2006 Riga zirvesi - Vikipedi

2006 Riga zirvesi
Ev sahibi ülkeLitvanya
Tarih28-29 Kasım 2006
KonumOlimpik Spor Merkezi (Riga)
ŞehirRiga
KatılımcılarNATO üyesi ülkeler
Sonraki2008 Bükreş zirvesi
Önceki2005 NATO Karargâhı zirvesi

2006 NATO Riga zirvesi, 28-29 Kasım 2006 tarihlerinde Riga, Letonya'da düzenlenen bir NATO zirvesi. NATO üyelerinin devlet ve hükûmet başkanları, Afganistan Savaşı, ittifakın rolü ve genişlemesi gibi konuları ele aldılar.[1][2] Ayrıca zirve ittifakın devam eden dönüşümü üzerine yoğunlaştı. 2006 Riga zirvesi, eski bir SSCB ülkesinde düzenlenen ilk NATO zirvesi oldu.

Güvenlik önlemleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Riga zirvesi sırasında güvenlik önlemleri

Zirve, Riga'daki Olimpiyat Spor Merkezi'nde gerçekleştirildi. Riga merkezindeki yollar kapatıldı ve bombalı düzenekler için alınan önlemlerde havaalanında ve birkaç yolda arabaların park edilmesine izin verilmedi. Yaklaşık 9000 Letonyalı polis memuru, Zirve'nin güvenliğini sağladı, aynı zamanda yedi NATO ülkesinden 450'den fazla hava personeli, "Barışçıl Zirve Operasyonu" adı verilen bir operasyonla zirvenin üzerinde uçuşa yasak bölgeyi sağlamak için göreve çağrıldı. Baltık Hava Polisliği faaliyetlerini ek uçaklar, iletişim ve bakım desteği ile güçlendirildi.[3][4]

Zirve

[değiştir | kaynağı değiştir]

Zirve sırasında ele alınan anlaşamalar aslında Kuzey Atlantik Konseyi toplantısında yapılmadı, İstanbul Zirvesi'nde yapıldı, sadece füze savunma sözleşmesinin imzalanması 28 Kasım'da gerçekleşti. Konsey toplantısı 29 Kasım'da yapıldı.

Ana konular

[değiştir | kaynağı değiştir]

Irak'ın işgalinin ardından NATO üyeleri arasındaki gerilimler azalmış olsa da, NATO zirvesi ve zirveye katılan liderlerin bulunduğu süre boyunca, bir tarafta Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye ve Birleşik Krallık ile diğer tarafta Fransa, Almanya, İtalya ve İspanya arasında görüş farklılıkları görüldü. Görüş ayrılıklarının iki ana nedeninden birincisi Afganistan'daki savaşa askeri katkılarla ilgiliydi ve ikincisi NATO'nun daha genel bir rol üstlenip üstlenmemesi konusundaydı.[5]

Afganistan savaşı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Afganistan'ın Helmand eyaletindeki Kanada kuvvetleri. Ülkenin güneyinde daha fazla birliğe ihtiyaç duyulması zirvenin ana tartışma konusu oldu

Zirve öncesinde ve sırasında ABD Başkanı George W. Bush, İngiltere Başbakanı Tony Blair, Kanada Başbakanı Stephen Harper ve Hollanda Başbakanı Jan Peter Balkenende, NATO üyelerine daha fazla askerî birliklerini Afganistan'a göndermek, yasal kısıtlamaları kaldırmak ve birliklerini ülkenin çatışma bölgesi olan güneye göndermeleri için bir çağrıda bulundular. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nün Müttefik Yüksek Komutanı Avrupa (SACEUR) General James L. Jones'a göre sorun, savaş birliklerinin eksikliği ve kısıtlamalar değil, helikopterlerin ve askeri istihbaratın yetersizliği idi, bu da hava taşımacılığını ve yer operasyonlarını desteklemek için gerekiyordu.[6][7]

