İkinci Amman Muharebesi - Vikipedi

İkinci Amman Savaşı
Osmanlı'nın Sina-Filistin Cephesi

Kaleden Amman'a bir bakış
Tarih25 Eylül 1918
Bölge
Amman, Suriye Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu
Sonuç Müttefik zaferi
Taraflar

 Britanya İmparatorluğu

Arap Asileri		 Osmanlı
Alman İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı Edmund Allenby
Yeni Zelanda Edward Chaytor		 Alman İmparatorluğu Liman von Sanders
Osmanlı İmparatorluğu Cemal Mersinli
Çatışan birlikler

Chaytor's Kuvvetleri

4. Ordu

  • İkinci Kolordu; Havran Müfrezesi, Amman Tümeni, Ma'an Müfrezesi
  • VIII Kolordu; Kafkas Süvari Tugayı, 48. Tümen, Kompozit Tümen, Katırlı Piyade Alayı

İkinci Amman Muharebesi, 25 Eylül 1918'de Nablus Muharebesi'nin bir parçası olan Üçüncü Trans-Ürdün saldırısı sırasında gerçekleşmiş ve Şaron Muharebesi ile birlikte I. Dünya Savaşı'nda Suriye ve Filistin Cephesi'de Megiddo Muharebesi olarak bilinen büyük taarruzu oluşturmuştur. Chaytor'un kuvvetleri 22 Eylül'de Nablus'tan Es Salt'a giden yolu kestikten sonra Cisr ed Damieh'de Şeria Nehri üzerindeki köprüyü ele geçirirken, 7. Ordu ve 8. Ordu'nun kalıntıları hala Judean Tepeleri'nden köprüye doğru çekilmekteydi. Bu geri çekilme hattını kesen Chaytor'un kuvvetleri, Amman'ı savunan 4. Ordu'nun Osmanlı artçı birliklerine saldırıp ele geçirmeden önce Es Salt'a saldırıp ele geçirmek için doğuya doğru ilerledi. Üçüncü Trans-Ürdün saldırısının Yıldırım Ordular Grubu kuvvetlerine karşı kazandığı bu İngiliz zaferlerini, Mart ve Nisan 1918'de Şeria Nehri üzerinden yapılan iki başarısız EEF saldırısı izlemiştir.

Şaron Muharebesi, Edmund Allenby komutasındaki Mısır Sefer Kuvveti (EEF)'nin XXI. Kolordusunun sabahın erken saatlerinde 8.Ordu'ya saldırması ve ardından bedevi atlılarının yarma harekâtıyla başladı. Nablus Muharebesi ise İngilizlerin Judean Tepelerinde Almanlara ve Nablus'u savunan 7. Orduya karşı bir saldırıyla başladı. 19 Eylül öğleden sonra Şaron Muharebesinin başarılı ile sonuçlanmasının ardından Chaytor'un kuvvetleri Ürdün Vadisinde 4. Orduya karşı sağ kanadı tuttu ve Jisr ed Damieh köprüsünü ele geçirmek için Ürdün Vadisinde kuzeye doğru saldırılarına başladı.

Jisr ed Damieh köprüsünü ve diğer iki geçidi geri çekilen kollara karşı tutmak için bir müfreze bıraktıktan sonra, Chaytor'un kuvvetleri Şunet Nimrin ve Es Salt'taki garnizonlara saldırmak ve ele geçirmek için doğuya doğru ilerledi. 4. Ordu geri çekilirken, Amman'a yürüyüş devam etmiş ve burada 4. Ordu'nun VIII. Kolordusu'nun artçı birliğine saldırmasıyla bölgeyi ele geçirmişlerdi. Daha sonra Chaytor'un kuvvetleri, Amman'ın güneyindeki Hicaz Demiryolu'nda garnizon kurmuş olan 4. Ordu'nun II. Kolordusu'na bağlı güneydeki kuvvetlerinin Ziza'da teslimini kabul ederek bölgedeki askeri operasyonları fiilen sona erdirmiştir. Megiddo Muharebesi sırasında EEF'nin kazandığı bu zaferler, bir Osmanlı ordusuna eşdeğer bir kuvvetin ve kilometrelerce alanın ele geçirilmesiyle sonuçlanmış ve iki ordunun kalıntılarını kargaşa içinde geri çekilmeye zorlamıştır.

Arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]

General Edmund Allenby komutasındaki Mısır Seferi Kuvvetleri (EEF) tarafından 19 Eylül'deki Megiddo Muharebesi öncesinde tutulan cephe hattı, Akdeniz kıyısında Yafa'nın yaklaşık on iki mil (19 km) kuzeyinde, Arsuf'un kuzeyinde bir noktadan başlıyor, Şaron Ovası boyunca yaklaşık on beş mil (24 km) güney doğuya, ardından yaklaşık on beş mil (24 km) daha Judean Tepeleri üzerinden doğuya, ardından yaklaşık on sekiz mil (29 km) devam ederek Lut Gölü'ne kadar uzanıyordu. Akdeniz kıyısından itibaren cephe hattı, Ürdün Vadisi'nde deniz seviyesinin 1.000 feet (300 m) altına düşmeden önce, Judean Tepeleri'nde deniz seviyesinden 1.500-2.000 feet (460–610 m) yüksekliğe kadar yükseliyordu.[1][2] Chaytor'un kuvvetleri sağ kanadı, Eriha'nın sekiz mil (13 km) kuzey batısındaki Judean Tepeleri'nde İngiliz XX. Kolordu ile birleştikleri yerden Ürdün Vadisi boyunca ve daha sonra güneye doğru Güraniye ve Auja köprübaşlarından Lut Gölü'ne kadar tutuyordu.[3] Chaytor'un kuvvetleri tarafından garnizon haline getirilen bu bölge, Osmanlı uzun menzilli topları tarafından gözetleniyordu.[4]

