Düzenli, Borçka - Vikipedi

Düzenli
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Düzenli
Düzenli
Düzenli
Düzenli'nin Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeBorçka
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[3]
İhtiyar heyeti[3]
Rakım558 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam234
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08400

Düzenli, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Düzenli köyünün eski adı Zedvake'dir. Gürcüce bir yer adı olan Zedvake (ზედვაკე), "zed/zeda" (ზედ/ზედა) ve "vake" (ვაკე) kelimelerinden oluşur ve “yukarı düzlük” anlamına gelir.[4][5] Bu yer adı Türkçeye aynı şekilde girmiştir. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus sayımında Zedvake (ذدواكە) olarak geçer.[6]

Zedvake köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Maçaheli'deki köylerinden biridir. Tbetis Sulta Matiane (12-16. yüzyıl) adlı Gürcüce elyazmasında adının geçmesi, buranın eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir. Bu kaynağa göre Zedvake köyü bağlı olduğu Tbeti Piskoposluğu kilisesine topluca bağışta bulunmuştur.[7] Nitekim Osmanlılar Zedvake köyünü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir.

Zedvake köyü, 1593 yılından bir süre önce tutulduğu tahmin edilen Defter-i İcmal-i Liva-i Şavşad ve İmerhevi başlıklı icmal defterine göre Macahel livasının 19 köyünden biriydi ve köyden alınan vergi hasılatı 4.500 akçeydi. Ağustos 1655 tarihli cizye defterine göre ise köyde 3 Hristiyan hane bulunuyordu. Bu nüfus, Osmanlı Devleti'nin Hristiyanlardan aldığı cizye vergisi ödüyordu.[8]

Zedvake köyü, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterine göre Çıldır Eyaleti'ne bağlı Macaheli sancağının köylerinden biriydi. Vergi tahsili ve askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu sayımda köyde 66 hanede 222 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince köyün toplam nüfusunun yaklaşık 444 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[9]

Zedvake köyü, 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre Trabzon vilayetinin Lazistan sancağına bağlı Maçaheli nahiyesinin köylerinden biriydi. Bu salnamede köyde 75 hanede 300 kişi kaydedilmiştir. Salnamede belirtilmemiş olmakla birlikte, sadece erkek nüfusu kaydedilmiş olduğu 1835 nüfusuyla kıyaslandığında da anlaşılmaktadır. Bu durum üzerinden köyün bu tarihteki toplam nüfusun yaklaşık 600 kişiden oluştuğu söylenebilir. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 2 eşek, 2 beygir, 16 öküz, 30 inek, 43 keçi ve 62 koyun kaydedilmiştir.[10]

Zedvake köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus tespitinden Zed-Vake (Зед-ваке) şeklinde kaydedilmiş olan köy, Batum sancağının Aşağı Acara kazasına bağlı Zeda Hertvisi nahiyesinin altı köyünden biriydi. Nüfusu, 49'u erkek ve 49'u kadın olmak üzere, 25 hanede yaşayan 98 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı" şeklinde kaydedilmişti.[11]

Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze 1893 yılında Zedvake köyünün adına uygun bir konuma sahip olduğunu, köyden 20 hanenin Osmanlı ülkesine göç ettiğini yazmıştır.[12][13]

Zedvake köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Bu durum, 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Sovyet Rusya tarafından da kabul edildi. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Zedvake Türkiye'ye bırakıldı.

Zedvake köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde bu livanın Borçka kazasına bağlı Maçahli nahiyesinin köylerinden biriydi. Köydeki 31 hanede, 118'i kadın ve 109'u erkek olmak üzere, 227 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Müslüman Gürcü olarak kaydedilmiştir.[14] Zedvake Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Düzenli olarak değiştirilmiştir.[15] 1940 genel nüfus sayımında Maral köyü, Çoruh vilayeti içinde aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 367 kişiye yükselmişti.[16] 1965 genel nüfus sayımında Maral köyünde 634 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 288 kişi okuma yazma biliyordu.[17]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Köy; Artvin il merkezine 76 km, Borçka ilçe merkezine 44 km uzaklıktadır.[18]

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 235[2]
2020 234[2]
2019 245[2]
2018 226[2]
2017 209[2]
2016 204[2]
2015 214[2]
2014 218[2]
2013 233[2]
2012 220[2]
2011 226[2]
2010 219[2]
2009 226[2]
2008 243[2]
2007 211[2]
2000 293[18]
1997 347[18]
1990 469[18]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Duzenli, Turkey Page". Fallingrain.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Borçka Düzenli Köy Nüfusu". Nufusune.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  3. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  4. ^ "ზედ" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 8 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  5. ^ "ვაკე" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 31 Ağustos 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  6. ^ Buşra Erkuzu, Çıldır Eyaleti Macahel Sancağı 2769 Numaralı Nüfus Defteri'nin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi, Siirt, 2023, s. 214. 21 Temmuz 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
  7. ^ ""ტბეთის სულთა მატიანე" (Tbetis Sulta Matiane), (Yayıma hazırlayan) Tina Enukidze, Tiflis, 1977, s. 32". 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2024. 
  8. ^ Osmanlı Arşivlerinde Macahel (Hazırlayan Murat Kasap), İstanbul, 2021, s. 31-32. ISBN 978-605-70486-08
  9. ^ Buşra Erkuzu, Çıldır Eyaleti Macahel Sancağı 2769 Numaralı Nüfus Defteri'nin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi, Siirt, 2023, s. 70-77. 21 Temmuz 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
  10. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 351, ISBN 9789157871117.
  11. ^ {{Web kaynağı |url=https://rusneb.ru/catalog/000199_000009_005403186/ 11 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |başlık=Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - 1194.]
  12. ^ "Zakaria Çiçinadze, "მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში" (Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü), 1912, Tiflis, s.137". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2024. 
  13. ^ "Zakaria Çiçinadze, "მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში " (Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri), 1913, Tiflis, s. 195". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2024. 
  14. ^ Nurşen Gök, “Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104.
  15. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 121.
  16. ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 167" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024. 
  17. ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 88" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024. 
  18. ^ a b c d "Düzenli Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Düzenli,_Borçka&oldid=33878173" sayfasından alınmıştır