji^[10]. Ponieważ większość podmiotów sektora wielkiej syntezy chemicznej należała wówczas do Skarbu Państwa, opracowano Strategię Restrukturyzacji i prywatyzacji sektora wielkiej syntezy chemicznej^[11].

Zidentyfikowano w niej m.in. niskie powiązania pomiędzy poszczególnymi zakładami produkcyjnymi oraz konieczność ich restrukturyzacji^[12].

Efektem tej strategii była między innymi konsolidacja przemysłu chemicznego i nawozowego, m.in. poprzez powołanie Grupy Azoty^[13][14].

Przedstawiciele wielkiej syntezy chemicznej w Polsce (największe zakłady chemiczne w Polsce):

• Grupa Azoty:
  • Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach z siedzibą w Tarnowie i z zyskiem 10,0 mld zł w 2015 roku^[15].
  • Grupa Azoty „Puławy” (dawne Zakłady Azotowe „Puławy” S.A.): z zyskiem 3,69 mld zł w 2015 roku^[15]; w skład grupy wchodzą m.in. zakłady w Puławach, Zakłady Azotowe w Chorzowie, Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych „Fosfory”,
  • Grupa Azoty Police w Policach (dawne Zakłady Chemiczne „Police” S.A.) z zyskiem 2,55 mld zł w 2015 roku^[15],
  • Grupa Azoty „Kędzierzyn” w Kędzierzynie-Koźlu (dawne Zakłady Azotowe w Kędzierzynie Koźlu; ZAK S.A.) z zyskiem 1,75 mld zł w 2015 roku^[15],
  • Grupa Azoty Siarkopol z siedzibą w Grzybowie.

• Anwil, wchodzący w skład koncernu PKN Orlen (Zakłady Azotowe we Włocławku): ze stratą 235 mln zł w 2012 roku^[16][a],

• Ciech: z zyskiem 119 mln zł^[17][18]
  • CIECH Pianki (dawne Zakłady Chemiczne „Zachem S.A”^[19][20][21]), z siedzibą w Bydgoszczy,
  • CIECH Sarzyna S.A. (dawne Zakłady Chemiczne Organika-Sarzyna) z siedzibą w Nowej Sarzynie,
  • CIECH Soda Polska S.A., wchodzące w jej skład: zakłady sodowe w Janikowie i Inowrocławiu,
  • CIECH Vitrosilicon S.A., wchodzące w skład zakłady w Żarach i Iłowej.

Ponadto:

• Elana (Toruń) S.A.^[22] w Toruniu wchodzące w skład grupy kapitałowej Boryszew^[23].
• Synthos S.A., w tym zakłady chemiczne w Oświęcimiu^[24].
• Alwernia S.A. (dawne Zakłady Chemiczne Alwernia S.A.) w Alwerni^[25][26].
• Zakłady Chemiczne Siarkopol S.A. w Tarnobrzegu^[27].
• Zakłady Chemiczne Rudniki S.A., w Rudnikach^[28][29][30].
• Zakłady Chemiczne Luboń S.A. w Luboniu, wchodzą w skład grupy kapitałowej Luvena S.A.^[31]
• PCC Rokita S.A., wchodzące w skład koncernu zakłady chemiczne w Brzegu Dolnym^[32][33][34].
• Zakłady Włókien Chemicznych Stilon S.A. w Gorzowie Wielkopolskim^[35][36].

• przemysł chemiczny w Polsce