Amman

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ammonitler tarafından Rabbath Ammon ve Roma egemenliği sırasında Dekapolis'in on şehrinden biri olan Philadelphia olarak da adlandırılan Amman, bir amfitiyatro da dahil olmak üzere güzel Roma kalıntılarıyla "tepelerin arasında" yer almaktadır.[5] Bir tepe üzerindeki kale, kentin kuzey ve batı yaklaşımlarını kaplarken, doğuda Hicaz demiryolu, pikap ve Amman Vadisi boyunca kentten iki mil (3,2 km) uzaklıktaki tren istasyonu yer alıyordu. İstasyonun güneyinde on kemerli bir viyadük ve 462 ft. (141 m) uzunluğunda demiryolu tüneli vardı.[6]

Ürdün Vadisi'ni işgal eden EEF garnizonuyla karşılaşan 4.Ordu'nun tüm ikmal ve takviye kuvvetleri Amman üzerinden geliyordu. Artık Hicaz demiryolu, 4.Ordu, Amman ve Ma'an garnizonları ve güney Hicaz demiryolu garnizonu için geri çekilme hattıydı.[7][8]

Başlangıç

[değiştir | kaynağı değiştir]
Gullett'in 35. Haritasında, 2 Mayıs 1918'de İkinci Trans-Ürdün saldırısı sırasındaki pozisyonları göstermekte, ayrıca Amman'a giden Naaur ve Ain es Sir yollarını da göstermektedir

XXI. Kolordu'nun ilk saldırıları, Bedevi atlılarının yarma harekâtı ve ardından gelen XX. Kolordu saldırısı ile EEF'nin işgal ettiği Ürdün Vadisi bölgesini doğu eteklerinde bulunan uzun menzilli toplarla koruyan 4.Ordu'nun herhangi bir saldırısına karşı Ürdün Vadisi'ndeki sağ kanatlarını savunacak kadar güçlü bir kuvvet konuşlandırmak gerekiyordu.[1][9]

4. Ordu

[değiştir | kaynağı değiştir]

74 topçu tarafından desteklenen 6.000 piyade ve 2.000 süvariden oluşan 4.Ordu, Cemal Mersinli Paşa tarafından komuta ediliyordu. Ordu karargâhı Amman'daydı ve Ürdün Vadisi ile Hicaz demiryolu'nun güneyine doğru uzanan hattı tutuyordu. 4.Ordu, VIII. Kolordu'nun 48. Piyade Tümeni, bir Alman tabur grubunun Kompozit Tümeni, Kafkas Süvari Tugayı, tümen büyüklüğündeki Serstal Grubu, 24. ve 62. Piyade Tümenleri ve bir katırlı piyade alayından oluşuyordu. 3. Süvari Tümeni, Alman 146. Alay 63. Alay Ordu Birliklerini oluşturuyordu. Ma'an'dan güneye, Mekke'ye doğru uzanan Hicaz demiryolu hattını garnizonlaştıran ve Şeria Grubu ya da Ürdün Grubu olarak bilinen II. Kolordu'da ise 30 topa sahip 6.000 Osmanlı askeri bulunuyordu.[10][11][12][13]

Chaytor'un Kuvvetleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sir Edward Chaytor

Tümgeneral Edward Chaytor[14] tarafından komuta edilen bu bileşik kuvvet, 11.000 kişilik takviyeli bir atlı piyade tümeni olarak[15] "neredeyse iki tümene eşdeğerdi".[16]

Chaytor'un kuvvetlerinden ANZAC Süvari Tümeni'nin bünyesinde;

Tuğgeneral C. F. Cox tarafından komuta edilen 1. Hafif Süvari Tugayı,
Tuğgeneral G. de L. Ryrie tarafından komuta edilen 2. Hafif Süvari Tugayı[Note 1]
Tuğgeneral W. Meldrum tarafından komuta edilen Yeni Zelanda Süvari Tugayı

bulunuyordu.

