French
DeutschTok Pisin - Vikipedi
| Tok Pisin | |
|---|---|
| Konuşan sayısı | 122,222 anadil (2004)[1] 4 milyon (ikinci dil)[1] |
| Dil ailesi | İngilizce bazlı kreyol dili
|
| Yazı sistemi | Latin |
| Resmî durumu | |
| Resmî dil |  Papua Yeni Gine |
| Dil kodları | |
| ISO 639-2 | tpi |
| ISO 639-3 | tpi |
| Glottolog | tokp1240[2] |
Tok Pisin, Papua Yeni Gine'nin en çok kullanılan ve resmi kreol dildir. Ancak, Batı, Körfez, Merkez, Oro Eyaleti ve Milne Körfezi İllerinin bazı bölgelerinde, Tok Pisin kullanımı daha kısa bir tarihe sahiptir ve özellikle yaşlı insanlar arasında daha az yaygındır. Muhtemelen ticaret amaçlı bir pidgin olarak gelişmesine rağmen, Tok Pisin kendi başına ayrı bir dil haline gelmiştir. Dil, genellikle İngilizce konuşurları tarafından "Yeni Gine Pidgini" veya "Pidgin İngilizce" olarak adlandırılır.
Beş ila altı milyon arasında insan bir dereceye kadar Tok Pisin'i kullanmakta, ancak hepsi iyi konuşmamaktadır. Günümüzde özellikle aslen farklı yerel dilleri konuşan ebeveynlerin (örneğin, Madang'dan bir anne ve Rabaul'dan bir baba) çocukları dili anadilleri olarak öğrenmektedir. Kentlerde yaşayan aileler ile polis ve savunma kuvvetleri kendi aralarında iletişim kurmak için genellikle Tok Pisin kullanırlar. Bir milyon insanın günümüzde Tok Pisin'i birincil dilleri olarak kullandığı tahmin edilmektedir. Tok Pisin, Papua Yeni Gine'nin diğer dillerinin yavaş yavaş yerine geçmektedir.[3]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]
Tok, İngilizcede konuşmak manasına gelen "talk" kelimesinden türemiştir, ancak dilde bu kelime aynı zamanda "sözcük", "söylem" veya "dil" anlamında da kullanılmaktadır. Pisin ise İngilizce olan "pidgin" kelimesinden türemiştir.
İngilizcede dil Yeni Gine Pidgini[4] olarak da adlandırılır. Papua Yeni Gine'deki İngilizce konuşurları hemen hemen her zaman dile Tok Pisin yerine "Pidgin" olarak hitap etmektedir.[5] Ancak, profesyonel dilbilimciler dili İngilizceden ayrı olarak kabul ettiklerinden Tok Pisin terimini kullanmayı tercih ederler.[6] Dil günümüzde, diğer dillerin konuşmacıları ile iletişimi kolaylaştırmak için oluşmuş basit bir lingua franca olarak görülmediğinden ötürü pidgin olarak kabul edilemez ve birçok insanın ilk ve anadili olma konumundadır.
Sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Tok Pisin dili, Queensland ve çeşitli adalara tarımsal işgücü sağlamaları açısında gönderilmiş, çok sayıda farklı dil konuşan Pasifik Adalıların birbirleri ile karışmasının bir sonucudur. Bu tarım işçileri başta İngilizce olmak üzere, Almanca, Malayca, Portekizce ve yerel Avustronezya dillerinden bir pidgin geliştirmeye başlamıştır.
Bu İngilizce kökenli pidgin, Alman kreolu Unserdeutsch'un da konuşulduğu Alman Yeni Ginesi'nde Tok Pisine dönüştü. Yaygın kullanılan bir lingua franca olan dil, yöneticiler ve yönetenler ile ortak bir yerel dili paylaşmayan halkların kendileri arasındaki iletişimi sağladı. Tok Pisin ve paralel olarak gelişmiş Vanuatu'daki Bislama ile Solomon Adaları'ndaki Pijin dilleri, geleneksel olarak, tek bir Melanezya Pidgin İngilizcesinin veya "Neo-Melanezyaca" dilinin çeşitleri olarak ele alınmıştır.
