Wojna Emboabas – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wojna Emboabas

Powstania w Ameryce Łacińskiej
Czas	1707-09
Miejsce	Minas Gerais
Terytorium	Brazylia
Wynik	Zwycięstwo emboabas
Dowódcy
Manuel Nunes Viana Manuel de Borba Gato
Siły
nieznane nieznane
Straty
nieznane nieznane
brak współrzędnych

Wojna Emboabas (port. Guerra dos Emboabas) – konflikt pomiędzy bandeirantes z rejonu São Paulo a poszukiwaczami złota z innych części Brazylii (emboabas), który miał miejsce w latach 1707-09 na terenie dzisiejszego stanu Minas Gerais w Regionie Południowo-Wschodnim. Strony konfliktu walczyły o kontrolę nad nowo odkrytymi złożami złota w regionie.

Do połowy XVII wieku jedną z podstaw brazylijskiej gospodarki był cukier, pochodzący z plantacji trzciny cukrowej w Regionie Północno-Wschodnim. Jednak po pokonaniu i wypędzeniu Holendrów z Brazylii w 1654 roku, przenieśli się oni na Karaiby i tam zakładali własne plantacje. Brazylijski cukier przegrywał konkurencję z cukrem wytwarzanym na Karaibach. Doprowadziło to do kryzysu ekonomicznego na Północnym Wschodzie Brazylii, która była wówczas portugalską kolonią.^[1]

W drugiej połowie XVII wieku, szukając nowych źródeł zysków, Portugalia wspierała wyprawy, których celem było poszukiwanie metali szlachetnych. Do najbardziej aktywnych poszukiwaczy należeli bandeirantes z terenów dzisiejszego stanu São Paulo. W 1674 roku Fernão Dias Pais odkrył szlak prowadzący do interioru stanu Minas Gerais, a kilka lat później Bartolomeu Bueno da Silva wyznaczył trasę prowadzącą do Goiás i Mato Grosso. Jednak prawdziwa gorączka złota zaczęła się w 1698 roku, kiedy Antônio Dias de Oliveira odkrył pierwsze złoża w regionie dzisiejszego miasta Ouro Preto.^[2]

Bandeirantes z São Paulo, którzy dokonali pierwszych odkryć, uważali, że to im należy się monopol na wydobycie złota. Odmiennego zdania były władze portugalskie, które zamierzały wykorzystać złoża do wzbogacenia całego swojego imperium.^[3] Co więcej, wieści o odkryciu złota na południu Brazylii, szybko rozprzestrzeniły się po całym kraju i wkrótce w te rejony zaczęli ściągać liczni przybysze z innych części kolonii, a także Portugalczycy z Europy.^[2]

Nazwa konfliktu pochodzi od pejoratywnego określenia przybyszów: emboabas. W języku Indian tupi ten termin oznacza ptaka z opierzonymi nogami. Poszukiwacze złota ściągający do São Paulo z innych części Brazylii nosili wysokie buty, przypominające opierzone nogi ptaka, dlatego bandeirantes nazywali ich emboabas. Sami, w odróżnieniu od przybyszów, przeważnie chodzili boso.^[2]

W roku 1707 na terenach, gdzie odkryto złoto, rywalizowały ze sobą dwie grupy: bandeirantes pod przywództwem Manuela de Borba Gato oraz emboabas (napływowi) dowodzeni przez Portugalczyka Manuela Nunesa Vianę. Obydwie grupy zakładały własne osady w pobliżu kopalni złota i dochodziło między nimi do licznych potyczek.^[4] Najbardziej krwawym epizodem w Wojnie Emboabas było Capão de Traição - incydent nazwany od miejsca położonego w okolicach dzisiejszych miejscowości São João del Rei i Tiradentes, w którym ok. 300 paulistas zostało otoczonych przez większe siły emboabas. Osaczonym złożono obietnicę, że w zamian za poddanie się, zostanie im darowane życie. Gdy bandeirantes złożyli broń, zostali zabici przez emboabas.^[5]

Wojna zakończyła się porażką bandeirantes z São Paulo, którzy zostali zmuszeni do wycofania się z regionu i szukania złota w zachodnich obszarach Brazylii. W 1709 roku w konflikt włączył się gubernator Rio de Janeiro, Antônio de Albuquerque Coelho de Carvalho, nakazując przywódcy emboabas Nunesowi Vianie, aby wrócił na swoją plantację w rejonie rzeki São Francisco. Nunes Viana wcześniej mianował się “najwyższym dyktatorem Minas Gerais”.^[4][6]

• W 1709 roku władze portugalskie w miejsce kapitanii São Vicente powołały kapitanię o nazwie São Paulo e Minas de Ouro i wyłączyły ją spod jurysdykcji Rio de Janeiro. W 1720 roku uległa ona podziałowi na dwie kapitanie: São Paulo i Minas Gerais.^[2]
• Pokonani bandeirantes z São Paulo udali się na zachód w poszukiwaniu nowych złóż i eksplorowali tereny dzisiejszych stanów Goiás i Mato Grosso, zakładając tam nowe kopalnie.^[7]
• São Paulo uzyskało status miasta.^[4]
• Uregulowano pobór podatków, których wysokość wynosiła 20% od zysków z wydobycia złota.^[4]
• Wraz z przejęciem kontroli nad kopalniami w regionie Minas Gerais przez koronę portugalską, zakończyły się lokalne konflikty. Od tego momentu Portugalia decydowała o przyznawaniu złotonośnych działek.^[4]