Alambari - Vikipedi

Alambari (Gürcüce: ალამბარი), Gürcistan'ın Acara Özerk Cumhuriyeti'nde, Kobuleti belediyesi sınırları içinde bir köydür.

Alambari köyünün bulunduğu yer, antik çağda Kolheti Krallığı'nın sınırları içindeydi. Orta Çağ'da Gürcü krallıkları ve prensliklerinin idaresindeydi. Nitekim 15-16 yüzyıllarda Guria Prensliği'nin idari merkeziydi. Osmanlılar bu yerleşimi 18. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirdiler. Osmanlı idaresinden önce başlamak üzere, bu bölge 17. yüzyılın ortalarından 1770'lere değin Tavdgiridze ailesinin mülküydü. Köydeki kale, 18. yüzyılda Mamuka Tavdgiridze tarafından inşa edilmişti. Bundan dolayı Mamuka Kalesi olarak bilinir. Kale, 1959 yılında deprem sırasında yıkılmıştır.^[1]

Alambari köyü, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Alanbar (الانبار) şeklinde kaydedilmiş olan bu yerleşim, Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Çürüksu kazasına bağlıydı. Bu yer adı salnamenin yeni basımında "Alabyaz" şeklinde okunmuştur. Salnameye göre köyün nüfusu 67 hanede yaşayan 306 kişiden oluşuyordu. Ancak bu sayının sadece erkek nüfusu olması ihtimali vardır. Büyük bir yerleşim olan köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 10 öküz, 15 inek, 5 ve 127 keçi kaydedilmiştir.^[2]

Alambari köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Ardınan imzalanan İstanbul Antlaşması uyarınca, köyde yaşayan Müslüman Gürcülerin önemli bir kısmı Osmanlı ülkesine göç etmiştir. Ancak bu göçün Osmanlıların eliyle zorla gerçekleştiği de bilinmektedir. Nitekim Batum ve Çürüksu bölgelerinin Osmanlıların Ruslara teslim etmesi sırasında bölgede bulunan Aleksandr Frenkel 1879'da yayımlanan kitabında, Osmanlı Devleti'nin Batum ordusu komutanı Derviş Paşa'ın Çürüksu Gürcülerini, özellikle kadın ve çocukları zorla toplayıp Batum limanından Trabzon'a yolladığını yazmıştır.^[3][4] Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze de 1891 yılından önce Alambari köyünden 100 hanenin göç ettiğini ve köyde 90 hanenin yaşadığını belirtmiştir. Bu tarihte köyde bir cami bulunuyordu ve caminin hocası Mahmud Efendi Hahutoğlu (Komahidze) Gürcüce okuma yazma biliyordu. Aziz Giorgi adına inşa edilmiş olan köyün eski kilisesi ise, bu tarihte yıkık haldeydi ve halk hastalıklara şifa bulmak için kalıntılarını ziyaret ediyordu.^[5][6]

Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında Alambari (Аламбари) olarak kaydettiği köy, bu tarihte Batum sancağının Kintrişi kazasına bağlı Alambari nahiyesinin tek köyü ve bu nahiyenin idari merkeziydi. Nüfusu, 215'i erkek ve 177'si kadın olmak üzere, 54 hanede yaşayan 392 kişiden oluşuyordu. Köyün halkı Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı" olarak kaydedilmiştir.^[7]

Tarihçi Oktay Özel, asıl olarak Katamadze (Katamize) ailesinin göçünü ele aldığı Kiske Kuşunun Peşinde adı kitabında, bu çerçevede Alambari (Alanbari) köyünden de söz etmiştir.^[8]

Mamuka Kalesi, Kobuleti bölgesindeki önemli kalelerden biridir. Alambari Kalesi olarak da bilinen kale, Kaleboynu (ციხისყელა) olarak adlandırılan bir tepede yer alır. Bu tepeden Kobuleti şehri, batıdan Karadeniz, güneyden Zeniti köyü, doğudan Elia Kalesi, kuzeyden Kobuleti ve Ozurgeti kentlerinin çevresindeki bölgeler açık biçimde görülmektedir.^[9]

Alambari köyü, Açkvi Deresinin sol kıyısında, deniz seviyesinden yaklaşık 60 metre yükseklikte yer alır. Kobuleti kasabasına 14 kilometre uzaklıktadır.

Alambari köyünde 1908 yılında 315 kişi, 2002 yılında 2.325 kişi, 2014 yılında 1.837 kişi yaşıyordu.