Denebola - Vikipedi

Denebola
Aslan takımyıldızı'nın sınırlarını ve yıldızların konumlarını gösteren diyagram
β Leonis'in konumu (kırmızı daire içinde)
Gözlem verisi
Dönem J2000.0      Ekinoks J2000.0
TakımyıldızAslan
Galaktik enlem (b)70,80082613[1]°
Galaktik boylam (l)250,64219198[1]°
Sağ açıklık (α)11sa 49d 03,57834s[2]
Dik açıklık (δ)+14° 34′ 19,4090″[2]
Görünür büyüklük (V)2,13[2]
Görünür büyüklük (B)2,23[2]
Görünür büyüklük (J)1,85[2]
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf
A3Va[2]
U−B renk ölçeği0,07[3]
B−V renk ölçeği0,09[3]
R−I renk ölçeği0,02[3]
Değişen yıldız tipiDSCTC[4]
Astrometri
Dikey hız ()-0,20 ± 0,50[2] km/s
Özdevinim (μ)RA: -497,68 ± 0,87[5] mys/y
Dec.: -114,67 ± 0,44[5] mys/y
Iraklık açısı (π)90,91 ± 0,52[5] mys
Uzaklık36[5] Iy
Mutlak büyüklük (V)1,93[1]
Özellikler
Kütle (m)1,75[6] M☉
Yarıçap (r)1,728[6] R☉
Aydınlatma gücü15[6] L⊙
Yüzey kütle çekimi (log g)4,0[7] cgs
Sıcaklık8.500[7] K
Metallik [Fe/H]+0,00[6]
Dönüş hızı ()128[8] km/s
Yaş(1–3,8) × 108[6]
Katalog belirtmeleri
bet Leo • 94 Leo • Deneb Aleet • GJ 448 • HR 4534 • BD +15°2383 • HD 102647 • LHS 2462 • LTT 13249 • GCTP 2738.00 • SAO 99809 • FK5 444 • HIP 57632

Denebola (β Leo, β Leonis, Beta Leonis), Aslan takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 36 ışık yılı uzaklıkta bulunan A-tipi beyaz bir anakol yıldızıdır. 2,13 kadir olan görünen parlaklığı Denebola'yı takımyıldızının üçüncü parlak yıldızı yaptığı gibi, çıplak gözle de görünebilir kılar. Denebola, parlaklığı birkaç saatlik bir süre içerisinde çok hafif değişkenlik gösteren Delta Scuti türü bir değişen yıldızdır.

Gözlem bilgisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Denebola, +14° olan sapma açısı ile kuzey yarımkürede yer alan bir yıldızdır. Göksel ekvatora yakın olan konumundan dolayı, Dünya'nın tüm yerleşim alanlarından görünür durumdadır. Sadece Antarktika kıtasının iç bölgelerinden görünmez. Görünen parlaklığı 2,13 kadir olan yıldız, ışık kirliliğinden orta derecede etkilenen bölgelerde bile kolayca fark edilebilir.

Özellikler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Denebola'ya benzer özelliklere sahip bir Beyaz Yıldız (Temsili)

Denebola, 8.500 K yüzey sıcaklığına sahip A3V tipi bir yıldızdır. Güneş'ten 1,75 kat daha fazla kütleye ve 15 kat daha fazla bir aydınlatma gücüne sahiptir. Tahminen 400 milyon yıldan daha az olan yaşıyla nispeten genç bir yıldız sayılır. Günde yaklaşık on kez parlaklık dalgalanmaları sergileyen Delta Scuti türü bir değişen yıldızdır. Parlaklığı, birkaç saatlik bir süre içerisinde çok hafif (0,025 kadir) değişkenlik gösterir.[4] Saniyede 128 km'lik çok hızlı bir dönme hızına sahiptir ve çok hızlı dönen başka bir yıldız olan Achernar ile aynı büyüklük özelliklerini taşır. Güneş'in ekvatoryal dönüş hızı 2 km/sn'dir.[9]

İlkel gezegen oluşum diski

[değiştir | kaynağı değiştir]

Denebola, etrafındaki yörüngede tozlu enkaz diski varlığı anlamına gelebilecek, güçlü bir kızılötesi ışınım fazlalığı göstermektedir.[10] Güneş sistemi'nin de böyle bir disk dışında oluştuğu düşünülmektedir. Denebola ile benzer yıldızlar Vega ve Beta Pictoris, güneşdışı gezegenlerin oluşabileceği yerler için oldukça iyi adaydırlar. Denebola çevresindeki tozun sıcaklığı 120 K'dır (-153 °C). Herschel Uzay Gözlemevi ile yapılan gözlemler sonucu 39 AU yarıçapta yer alan diskin görüntüleri elde edilmiştir.[9]

Süper küme üyeliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kinematik çalışmalar Denebola'nın IC 2391 süper açık yıldız kümesinin bir parçası olduğunu göstermiştir. Bu yıldızlar kütleçekimsel olarak birbirlerine bağlı değildir ancak, yaklaşık olarak aynı ortak hareketi paylaşırlar. Bu, aynı yerde doğduklarını ve belki de başlangıçta açık küme oluşturduklarını düşündürmektedir. Bu kümenin dikkat çeken diğer yıldızları, Alfa Pictoris ve Beta Canis Minoris'dir. Grubun, toplam olarak altmıştan fazla üyesi tespit edilmiştir.[11]