NATO ülkeleri, güneydeki çatışmalara katılmayı reddetmelerine rağmen, bazı yasal kısıtlamaları kaldırmayı kabul ettiler ve acil bir durumda tüm ulusal kısıtlamaların ortadan kalkması gerektiği, yani her müttefikin yardıma ihtiyaç duyan birliklere yardım etmesi gerektiği anlamına gelir. Bir dizi NATO üye ülkesi, Afgan Ulusal Ordusu'na rehberlik edecek eğitim ekipleri dahil olmak üzere ek askeri kaynaklar sağlama sözü verdi, bunlar arasında savaşçılar, helikopterler, piyade birlikleri de bulunuyordu. NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer, bazı kısıtlamaların kaldırılmasının, ISAF'daki 32.000 NATO askerinin 20.000'inin savaş görevleri için "daha kullanılabilir" hale getirildiği anlamına geldiğini ve resmî görev gereksinimlerinin %90'ının artık karşılandığını söyledi. Ancak askeri kaynaklar, zirvede gazetecilere, bu kısıtlamaların acil durumlarda hiç var olmadığını, ekleyerek, acil bir durumda bir ülkenin askerlerinin müttefiklerini desteklemeyi reddettiği garip bir ittifak olacağını söylediler. NATO liderleri ayrıca Afganistan ile ilgili eylemleri koordine etmek için bir "temas grubu" kurma önerisini desteklediler, ancak Amerika Birleşik Devletleri, İran'ı önerilen temas grubuna dahil etme konusunda Fransa'nın nükleer programı konusundaki anlaşmazlık nedeniyle çekinceleri vardı. Bu grup, 1990'ların Yugoslav Savaşları için kurulan modele dayanıyordu.[7][8][9][10]

Siyaset bilimci Joseph Nye, "Riga zirvesinin bazı bu kısıtlamaları rahatlattığını ve müttefiklere acil durumlarda yardımı mümkün kıldığını" belirterek, "Ancak Britanya, Kanada, Hollanda ve ABD güney Afganistan'da çoğu savaşı yapıyor, Fransa, Almanya ve İtalya gibi ülkeler ise daha sakin olan kuzeyde görev yapıyor. NATO'nun daha fazla asker göndermeye ve komutanlara daha fazla esneklik tanımaya istekli olmadığı sürece Afganistan'ı istikrara kavuşturmak için nasıl başarılı olabileceğini görmek zordur" dedi. Zirve sonrası katkılardaki farklarla ilgili tartışma gerçekten de devam etti. Örneğin, Mart 2007'de Britanyalı komutanlar, savaşın yoğun olduğu güneyde (acil durumlar dışında) savaşmayı reddeden NATO üyelerini "büyük bir hoşnutsuzluk" ve ihanet duygusu yaratmakla suçladı ve ittifakın güvenilirliğini zayıflattı. Önceden takviye istemelerine veya "operasyonel kısıtlamaların" kaldırılmasına ilişkin yapılan çağrılara rağmen bazı ülkelerin, özellikle Fransa ve Almanya'nın, taleplerini hala dinlemediklerini eklediler.[11][12]

Yukarıda bahsedilen katkılar ve kısıtlamalar konusundaki tartışmanın ötesinde, zirve Afganistan'daki savaş ve Afganistan'ın geleceği konusunda iyimser bir tablo çizdiği şeklinde dikkat çekti. Örneğin, NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer, Afganistan'da "gerçek ilerleme" kaydedildiğini ve bunun zirvenin ana vurgusu olduğunu belirtti. "Kötümserlik ve felaket vizyonlarına" kesinlikle katılmadığını ifade etti ve Taliban rejiminin yenilgisinden beş yıl sonra Afganistan'ın artık dünyaya bir tehdit olmadığı demokratik bir toplum haline geldiğini ekledi. Ayrıca isyancılığın yenilgisi sadece zaman meselesi olduğunu, Afganistan'daki savaşın "kazanılabilir, kazanılıyor ama henüz kazanılmadığını" belirterek, bu mücadelenin askeri katılımın yanı sıra başta yeniden inşa ve kalkınma çalışmaları olmak üzere birçok zorluğa sahip olduğunu düşündüğünü söyledi.[10][13]