Tuğgeneral E. R. B. Murray komutasındaki 20. Hint Piyade Tugayının bünyesinde ise;

110. Mahratta Hafif Piyade Birliği
Alwar İmparatorluk Hizmet Piyade Birliği
Patiala İmparatorluk Hizmet Piyade Birliği
Gwalior İmparatorluk Hizmet Piyade Birliği

1. ve 2. İngiliz Batı Hint Adaları Taburu, 38. ve 39. Kraliyet Avcı Taburu, 86./26. Makineli Tüfek Bölüğü ve topçu birlikleri bulunuyordu.[17][18][19][Note 2]

Operasyonların sona erdiği 30 Eylül'de Chaytor kuvvetleri'nin istihkak gücü "8.000 İngiliz, 3.000 Hintli, 500 Mısırlı Deve Nakliye Birliği askerinden" oluşuyordu.[17]

Ürdün Vadisi konuşlanmaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Chaytor 5 Eylül 1918'de Ürdün Vadisi garnizonunun komutasını devraldı. Sağ sektör 2. Hafif Atlı Tugayı ve 20. Hint Tugayı tarafından tutulurken, sol sektör Yeni Zelanda Atlı Tüfekleri Tugayı, 38. Tabur Kraliyet Fusiliers ve bir sahra topçu bataryası ve bir Hint dağ bataryası tarafından desteklenen 1. ve 2. Tabur İngiliz Batı Hint Adaları Alayı tarafından tutuluyordu. 39. Kraliyet Fusilileri sektör ihtiyatını oluştururken, 1. Hafif Atlı Tugayı Kuvvet ihtiyatındaydı.[20][21]

Çöl Süvarilerinin Avustralyalı komutanı Korgeneral Harry Chauvel, Chaytor'a "şimdilik" yerinde kalmasını, ancak 24 saat devriye gezerek Osmanlı kuvvetlerini yakından izlemesini ve terk edilmiş düşman mevzilerini derhal işgal etmesini emretti.[22][23] Chaytor'un kuvvetleri mümkün olan en kısa sürede kuzeye doğru ilerleyerek Osmanlı 7. ve 8. Ordularının Damieh köprüsü üzerinden ana çekilme hattını ve aynı zamanda bu iki ordunun Ürdün Nehri'nin batısında, Judean Tepeleri'nde, doğudaki 4. Ordu ile ana iletişim hattını ele geçirecek ve kesecekti. 21 Eylül'e gelindiğinde, XXI Kolordu, Çöl Süvarileri ve Nablus Muharebesi'nin başlangıcında XX Kolordu tarafından Şaron Muharebesi sırasında yapılan başarılı saldırılardan sonra sadece 4. Ordu yerinde ve sağlam kalmıştı. Judean Tepeleri'ndeki diğer iki Osmanlı ordusuyla uyum sağlamak için geri çekilmeye başlayan 4. Ordu'nun imha edilmesi Allenby'nin öncelikli hedefi haline geldi. Chaytor'un kuvvetleri Es Salt ve Amman'ı ele geçirmek için doğuya doğru ilerleyecek ve 4.600 kişilik güney Hicaz garnizonunu durdurup ele geçirecekti.[9][24][25][26]

Kuzeye ilerleyiş

[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiliz Batı Hint Adaları Alayı'nın Bekir Sırtı'na doğru ilerleyişi 20 Eylül'de şafak vakti pekiştirilerek sürdürüldükten sonra 2. Tabur, Bekir Sırtı'nı Baghalat ve Tebeşir Sırtı ile birlikte ele geçirmiştir. 38. Kraliyet Avcı Taburu'na Mellaha'da karşı çıkılmasına rağmen, 2. Hafif Süvari Tugayı ve Patiala Piyadeleri, Ürdün Vadisi boyunca doğuya, güçlü bir şekilde mevzilenmiş Şunet Nimrin mevzisine ve Osmanlı sol kanadındaki Derbasi'ye doğru ilerlemiş, ancak Ürdün Nehri'nin doğusundaki mevziler güçlü bir şekilde tutulmaya devam etmiştir.[27][28][29]

7. ve 4. Ordular geri çekilmeye başlamıştı ve 21 Eylül'de şafak sökmeden önce Chaytor, Auckland Süvari Alayı'na ilerleyerek Baghalat'ın iki mil (3,2 km) kuzeyinde ve Damieh'e yaklaşık yarı yolda bulunan Kh Fasail'i ele geçirmesini emretti.[29][30][31][32][33] Nablus-Damieh yolu 22 Eylül sabahı erken saatlerde Yeni Zelanda Süvari Tugayı ve İngiliz Batı Hint Adaları Alayı'nı da içeren Meldrum'un kuvvetleri tarafından ele geçirilmiştir.[31][33][34][Note 3] Ardından, İngiliz Batı Hint Adaları Alayı'nın bir taburu tarafından desteklenen Auckland ve Canterbury Süvari Alayları tarafından Damieh'deki köprüyü tutan Osmanlı garnizonuna yapılan saldırı, savunmacıları düzensizlik içinde geri çekilmeye zorladı ve köprü sağlam bir şekilde ele geçirildi.[33][35]

3. Hafif Süvari Alayı (1. Hafif Süvari Tugayı) tarafından takviye edilen 2. Tabur İngiliz Batı Hint Adaları Alayı, Mafid Jozele geçidini kapatan Osmanlı artçı birliğini, geçit boyunca geri çekilen çok sayıda Osmanlı askeriyle karşılaşmasına rağmen ele geçirmiştir. Mafid Jozele 23 Eylül saat 05:50'de ele geçirilmiş, ancak geçitteki köprü tahrip edilmişti.[36][37]