Etimoloji ve kültürel önemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Geleneksel adı olan Denebola, Arapça: Arapça: ذنب الاسد Zeneb el-esedin (Deneb alased) kısaltılmış halidir ve "aslanın kuyruğu" anlamına gelmektedir.[12] Kuğu takımyıldızı içindeki Deneb'in ismi de benzer bir kökene sahiptir. Alphonsine Tabloları içinde Denebalezeth adıyla kaydedilmiştir.[13] R. A. Proctor'un kuzey yarımküre yıldız haritasında Deneb Aleet olarak belirtilmiştir. Eski Çin gök biliminde beş-yıldızın bir parçasını oluşturan, Çince: Woo Ti Tsi 五帝座一 (wǔ dì zuò yī) "Beş imparatorun koltuğu" olarak belirtilmiştir.

1603 yılında yayınlanan Johann Bayer'in Uranometriasında, takımyıldızının ikinci parlak yıldızı olarak β Leonis adıyla belirtilmiştir. 1725 yılında John Flamsteed, bu yıldızı 94 Leo olarak belirtmiştir.

15. yüzyıl gök bilimcisi Uluğ Bey, yıldızın adını El Ṣarfah olarak belirtmiştir.[14]

Astrolojide Denebola, şanssızlığı ve iyi giden bir olayın kötü sonuçlanacağını işaret eder.[15]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c VizieR - Extended Hipparcos Compilation (XHIP) (Anderson, 2012)
  2. ^ a b c d e f g "V* bet Leo -- Variable Star of delta Sct type SIMBAD". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2013. 
  3. ^ a b c "VizieR - Bright Star Catalogue, 5th Revised Ed. (Hoffleit+, 1991)". 26 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2013. 
  4. ^ a b "alcyone.de - Combined General Catalogue of Variable Stars (Vol. I-III) (Kholopov+ 1998)". 29 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2013. 
  5. ^ a b c d "Ashland Astronomy Studio - Denebola (HIP 57632)". 11 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2013. 
  6. ^ a b c d e Di Folco, E.; Thévenin, F.; Kervella, P.; Domiciano de Souza, A.; Coudé du Foresto, V.; Ségransan, D.; Morel, P. (2004). "VLTI near-IR interferometric observations of Vega-like stars". Astronomy and Astrophysics. 426 (2). ss. 601-617. Bibcode:2004A&A...426..601D. doi:10.1051/0004-6361:20047189. 
  7. ^ a b Acke, B.; Waelkens, C. (2004). "Chemical analysis of 24 dusty (pre-)main sequence stars". Astronomy and Astrophysics. 427 (3). ss. 1009-1017. arXiv:astro-ph/0408221 $2. Bibcode:2004A&A...427.1009A. doi:10.1051/0004-6361:20041460. 
  8. ^ Royer, F.; Zorec, J.; Gómez, A. E. (Şubat 2007), "Rotational velocities of A-type stars. III. Velocity distributions", Astronomy and Astrophysics, 463 (2), ss. 671-682, arXiv:astro-ph/0610785 $2, Bibcode:2007A&A...463..671R, doi:10.1051/0004-6361:20065224 
  9. ^ a b Matthews, B. C.; Sibthorpe, B.; Kennedy, G.; Phillips, N.; Churcher, L.; Duchêne, G.; Greaves, J. S.; Lestrade, J.-F.; Moro-Martin, A. (2010). "Resolving debris discs in the far-infrared: Early highlights from the DEBRIS survey". Astronomy and Astrophysics. Cilt 518. ss. L135. Bibcode:2010A&A...518L.135M. doi:10.1051/0004-6361/201014667. 
  10. ^ Cote, J. (1987). "B and A type stars with unexpectedly large colour excesses at IRAS wavelengths". Astronomy and Astrophysics. 181 (1). ss. 77-84. Bibcode:1987A&A...181...77C. 
  11. ^ Eggen, O. J. (1991). "The IC 2391 supercluster". Astronomical Journal. Cilt 102. ss. 2028-2040. Bibcode:1991AJ....102.2028E. doi:10.1086/116025. 
  12. ^ Allen, R. H. (1963), Star Names: Their Lore and Meaning (Reprint bas.), New York, NY: Dover Publications Inc, s. 258, ISBN 0-486-21079-0, 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 12 Aralık 2010 
  13. ^ Kunitzsch, Paul (1986). "The Star Catalogue Commonly Appended to the Alfonsine Tables". Journal for the History of Astronomy. 17 (49). ss. 89-98. Bibcode:1986JHA....17...89K. 31 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2013. 
  14. ^ "LacusCurtius • Allen's Star Names — Leo". 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2013. 
  15. ^ "Hürriyet Gazetesi. Astroloji: Yıldızlarla geleceğe doğru… Astroloji'de bilinmeyen boyut..." 20 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2013. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Denebola&oldid=33621033" sayfasından alınmıştır