Resmi statü
[değiştir | kaynağı değiştir]İngilizce ve Hiri Motu ile birlikte Tok Pisin, Papua Yeni Gine'nin üç resmi dilinden biridir. Ulusal parlamentoda sık sık tartışma dili olarak kullanılır. Hükûmet belgelerinin çoğu İngilizce olarak üretilir, ancak kamu bilgilendirme kampanyaları genellikle kısmen veya tamamen Tok Pisin dilinde yapılır Eğitim sisteminde İngilizce ana dil olsa da, bazı okullar ilköğretimin ilk üç yılında okuryazarlığı geliştirmek için Tok Pisini kullanır.
Alfabe
[değiştir | kaynağı değiştir]Tok Pisin alfabesi, beşi ünlü olmak üzere toplam 22 harf ve dört digraf içerir.[7] Harfler şu şekilde listelenebilir (ünlüler kalın harflerle yazılmıştır):
- a, b, d, e, f, g, h, h, i, j, k, l, m, n, o, p, r, s, t, u, h
Dört digraf ise şöyledir:
- ⟨ai⟩, ⟨au⟩, ⟨oi⟩ ve ⟨ng⟩
Tok Pisin örneği
[değiştir | kaynağı değiştir]Tok Pisin dilinde Babamız duası:
| Aynı duanın Türkçesi:
|
Atıflar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Tok Pisin". Ethnologue. 18 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2019.
- ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Tok Pisin". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ^ A.V. (24 Temmuz 2017). "Papua New Guinea's incredible linguistic diversity". The Economist. 7 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2017.
- ^ E.g. Nupela Testamen bilong Bikpela Jisas Kraist, 1969.
- ^ The published court reports of Papua New Guinea refer to Tok Pisin as "Pidgin": see for example Schubert v The State [1979] PNGLR 66.
- ^ See the Glottolog entry for Tok Pisin 3 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (itself evidence that the linguistic community considers it a language in its own right, and prefers to name it Tok Pisin), as well as numerous references therein.
- ^ Mundhenk, Norm (1990). "Linguistic Decisions in the Tok Pisin Bible". Melanesian Pidgin and Tok Pisin: Proceedings of the First International Conference on Pidgins and Creoles in Melanesia. s. 372.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mihalic, Francis (1971). The Jacaranda Dictionary and Grammar of Melanesian Pidgin. Milton, Queensland: Jacaranda Press. ISBN 978-0-7016-8112-8. OCLC 213236.
- Murphy, John Joseph (1985). The Book of Pidgin English (6. bas.). Bathurst, New South Wales: Robert Brown. ISBN 978-0-404-14160-8. OCLC 5354671.
- Smith, Geoff P. (2002). Growing Up With Tok Pisin: Contact, Creolization, and Change in Papua New Guinea's National Language. Londra: Battlebridge Publications. ISBN 978-1-903292-06-8. OCLC 49834526.
- Dutton, Thomas Edward; Thomas, Dicks (1985). A New Course in Tok Pisin (New Guinea Pidgin). Canberra: Australian National University. ISBN 978-0-85883-341-8. OCLC 15812820.
- Wurm, S. A.; Mühlhäusler, P. (1985). Handbook of Tok Pisin (New Guinea Pidgin). Pacific Linguistics. ISBN 978-0-85883-321-0. OCLC 12883165.
- Nupela Testamen bilong Bikpela Jisas Kraist (Tok Pisin). The Bible Society of Papua New Guinea. 1980. ISBN 978-0-647-03671-6. OCLC 12329661.
- Volker, C.A. (2008). Papua New Guinea Tok Pisin English Dictionary. South Melbourne: Oxford University Press. 978-0-19-555112-9ISBN [./https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-19-555112-9 29 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 978-0-19-555112-9]
Okuma listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tim Flannery - Throwim Way Leg
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tok Pisin (Yeni Gine Pidgini)-İngilizce iki dilli sözlük 25 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Wikivoyage'da Tok Pisin cümleler
- Youtube'daki Tok Pisin Radyo 11 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Rosetta Projesi'nden Tok Pisin Swadesh Listesi