EEF, Dördüncü Ordu'nun çekildiğinden 22/23 Eylül saat 23:35'te, Şunet Nimrin, Kabr Mücahid ve Tel er Ramr'a saldırı emri verildiğinde haberdar oldu. Bu saldırı 2. Hafif Atlı Tugayı ve 20. Hint Tugayı'nın hareketli bölümleri tarafından gerçekleştirilecekti. 1.500 tüfek, üç makineli tüfek bölümü ve kırk Lewis topundan oluşan bir grup. Bu kuvvet Güranye'den Es Salt'a giden ana yol boyunca doğuya, Shunet Nimrin'e doğru ilerleyecek, hareketsiz bölüm ise Ürdün Vadisi'nin işgal altındaki bölgesinin sağ kesiminde savunmada kalacaktı. CRA, Shunet Nimrin'i hedef alarak bu ilerlemeyi destekleyecekti.[36][38]

Es Salt ve Amman'ın doğusuna ilerleyiş

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hayfa 23 Eylül'de 14. Süvari Tugayı (5. Süvari Tümeni) tarafından ele geçirilmeden önce, Chaytor'un Kuvvetleri Ürdün Nehri'ni geçerek Moab ve Gilead Platosu'na tırmanmış ve Es Salt'ı ele geçirmek üzere yola çıkmıştı.[39][40] Damieh'den Es Salt'a giden yolun karşısında, dokuz subay ve 150 diğer rütbelinin tüfek ve makineli tüfeklerle savunduğu geniş bir artçı mevzisi, Canterbury Süvari Alayı'nın ileri muhafızları tarafından saldırıya uğramış ve kuşatılmıştı. Tüm savunmacılar esir alınmış ve 23 Eylül günü saat 16:20'de Es Salt, Yeni Zelanda Süvari Tugayı tarafından işgal edilmiştir.[29][36][41][42]

2. Hafif Süvari Tugayı, Ceri'a ve Sir vadilerindeki zorlu yol nedeniyle gecikti ve 24 Eylül öğleden sonrasına kadar Es Salt'ın beş mil (8,0 km) doğusundaki ana yol üzerindeki Ayn Hummar'a ulaşamadı. Ana yol geri çekilen Osmanlı Ordusu tarafından yer yer havaya uçurulmuştu ve bu da Chaytor'u 24 Eylül'de erzak beklemek için duraklamak zorunda bıraktı. Gün boyunca Yeni Zelanda Süvari Tugayı Süveyle'yi işgal etti ve Auckland Süvari Alayı'ndan yüz asker yirmi mil (32 km) yol alarak Amman'ın beş mil (8.0 km) kuzeyindeki demiryolunu kesip Süveyle'ye dönmek için 11 saat uğraştı.[43] Dört subayın eşlik ettiği, alet ve silahtan başka bir şey taşımayan baskıncı grup, demiryoluna doğru on iki mil (19 km) ilerlemiş ve burada Amman'ın beş mil (8.0 km) kuzeyinde, Kalaat ez Zerka istasyonu yakınlarında Hicaz hattının bir bölümünü kesmiştir.[44][45][46][Note 4]

Bunun üzerine Yeni Zelanda Süvari Tüfekleri ve 2. Hafif Süvari Tugaylarının 25 Eylül günü saat 06:00'dan itibaren Amman'a ilerlemeleri emredildi. Bunu 06:30'da 1. Hafif Süvari Tugayı takip edecek, 1. Tabur İngiliz Batı Hint Adaları Alayı ise 07:00'de Yeni Zelanda Süvari Tüfekleri Tugayı garnizonunun yerini almak üzere Suweileh'e yürüyecekti. Eğer saldırganlar Amman'ın hafifçe tutulduğunu görürlerse şehre güçlü bir şekilde saldıracaklardı, ancak Amman güçlü bir şekilde tutuluyorsa şehre saldırı piyadeler gelene kadar ertelenecekti; topçular şehri bombalarken sadece dışarıdaki ya da ilerideki siperlere saldırılacak ve kuzeye doğru tüm geri çekilme hatları kesilecekti. Amman'ın havadan bombalanması talep edildi.[45]

Savaş

[değiştir | kaynağı değiştir]

Amman'ın savunması, Mart 1918'de Amman'a yapılan Birinci Trans Ürdün saldırısından bu yana, makineli tüfeklerle takviye edilmiş bir dizi tabyanın inşasıyla büyük ölçüde güçlendirilmişti. Buna ek olarak, "parçalanmış ülkenin doğal zorlukları Amman'ı kırılması çok zor bir ceviz haline getirmişti."[47] Bölgenin bataklık zemini Mart ayındaki ilk saldırı sırasında hareketi kısıtlamıştı, ancak sonbaharın başlarında yaklaşım sertleşti ve hızlı atlı saldırıya elverişli hale geldi.[47]

