Abdülhalik Renda - Vikipedi

Abdülhalik Renda
4. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı
Görev süresi
1 Mart 1935 - 5 Ağustos 1946
Yerine geldiği Kâzım Özalp
Yerine gelen Kâzım Karabekir
Türkiye Maliye Bakanı
Görev süresi
25 Aralık 1930 - 3 Şubat 1934
Başbakan İsmet İnönü
Yerine geldiği Şükrü Saraçoğlu
Yerine gelen Fuat Ağralı
Görev süresi
3 Temmuz 1926 - 1 Kasım 1927
Başbakan İsmet İnönü
Yerine geldiği Hasan Saka
Yerine gelen Şükrü Saraçoğlu
Görev süresi
22 Kasım 1924 - 3 Mart 1925
Başbakan Ali Fethi Okyar
Yerine geldiği Recep Peker
Yerine gelen Hasan Saka
Görev süresi
2 Ocak 1924 - 21 Mayıs 1924
Başbakan İsmet İnönü
Yerine geldiği Hasan Fehmi Ataç
Yerine gelen Recep Peker
Türkiye Millî Savunma Bakanı
Görev süresi
1 Kasım 1927 - 25 Aralık 1930
Başbakan İsmet İnönü
Yerine geldiği Recep Peker
Yerine gelen Zekai Apaydın
Türkiye Büyük Millet Meclisi
3., 4., 5., 6., 7. ve 8. Dönem Milletvekili
Görev süresi
1 Kasım 1927 - 14 Haziran 1946
Seçim bölgesi 1923 - Çankırı
1927 - Çankırı
1931 - Çankırı
1935 - Çankırı
1939 - Çankırı
1943 - Çankırı
Türkiye cumhurbaşkanı vekili
Görev süresi
10 Kasım 1938 - 11 Kasım 1938
Yerine geldiği Mustafa Kemal Atatürk
Yerine gelen İsmet İnönü
Kişisel bilgiler
Doğum Mustafa Abdülhalik
29 Kasım 1881(1881-11-29)
Yanya, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 1 Ekim 1957 (75 yaşında)
Erenköy, Türkiye
Defin yeri Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara
Partisi Cumhuriyet Halk Partisi
Bitirdiği okul Mülkiye Mektebi
Mesleği Bürokrat
İmzası

Mustafa Abdülhalik Renda (29 Kasım 1881, Yanya - 1 Ekim 1957, İstanbul), Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında bürokrasinin ve siyasetin çeşitli kademelerinde görev yapan Türk siyasetçidir.

Hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

29 Kasım 1881 tarihinde Yanya'da Yanya eşrafından Rendazade Aslan Efendi'nin oğlu olarak doğdu. Yanya İdadisi Rüştiyesi ve İstanbul İdadisinde orta öğrenimini tamamlayarak 25 Temmuz 1903 tarihinde Mülkiye Mektebi'nin yüksek bölümünden diploma aldı.

27 Temmuz 1903 tarihinde Ziraat Bankası Muhasebe Kalemi Mukayyit Refiki unvanı ile göreve başladı. 27 Ekim 1903 tarihinde Rodos İdadisi matematik, geometri, tarım, sağlık ve Fransızca öğretmenliğine atandı. 11 Ağustos 1904 tarihinde Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti (Ege Adaları) Maiyet Memurluğuna görevlendirildi.

11 Mart 1906 tarihinde Tepedelen, 14 Kasım 1908 tarihinde Pogon, 18 Ocak 1909 tarihinde Delvine Kaymakamlıklarında bulundu. İki kez Berat Mutasarrıflığına, 4 Şubat 1911'de Kavala Kaymakamı iken Çamlık Mutasarrıflığına, 18 Haziran 1911 tarihinde Ergir Mutasarrıflığına vekaleten görevlendirildi ve aynı tarihte açığa alındı. 8 Mayıs 1913 tarihinde Siirt Mutasarrıflığına, 20 Aralık 1914 tarihinde Bitlis Valiliğine, 14 Ekim 1915'te Halep Valiliğine atandı. Buradaki görevini yürütürken hayatta kalan Ermenileri Mezopotamya'ya tehcire zorladı.[1] 29 Nisan 1917 tarihinde Dahiliye Vekaleti Müsteşarlığına, 6 Mayıs 1918 tarihinde yeniden Halep Vilayeti Valiliğine atandı.

