Zawołani po imieniu – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zawołani po imieniu – przedsięwzięcie realizowane przez Instytut Pileckiego, poświęcone osobom narodowości polskiej zamordowanym za niesienie pomocy Żydom w czasie okupacji niemieckiej. Inicjatorką projektu była wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego, Magdalena Gawin. Historie „Zawołanych” dotąd zachowane zostały we wspomnieniach rodzin, jednak dotychczas nie były szerzej znane. Przedsięwzięcie oddaje „Zawołanym” honor i składa hołd za postawy ludzkiej solidarności i bohaterstwa okazane wobec prześladowanych Żydów. Podstawowym celem projektu jest trwałe zaznaczenie w przestrzeni publicznej pamięci o pomordowanych. Oprócz tego projekt przywraca upamiętnionych do powszechnej świadomości historycznej. Podejmowane działania podnoszą również świadomość społeczności lokalnych.

Dewiza i nazwa projektu pochodzą z wiersza Zbigniewa Herberta Pan Cogito o potrzebie ścisłości. Przedsięwzięcie, podobnie jak wiersz, opiera się na przekonaniu, że każda ofiara zbrodni zasługuje na pamięć^[1].

Przedsięwzięcie upamiętnia ludzi, których imiona zbyt długo były pogrążone w zapomnieniu. Rodzinom osób ratujących Żydów podczas okupacji niemieckiej dają możliwość publicznego zabrania głosu i oddania hołdu swoim przodkom. Symbolicznym materialnym upamiętnieniem jest odsłonięcie przytwierdzonej do kamienia tablicy z opisem upamiętnianych wydarzeń w języku polskim i angielskim. W ramach przedsięwzięcia w okolicznych szkołach prowadzone są też warsztaty edukacyjne poświęcone Polakom ratującym Żydów. Jednym z głównych elementów projektu jest integracja rodzin osób upamiętnionych. 24 listopada 2019 w Broku nad Bugiem został zorganizowany pierwszy Zjazd Rodzin Zawołanych po imieniu. Podczas uroczystości otwierającej zostały wręczone honorowe odznaczenia Zawołani po imieniu. Instytut realizuje notacje filmowe z członkami rodzin Zawołanych po imieniu. 2 października 2020 w warszawskim Domu Bez Kantów, przestrzeni wystawienniczej Instytutu inaugurowano wystawę przedstawiającą historie uhonorowanych osób. Ekspozycja przedstawia zebrane w czasie badania ich losów materiały dotyczące realiów życia w okupowanej Polsce, sposobu funkcjonowania niemieckiego terroru, a także opowiada dalsze losy rodzin Zawołanych^[2][3][4].

Pierwsze upamiętnienie miało miejsce w Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów, 24 marca 2019 w Sadownem k. Ostrowi Mazowieckiej. Kamień upamiętniający Leona, Mariannę i Stefana Lubkiewiczów, rodzinę piekarzy zastrzeloną przez Niemców 13 stycznia 1943, odsłonił premier Mateusz Morawiecki. W uroczystości wzięli również udział wicemarszałek Senatu Maria Koc, podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Magdalena Gawin, lokalni parlamentarzyści oraz przedstawiciele miejscowych władz samorządowych. Na miejscu byli także obecni krewni Lubkiewiczów^[5].

 Zobacz też kategorię: Zawołani po imieniu.

Pozostałe osoby upamiętnione w ramach projektu^[6][7][8][9]:

• Piotr Leszczyński (marzec 2019, Poręba-Kocęby)
• Antoni Prusiński (marzec 2019, Poręba-Kocęby)
• Aleksandra i Hieronim Skłodowscy (czerwiec 2019, Skłody-Piotrowice)
• Jadwiga Długoborska (czerwiec 2019, Ostrów Mazowiecka)
• Lucyna Radziejowska (czerwiec 2019, Ostrów Mazowiecka)
• Julianna, Stanisław, Henryk i Wacław Postkowie (czerwiec 2019, Stoczek)
• Wacław Budziszewski (wrzesień 2019, Nur)
• Władysława i Stanisław Krysiewiczowie (październik 2019, Waniewo)
• Franciszek Andrzejczyk (październik 2019, Czyżew-Sutki)
• Ofiary zbrodni w Paulinowie: Franciszek Augustyniak, Zygmunt Drgas, Franciszek Kierylak, Ewa, Józef i Stanisław Kotowscy, Marian Nowicki, Stanisław Piwko, Jan Siwiński, Zygmunt Uziębło oraz Aleksandra Wiktorzak (czerwiec 2020 Sterdyń)
• Ofiary zbrodni w Wierzchowisku: Franciszka i Józef Sowowie (czerwiec 2020, Wierzchowisko)
• Ofiary zbrodni w Tworkach: Zofia i Feliks Bogusław Krasuscy (czerwiec 2020, Tworki)
• Ofiary zbrodni w Pustelniku: Marianna, Władysław, Stanisława Banaszek (wrzesień 2020, Marki)
• Karolina Juszczykowska (wrzesień 2020, Tomaszów Mazowiecki)
• Ofiary zbrodni w Starym Lipowcu: Katarzyna Grochowicz, Anastazja, Roman i Franciszek Kusiak, Katarzyna Rybak oraz Jan Zaręba (październik 2020, Stary Lipowiec)
• Józef Pruchniewicz (marzec 2021, Biecz)
• Piotr, Franciszek i Antoni Domańscy (maj 2021, Rzążew)
• Piotr Kościelecki (czerwiec 2021, Grądy Woniecko)
• Bolesław Książek oraz uratowany przez niego Idel (czerwiec 2021, Cezarów)
• Antoni Keninsgman (lipiec 2021, Mikołajki)
• Piotr i Apolonia Likosowie (wrzesień 2021, Opoka Duża)
• Leokadia Piątkowska (październik 2021, Węgrów)
• Sebastian Kazak, Katarzyna Kazak (marzec 2022, Brzóza Królewska)
• Kazimierz Przekora (kwiecień 2022, Huta Mińska)
• Jan Kowalski, Józef Dmoch, Józefa Dmoch (czerwiec 2022, Poświętne)
• Jan Jantoń, Apolonia Gacoń, Stanisław Gacoń (czerwiec 2022, Brzostek)
• Marianna Stradowska, Wacław Stradowski (wrzesień 2022, Chmielnik)
• Jan Gniduła, Katarzyna Kowal, Józef Kowal, Marianna Łubiarz, Anastazja Łubiarz, Kazimierz Szabat, Katarzyna Margol (wrzesień 2022, Majdan Nowy)
• Jan Maletka (listopoad 2022, Treblinka)^[10]
• Michał Stasiuk (listopad 2022, Rzeszów)
• Ignacy Ambroziak, Stanisława Trzcińska, Stefan Trzciński, Władysław Muchowski (maj 2023, Złotopolice)
• Mieczysław Żemojtel, Anna Kowalska (czerwiec 2023, Somianka)
• Rodzina Ulmów (wrzesień 2023, Markowa)^[11]
• Rodzina Kurów (wrzesień 2023, Gamratka)^[12]
• Aniela Nizioł (grudzień 2023, Łańcut)^[13]
• Stanisław i Marianna Siniarscy i ich dzieci Marian, Irena i Edward oraz ukrywani przez nich Wolf i Chana Lipszycowie wraz z ich nowonarodzonym dzieckiem (marzec 2024, Lutkówka)

• Polscy Sprawiedliwi – Przywracanie pamięci