Chaytor'un Süvari ve Hafif Süvari Tugayları 25 Eylül günü saat 06:00'da Amman'a doğru ilerlemeye başladılar; Yeni Zelanda Süvari Tugayı kuzey batıda, Es Salt'tan Amman'a giden ana yol üzerinde, 2. Hafif Süvari Tugayı ise batıda, Ayn es Sir'den Amman yolu boyunca ilerliyordu ve sol kanatları 1. Hafif Süvari Tugayı tarafından korunuyordu. Tümen karargâhı saat 07:45'te Amman yakınlarındaki 3040 numaralı tepede hızla kuruldu ve saat 08:30'da Yeni Zelanda Süvari Tugayı Amman'ın kuzey batısındaki bir sırtı tutan tüfekli ve makineli tüfekli iki yüz Osmanlı askerine saldırıyordu. Amman'ın diğer tarafındaki 3039 numaralı tepede de hareketlilik gözlendi. Amman'dan dört mil (6,4 km) uzaklıktaki birkaç Osmanlı artçı mevzisine yerleştirilmiş iki küçük top bataryası ve bir dizi makineli tüfek, şiddetli çatışmalardan sonra 106 esir ve dört makineli tüfek ele geçiren 2. Hafif Atlı Tugayı'nı geciktirdi.[8][45][46][48]

Meldrum'un komuta ettiği Yeni Zelanda Süvari Tugayına öncülük eden Wellington Süvari Alayı, bir makineli tüfek bölüğü ve 29. Hint Dağ Bataryasının bir bölüğü ile birlikte makineli tüfek ve topçu ateşi altına girmiş ve saat 09:00'da 2. Hafif Atlı Tugayı sağ taraflarına geldiğinde ve saat 10:00'da Yeni Zelanda Süvari Tugayının sol kanadını takviye etmek üzere gönderilen 1. Hafif Atlı Tugayının bir alayı Meldrum'un komutası altına girdiğinde tamamen çatışmaya girmiştir. Auckland Süvari Alayı yarım saat sonra Wellington Süvari Alayı'nın sağında, 2. Hafif Süvari Tugayı'nın solunda ilerleyebildi ve Yeni Zelanda Süvari Tugayı saat 11:10'da savunmanın bir kısmını dörtnala geçmeye hazır olduklarını, ancak ilerlemenin tek yolunun makineli tüfeklerle güçlü bir şekilde savunulan iki tepe arasında olduğunu bildirdi. Her iki tugay da dağ toplarıyla yakından desteklenen bu Osmanlı ileri mevzilerine saldırmaya devam etmiş ve sonunda bu ileri mevzilerdeki Osmanlı askerlerini, yine makineli tüfeklerle güçlü bir şekilde desteklenen ana savunma hattına geri çekilmeye zorlamıştır.[45][46][49]

1. Hafif Süvari Tugayı, 1. Hafif Süvari Alayına Yeni Zelanda Süvari Tugayının sol kanadının etrafından dolanmasını ve demiryoluna doğru ilerlemesini emrederken, 7. Hafif Süvari Alayının (2. Hafif Süvari Tugayı) bir bölüğü öncü alay olan 5. Hafif Süvari Alayının (2. Hafif Süvari Tugayı) sağındaki bazı Osmanlı sangarlarını ele geçirmiştir. Öğle saatlerinde Canterbury Süvari Alayı atlı olarak Amman'a doğru ilerledi, ancak Kale'deki gizli makineli tüfeklerden açılan ateşle durduruldular. Bu arada Auckland Süvari Alayı'nın sokaklarda yürüttüğü çatışmalar 13:30'a kadar devam etmiş ve 2. Hafif Süvari Tugayı'nın öncü alayı olan 5. Hafif Süvari Alayı şehrin güney kısmına girmiştir. Saat 14:30'da 1. Hafif Süvari Tugayı'nın ikinci bir alayına Yeni Zelanda Süvari Tugayı'nın sol tarafını takviye etmesi emredildi.[45][46][50]

Canterbury Süvari Alayı, Hisar'a süngü ile saldırmaya devam etmek için atlarından indi. Saat 15:17'de Canterbury Süvari Alayı Hisar'ı, 119 esiri ve altı makineli tüfeği ele geçirdiğinde "düşmanın direnişi çöküyordu".[45] "Kale'deki Türkleri kuşattıkları" bir mevziye ilerlemişlerdi[50] ve kısa bir süre sonra 10. Bölük, 8. Bölük'ten bir birlikle birlikte Kale'ye saldırıp ele geçirirken, 5. Hafif Süvari Alayı "keskin nişancıları avlıyor ve esirleri yakalıyordu"[50] ve Auckland ve Wellington Süvari Alayları, şehir merkezinden ilerleyen Canterbury Süvari Alayı tarafından takviye edildikleri Wadi Amman'a doğru ilerlemeye devam ettiler. Wadi Amman'da 1.700 esir teslim oldu. Tren istasyonu saat 16:39'da çok daha fazla esir, bir telsiz istasyonu ve büyük miktarda depo ve savaş malzemesiyle birlikte ele geçirildi.[51] Saldıran kuvvetin sistematik bir şekilde uyguladığı "dörtnala gözetleme noktalarına gitme ve bu tür makineli tüfek yuvalarının kanatlarını ateş altına alma" yöntemleri, makineli tüfeklerin hızlı bir şekilde saf dışı bırakılmasıyla birleşince, sonunda tüm engelleri aşmış ve direnişi kırmıştır.[52]