NATO'nun rolü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Daha temel bir ikinci görüş ayrılığı ise NATO'nun sınırlarının çok ötesindeki ülkelerle yakın ilişkiler kurup kurmaması konusundaki tartışmayla ilgiliydi, özellikle Avustralya, Japonya ve Güney Kore gibi ülkelerle. ABD ve bazı diğer NATO üyeleri, bu ülkelerle daha yakın bir ilişki kurma konusunda baskı yapmışlardı. Siyasi İşler Alt Sekreteri R. Nicholas Burns, ABD'nin önerisini şöyle açıkladı: "Daha yoğun bir şekilde eğitim yapabilmek ve onlara daha yakın olabilmek için bir ortaklık arıyoruz (...) ve onlarla birlikte konuşuyoruz çünkü onlarla birlikte görev yapıyoruz. Avustralya, Güney Kore ve Japonya Afganistan'da bulunuyorlar. Hepsi Irak'ta (...) [ve] Balkanlar'da." Ancak bu planın pratikte ne kadar ilerleyeceği net değildi, ancak ABD'nin NATO'yu küresel bir ittifak haline dönüştürmeyi amaçlamadıklarını vurguladılar: yeni potansiyel ortaklara üyelik teklif edilmeyecekti. Ancak "küresel" bir NATO fikri, NATO'yu bir bölgesel savunma ittifakı olarak gören ve kanatlarını dünyanın çok ötesine uzatmamalıdır düşüncesinde olan Fransa tarafından kesin bir şekilde karşı çıkıldı. Fransız Savunma Bakanı Michele Alliot-Marie, Fransa'nın pozisyonunu şu şekilde özetledi: "Küresel bir ortaklığın geliştirilmesi... Avrupalılar ve Kuzey Amerikalılar arasındaki doğal dayanışmayı belirsiz bir varlık içinde sulandırabilir [ve] kötü bir siyasi mesaj gönderirdi, Batı'nın fikirlerini paylaşmayanlara karşı başlatılan bir kampanyanın mesajı. Uygarlıklar arası çatışma fikrini teşvik edenlere hangi bahanei sunarız ki." Zirve, NATO'nun gelecekteki rolü konusunda tatmin edici bir uzlaşıya ulaşamadı ve daha çok "çatlakları örtme" bir egzersiz olarak kabul edildi, asıl amaçların gelecekteki sınırları ve temel amaçları üzerinde karar vermek için ciddi bir çaba olmaktan daha çoktu. Bu nedenle zirve sonrası tartışma devam etti.[5][14][15]

Diğer konular

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kosova

[değiştir | kaynağı değiştir]

Riga zirvesinde NATO üyeleri, istikrarlı bir güvenlik ortamını sağlama rolünü üstlenen NATO öncülüğündeki KFOR'un rolünü onayladı. Bu, olası Birleşmiş Milletler kararına bağlı olarak Kosova'nın bağımsızlığı lehine bir referans olarak algılanmaktadır. Sırbistan'ın Kosova'nın ayrılmasına kesin bir şekilde karşı çıkmasının sonucu olarak, Sırbistan ve Kosova arasındaki gerginlikler bölgede istikrarsızlık yaratabilir.[16][17]

Üye olmayanlarla gelişmiş işbirliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kapsamlı siyasi rehberlik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Enerji güvenliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

2008 üyelik değerlendirmeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

NATO mukabele gücü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ S. MITROPOLITSKI, NATO summit: Border with Russia is (almost) drawn, Kasım 2006, [1] 5 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ M. BUCHER, "NATO, Riga and Beyond" in Disarmament policy, (2007), 84, [2] 2 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ L. NEIDINGER "NATO team ensures safe sky during Riga Summit" in Air Force Link, 8 December 2006, U.S. Air Force – Mobile 10 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. ^ I-LATVIA, NATO Summit in Riga, 2006 8 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ a b Reynolds, Paul (27 Kasım 2006). "Nato looks for global role". BBC News. 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2008. 
  6. ^ X, "NATO and Nuclear Weapons" in Disarmament Policy, 29 November 2006, Can NATO transform for the 21st century? | Acronym Institute 5 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ a b D. DOMBEY & S. FIDLER, "Nato makes limited progress on troops" in The Financial Times, 29 November 2006, Nato makes limited progress on troops – FT.com 16 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  8. ^ NATO, NATO boosts efforts in Afghanistan, 30 November 2006 27 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  9. ^ Agence France-Presse, "Afghanistan being won: NATO" in The Daily Telegraph, 30 November 2006, [3] [ölü/kırık bağlantı]
  10. ^ a b Lobjakas, Ahto (29 Kasım 2006). "Afghanistan: NATO Summit Stresses 'Progress'". Riga: RFE/RL. 14 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2008. 
  11. ^ T. HARDING, "Do your fair share in Afghanistan, Nato told" in The Daily Telegraph, 10 March 2007, News – Latest breaking UK news – Telegraph[ölü/kırık bağlantı]
  12. ^ Nye, J. (14 December 2006). "NATO after Riga" 27 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  13. ^ Closing press conference by NATO Secretary-General, Jaap de Hoop Scheffer 3 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  14. ^ BBC News, Nato looks for global role, 27 November 2006, BBC NEWS | Europe | Nato looks for global role 4 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  15. ^ "Briefing on NATO Issues Prior to Riga Summit". 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2023. 
  16. ^ X, NATO – The Way to Riga and onward, 2006 20 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  17. ^ NATO, Riga Summit Declaration, 29 November 2006 12 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=2006_Riga_zirvesi&oldid=33601631" sayfasından alınmıştır