Halep'in işgali üzerine 12 Kasım 1918 tarihinde Bursa Valiliğine getirildi. Bu göreve gitmeden Damad Ferid Paşa Hükûmetince azledildi ve tutuklandı, altı ay sonra Malta'ya sürüldü. Malta dönüşünde 4 Ocak 1922 tarihinde İktisat Vekaleti Müsteşarlığına, 20 Ocak 1922 tarihinde Dahiliye Vekaleti Müsteşarlığına, 29 Nisan 1922 tarihinde Konya Valiliğine atandı. 19 Eylül 1922 tarihinde düşman işgalinden kurtarılan İzmir'in yeni Türkiye Cumhuriyeti Devleti adına ilk valisi oldu.

30 Temmuz 1923 tarihinde Çankırı'dan milletvekili seçildi. 2 Ocak 1924 tarihinde I. İsmet İnönü Hükûmetinde 2. kez Maliye Bakanlığına getirildi. II. İsmet İnönü Hükûmeti'nde de 21 Mayıs 1924 tarihine kadar aynı görevini sürdürdü. III. İsmet İnönü Hükûmeti'nde 3. kez Maliye Bakanlığını üstlendi. IV. İsmet İnönü Hükûmeti'nde Millî Savunma Bakanlığına getirildi, V. İsmet İnönü Hükûmeti'nde de aynı bakanlığını korudu. 25 Aralık 1930 tarihinde 4. kez Maliye Bakanlığı'na atandı.

TBMM 2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. Dönemlerde de Çankırı'dan milletvekili seçildi. 1 Mart 1935 ile 5 Ağustos 1946 tarihleri arasında TBMM Başkanlığı yaptı. En uzun süre görevde kalan TBMM başkanıdır.

10 Kasım 1938 tarihinde ölen Atatürk'ten boşalan Cumhurbaşkanlığı makamına bir gün süreyle vekâlet etti. 1 Ekim 1957 tarihinde İstanbul Erenköy'deki evinde saat 20'de öldü. İki gün sonra saat 11'de köşkünden alınan cenazesi, Haydarpaşa köprüsünün başında top arabasına konularak, askerî törenle Haydarpaşa Garı'na getirilmiş ve 12.35'te kalkan Ankara trenine teslim edilmiştir. Törene, vali ve belediye reis vekili Kemal Hadımlı, mesai arkadaşlarından Şükrü Kaya, Kâzım Özalp ve diğer dostlarıyla kalabalık bir halk topluluğu katılmıştır. Cenazesi Cebeci Asri Mezarlığı'nda toprağa verildi.[2]

Galeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Akçam, Taner (2018). Killing Orders: Talat Pasha’s Telegrams and the Armenian Genocide (İngilizce). Palgrave Macmillan. s. 69. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2016. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Abdülhalik Renda ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Siyasi görevi
Önce gelen:
Kazım Özalp 		4. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı
1 Mart 1935 - 5 Ağustos 1946 		Sonra gelen:
Kâzım Karabekir
Önce gelen:
Şükrü Saraçoğlu 		Türkiye Maliye Bakanı
25 Aralık 1930 - 3 Şubat 1934 		Sonra gelen:
Fuat Ağralı
Önce gelen:
Recep Peker 		Türkiye Millî Savunma Bakanı
1 Kasım 1927 - 25 Aralık 1930 		Sonra gelen:
Zekai Apaydın
Önce gelen:
Hasan Saka 		Türkiye Maliye Bakanı
13 Temmuz 1926 - 1 Kasım 1927 		Sonra gelen:
Şükrü Saraçoğlu
Önce gelen:
Recep Peker 		Türkiye Maliye Bakanı
22 Kasım 1924 - 3 Mart 1925 		Sonra gelen:
Hasan Saka
Önce gelen:
Hasan Fehmi Ataç 		Türkiye Maliye Bakanı
2 Ocak 1924 - 21 Mayıs 1924 		Sonra gelen:
Recep Peker


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Abdülhalik_Renda&oldid=34168120" sayfasından alınmıştır