Ön planda Amman, arkada Hill 3039

Amman'ın ele geçirilmesiyle birlikte 2. Hafif Süvari Tugayı Kale'nin doğusunda, Amman Vadi'sini geçerek 3039 numaralı tepeye kadar ilerlemeye devam etti.[Note 5] Bu arada 1. Hafif Süvari Tugayı Amman'ın kuzeyindeki demiryolu boyunca ilerledi ve geri çekilmeye çalışan birkaç silah ve yüzlerce esir ele geçirdi.[45][46][47] Auckland Süvari Alayından bir bölük Madaba'ya gönderilmiş ve burada çok sayıda esir ele geçirilmiş, çok miktarda tahıl ve askerler için acil durum tayınları halktan satın alınan yiyeceklerle takviye edilmiştir.[53][54]

Chaytor'un Kuvvetleri savaşta 139 kayıp vermiştir: yirmi yedi ölü, yedi kayıp ve 105 yaralı. Bunlardan ANZAC Süvari Tümeni on altı ölü ve elli altı yaralı verirken, 2. Tabur ve İngiliz Batı Hint Adaları Alayı kırk bir kayıp vermiştir. 10.322 esir, elli yedi top ve 147 makineli tüfek ele geçirilmiştir.[55][56][57] ANZAC Süvari Tümeni Amman'ı ve 2.500-2.563 esiri, üç yüz hastayı, üçü ağır olmak üzere on topu ve yirmi beş makineli tüfeği ele geçirmişti.[33][58][59] 1. Hafif Süvari Tugayı Amman tren istasyonu bölgesini, Yeni Zelanda Süvari Tugayı güneydeki bölgeyi tutarken, 2. Hafif Süvari Tugayı 3039 numaralı tepenin batı yamacında ordugâh kurmuştu.[45] 20. Hint Tugayı, 18. Kraliyet Atlı Topçu Tugayı ve 1. Tabur İngiliz Batı Hint Adaları Alayı ile birlikte Amman'a yürüme emri aldı. 39. Kraliyet Avcı Taburu, Es Salt'ın işgalini devralmak üzere Suweileh'de bırakıldı.[45][60] Yarbay Patterson komutasındaki 38. ve 39. Kraliyet Avcı Taburları, 20. Hint Tugayı'nı Şunet Nimrin'e kadar takip etmek üzere Auja köprübaşında toplanmıştı.[61]

Sonuç

[değiştir | kaynağı değiştir]

4.Ordu'nun sadece artçı birlikleri Amman'da ele geçirilmişti. Garnizonun geri kalanı, Chaytor'un saldırısından dört gün önce, 21 Eylül'de Liman von Sanders'ten aldığı emre uyarak kuzeye doğru çekilmişti.[60][62][63]

Amman'ın kuzeyindeki Mafrak'ta 25 Eylül sabahı erken saatlerde görülen bir 4.Ordu kolu Avustralya uçakları tarafından bombalanmış, tren istasyonu, uzun bir tren ve birkaç depo da tahrip edilerek hat kapatılmıştır. Hayatta kalanlar tekerlekli araçlarını terk etmek zorunda kaldı ve sadece birkaç bin kişi yaya ya da atlı olarak Deraa ve Şam'a doğru kaçmayı başardı.[64] İki gün sonra, uçaklar 27 Eylül'de 1. Hafif Süvari Tugayı'nı Osmanlı kuvvetlerinin bulunduğu yere yönlendirmiş ve ardından hafif atlıların başarılı saldırısı üç yüz esir ve iki makineli tüfek ele geçirdiğinde düşmanı makineli tüfekle vurmuştur. Akşam olduğunda hafif atlı tugay Wadi el Hamman'daki suyu tutarken, bir alay da Zerka'yı işgal etmiştir.[60][65][66]

Bu arada Amman'daki Chaytor kuvvetleri karayolunu ve demiryolunu kapatarak, Ma'an'dan kuzeye çekilmekte olan ve 4.Ordu'nun II. Kolordusu'nu durdurmaya hazırlanıyordu. Hicaz Demiryolu'nun güneyindeki üzerindeki kasabaları ve demiryolu istasyonlarını garnizon haline getirmiş olan bu büyük Osmanlı kuvvetinin 25 Eylül akşamı Amman'ın otuz mil (48 km) güneyinde olduğu ve hızla kuzeye, Chaytor kuvvetleri'ne doğru ilerlediği bildirilmişti.[45][60][67][68] Bu arada 5. Hafif Süvari Alayı, 28 Eylül günü saat 10:30'da Ziza'nın üç mil (4,8 km) kuzeyine ulaşmış ve Osmanlı II. Kolordusu teslim olmuştu.[69][70][71]

Chaytor kuvvetleri'nin operasyonların başlangıcından 30 Eylül'e kadar ele geçirdiği toplam esir sayısı 10.322, bir adet 5.9'luk top dahil elli yedi top, üç adet 5. 9 obüs, bir uçaksavar topu, on adet 10 cm top, otuz iki adet 77 mm top, altı adet 75 mm top, iki adet 3" top ve iki adet 13 pounder HAC topu, 147 makineli tüfek, biri Hotchkiss tüfeği ve biri Lewis gun olmak üzere on üç otomatik tüfek, iki telsiz seti, on bir demiryolu motoru, 106 demiryolu aracı, 142 araç ve büyük miktarda top mermisi, hafif silah mühimmatı ve diğer malzemeler ele geçirmişti.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dipnotlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ less 1 squadron of 2nd Light Horse Brigade with Desert Mounted Corps. [Falls 1930 Vol. 2 p. 593]
  2. ^ The two battalions of fusiliers had been recruited from England, America and the Middle East. [Bruce 2002 p. 205]
  3. ^ This was the second time that a commander of the Ottoman 53rd Division had been captured by the New Zealanders. The first happened during the First Battle of Gaza in March 1917. [Falls 1930 Vol. 2 p. 551] [Hill 1978 p. 173]
  4. ^ One source describes the raid taking place during the night of 23/24 September. [Powles 1922 pp. 249–50]
  5. ^ Hill 3039 had been captured and held, and then relinquished at great cost, during the First Transjordan attack on Amman at the end of March 1918.[Powles 1922 p. 252]

Alıntılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Gullett 1919 pp. 25–6
  2. ^ Wavell 1968 p. 205
  3. ^ Falls 1930 Vol. 2 p. 547
  4. ^ Gullett 1919 p. 32
  5. ^ Falls 1930 Vol. 2 p. 329
  6. ^ Falls 1930 Vol. 2 p. 330
  7. ^ Moore 1920 p. 151
  8. ^ a b Powles 1922 p. 250
  9. ^ a b Powles 1922 pp. 233–4
  10. ^ Erickson 2001 p. 196
  11. ^ Keogh 1955 pp. 241–2
  12. ^ Wavell 1968 p. 195
  13. ^ Falls 1930 Vol. 2 p. 674
  14. ^ Powles 1922 p. 231
  15. ^ Kinloch 2007 p.321
  16. ^ Bou 2009 p. 194
  17. ^ a b Anzac Mounted Division Admin Staff, Headquarters War Diary 30 September 1918 AWM4-1-61-31
  18. ^ Powles 1922 p. 236
  19. ^ Falls 1930 Vol. 2 pp. 661, 673
  20. ^ Falls 1930 Vol. 2 pp. 548–9
  21. ^ Powles 1922 pp. 231, 235
  22. ^ Downes 1938 p. 721
  23. ^ Anzac Mounted Division General Staff War Diary AWM4-1-60-31part2 Appendix 38 pp. 0–1
  24. ^ Blenkinsop 1925 p. 242
  25. ^ Pugsley 2004 p. 143
  26. ^ Bruce 2002 p. 235
  27. ^ Falls 1930 Vol. 2 p. 549
  28. ^ Anzac Mounted Division General Staff War Diary AWM4-1-60-31part2 Appendix 38 pp. 2–3
  29. ^ a b c New Zealand Mounted Rifles Brigade War Diary AWM4-35-1-41
  30. ^ Anzac Mounted Division General Staff War Diary AWM4-1-60-31part2 Appendix 38 p. 3
  31. ^ a b Falls 1930 Vol. 2 p. 550
  32. ^ Powles 1922 p. 245
  33. ^ a b c d Wavell 1968 p. 221
  34. ^ Powles 1922 pp. 245–6
  35. ^ Moore 1920 pp. 148–50
  36. ^ a b c Anzac Mounted Division General Staff War Diary AWM4-1-60-31part2 Appendix 38 p. 4
  37. ^ Falls 1930 Vol. 2 pp. 551–2
  38. ^ Falls 1930 Vol. 2 p. 552, note
  39. ^ Downes p. 722
  40. ^ Gullett p. 39
  41. ^ Powles 1922 p. 248
  42. ^ Falls 1930 Vol. 2 p. 553
  43. ^ Falls 1930 Vol. 2 pp. 553–4
  44. ^ Powles 1922 pp. 249–50
  45. ^ a b c d e f g h i j Anzac Mounted Division General Staff War Diary AWM4-1-60-31part2 Appendix 38 p. 5
  46. ^ a b c d e Falls 1930 Vol. 2 p. 554
  47. ^ a b c Powles 1922 p. 252
  48. ^ Kinloch 2007 p. 315
  49. ^ Powles 1922 pp. 250–1
  50. ^ a b c Powles 1922 p. 251
  51. ^ Powles 1922 pp. 251–2
  52. ^ Powles 1922 pp. 252, 257
  53. ^ Falls 1930 Vol. 2 pp. 554–5
  54. ^ Powles 1922 pp. 255–6
  55. ^ Downes 1938 pp. 723–4
  56. ^ Falls 1930 Vol. 2 p. 559
  57. ^ Kinloch 2007 p. 321
  58. ^ DiMarco 2008 p. 332
  59. ^ Kinloch 2007 p. 316
  60. ^ a b c d Falls 1930 Vol. 2 p. 555
  61. ^ Falls 1930 Vol. 2 pp. 552–3
  62. ^ Keogh 1955 p. 251
  63. ^ Wavell 1968 p. 223
  64. ^ Cutlack 1941 pp. 166–7
  65. ^ Anzac Mounted Division General Staff War Diary AWM4-1-60-31part2 Appendix 38 p. 6
  66. ^ Powles 1922 p. 254
  67. ^ Wavell 1968 p. 221–2
  68. ^ Moore 1920 pp.160–1
  69. ^ 2nd Light Horse Brigade War Diary AWM4-10-2-45
  70. ^ Powles 1922 pp. 254–5
  71. ^ Kinloch 2007 p. 318
  • "2nd Light Horse Brigade War Diary". First World War Diaries AWM4, 10-2-45. Canberra: Australian War Memorial. September 1918. 21 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2012. 
  • "New Zealand Mounted Rifles Brigade Headquarters War Diary". First World War Diaries AWM4, 35-1-41. Canberra: Australian War Memorial. September 1918. 19 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2012. 
  • "Anzac Mounted Division General Staff War Diary". First World War Diaries AWM4, 1-60-31 Part 2. Canberra: Australian War Memorial. September 1918. 21 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2012. 
  • "Anzac Mounted Division Admin Staff, Headquarters War Diary". First World War Diaries AWM4, 1-61-31. Canberra: Australian War Memorial. September 1918. 19 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023. 
  • Blenkinsop, Layton John; Rainey, John Wakefield, (Ed.) (1925). History of the Great War Based on Official Documents Veterinary Services. Londra: H.M. Stationers. OCLC 460717714. 
  • Bou, Jean (2009). Light Horse: A History of Australia's Mounted Arm. Australian Army History. Port Melbourne: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-19708-3. 
  • Bruce, Anthony (2002). The Last Crusade: The Palestine Campaign in the First World War. Londra: John Murray. ISBN 978-0-7195-5432-2. 
  • Carver, Michael, Field Marshal Lord (2003). The National Army Museum Book of The Turkish Front 1914–1918: The Campaigns at Gallipoli, in Mesopotamia and in Palestine. Londra: Pan Macmillan. ISBN 978-0-283-07347-2. 
  • Cutlack, Frederic Morley (1941). The Australian Flying Corps in the Western and Eastern Theatres of War, 1914–1918. Official History of Australia in the War of 1914–1918. VIII (11. bas.). Canberra: Australian War Memorial. OCLC 220900299. 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023. 
  • DiMarco, Louis A. (2008). War Horse: A History of the Military Horse and Rider. Yardley, Pennsylvania: Westholme Publishing. OCLC 226378925. 
  • Downes, Rupert M. (1938). "The Campaign in Sinai and Palestine". Butler, Arthur Graham (Ed.). Gallipoli, Palestine and New Guinea. Official History of the Australian Army Medical Services, 1914–1918: Volume 1 Part II (2. bas.). Canberra: Australian War Memorial. ss. 547-780. OCLC 220879097. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023. 
  • Erickson, Edward J. (2001). Ordered to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War. No. 201 Contributions in Military Studies. Westport Connecticut: Greenwood Press. OCLC 43481698. 
  • Falls, Cyril (1930). Military Operations Egypt & Palestine from June 1917 to the End of the War. Official History of the Great War Based on Official Documents by Direction of the Historical Section of the Committee of Imperial Defence: Volume 2 Part II. Maps by A. F. Becke. Londra: H.M. Stationery Office. OCLC 256950972. 
  • Gullett, Henry S.; Barnet, Charles, (Ed.) (1919). Australia in Palestine. David Baker (Art Editor). Sidney: Angus & Robertson. OCLC 224023558. 
  • Hill, Alec Jeffrey (1978). Chauvel of the Light Horse: A Biography of General Sir Harry Chauvel, GCMG, KCB. Melbourne: Melbourne University Press. OCLC 5003626. 
  • Keogh, E. G.; Joan Graham (1955). Suez to Aleppo. Melbourne: Directorate of Military Training by Wilkie & Co. OCLC 220029983. 
  • Kinloch, Terry (2007). Devils on Horses: In the Words of the Anzacs in the Middle East 1916–19. Auckland: Exisle Publishing. ISBN 978-0-908988-94-5. 
  • Moore, A. Briscoe (1920). The Mounted Riflemen in Sinai & Palestine: The Story of New Zealand's Crusaders. Christchurch: Whitcombe & Tombs. OCLC 561949575. 
  • Powles, C. Guy; A. Wilkie (1922). The New Zealanders in Sinai and Palestine. Official History New Zealand's Effort in the Great War. III. Auckland: Whitcombe & Tombs. OCLC 2959465. 
  • Pugsley, Christoper (2004). The Anzac Experience: New Zealand, Australia and Empire in the First World War. Auckland: Reed Books. ISBN 9780790009414. 
  • Wavell, Field Marshal Earl (1968) [1933]. "The Palestine Campaigns". Sheppard, Eric William (Ed.). A Short History of the British Army (4. bas.). Londra: Constable & Co. OCLC 35621223. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İkinci_Amman_Muharebesi&oldid=33812457" sayfasından alınmıştır