French
DeutschVirginia Kolonisi - Vikipedi
İngiliz sömürgesi Virjinya Kolonisi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1607-1776 | |||||||||
 Arma | |||||||||
 | |||||||||
| Başkent | Jamestown Williamsburg (1699'dan sonra) | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | İngilizce | ||||||||
| Hükûmet | Parlamenter Monarşi | ||||||||
| Kral | |||||||||
| |||||||||
| Vali | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Para birimi | İngiliz sterlini | ||||||||
Virjinya kolonisi 1607'den Amerikan Devrimine kadar bütün bir 17. yüzyıl boyunca İngiltere'nin (1707'den sonra da Britanya'nın[1]) Kuzey Amerika'daki kolonilerinden biridir. Virjinya adı (İngilizce:Virginia[2]) 1584 yılında Sir Walter Raleigh tarafından, hiç evlenmemiş olan Kraliçe I. Elizabeth'e ithafen verilmiştir. 17. yüzyılın ortalarındaki İngiliz İç Savaşı'ndan sonra II. Charles, koloninin kraliyete ne kadar sadık olduğunu vurgulamak için başına Eski Dominyon (İngilizce: Old Dominyon) eki koymuştur.
Koloni, 1776 yılında Birleşik Krallıktan bağımsızlığını kazanınca Birleşik Devletleri oluşturan 13 koloniden birisi oldu ve Eski Dominyon tanımlamasını resmi slogan olarak kullanmaya devam etti. Bugünkü Batı Virginia, Kentucky, Indiana ve Illinois eyaletlerinin tamamı ile Ohio eyaletinin belli kısımları bir zamanlar Virjinya eyaletine ait olan topraklarda ortaya çıktılar.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Virjinya adı İngiltere'nin, Kuzey Amerika'daki en eski hak iddialarını da gösterir. Sir Walter Raleigh, 1584 yılında Philip Amadas ve Arthur Barlowe'yi şimdiki Kuzey Karolina bölgesini keşfetmeleri için bölgeye gönderir. İkili geri döndüklerinde burada Wingandacoa denilen bir ülke olduğu ve bu ülkenin de Wingina adında bir kralının olduğu bilgisini getirirler. Kraliçe I. Elizabeth'in daha sonraları Virgin Quenn (Türkçesi: Bakire Kraliçe) adını kullanmasını bu sözcük de esinlemiş olabilir.[3][4] Raleigh, bölgeye ikinci bir sefer yaptığında, bölgedeki yerli Secotan kabilesinin liderinin adının gerçekten de Wingina olduğunu, fakat Wingandacoa sözcüğünün yerlilerin dilinde "Ne güzel elbiseleriniz var!" anlamına geldiğini, ülkeyi ifade etmek için kullanılmadığını anlar.[5]
Başlangıçta Virjinya terimi 14. enlemden 48. enleme kadar, yani neredeyse Kuzey Amerika'nın doğu sahillerinin tamamına yakınını ve Kanada'nın iç topraklarının önemli bir kısmını kapsıyordu. İspanya, Fransa, İsveç ve Hollanda gibi bu bölgede yayılmayı isteyen ve deneyen devletler olmasına karşın, hiçbiri İngiltere'nin Kuzey Atlantik sahillerinde güçlenmesini önleyemediler. İngiltereden önce İspanya Georgia'da (San Miguel de Gualdape, 1526–27; yine Georgia'da 1568 ve 1684 arasında çok defa yerleşme denemesi), Güney Karolina'da (Santa Elena, 1566–87), Kuzey Karolina'da (Joara, 1567–68) ve Virjinya'da (Ajacán Mission, 1570–71), Fransa Güney Karolina'da(Charlesfort, 1562–63) yerleşkeler oluşturdu.
Roanoke Adasına Yerleşim
[değiştir | kaynağı değiştir]
Sir Walter Raleigh, Roanoke (şimdiki Kuzey Karolina bölgesinde) adasına 1584'te ilk keşif grubunu, 1585'te de ilk göçmen grubunu gönderdi. Buraya giden göçmenler hayatta kalamasalar da, belli askeri amaçlar doğrultusunda kıtaya yerleşen ilk İngiliz grubu oldular. Bu grubun içinde yer alan Joachim Gans adındaki Yahudi bilim insanı, adada yaşayan yerlilerin bakır dökme tekniklerinden yararlanarak, Avrupalıların 16 hafta süren bakır döküm süresini 4 güne indirmeyi başardı. Bu teknik, özellikle savaş gemileri için top dökme işinde, İngilizlere, diğer Avrupalı gruplar karşısında önemli bir avantaj sağladı.[6][7][8] Joachim Ganz'a bu keşif gezisine katılması için izin verilmesi ilginçtir. Çünkü 1290 yılında I. Edward'ın Yahudileri ülkeden kovmak için çıkardığı sürgün kanunları (İngilizce:Expulsion Laws) ancak 1655'te Oliver Cromwell tarafından kaldırıldı. Böylece Ganz bu kanunun işletilmediği bir kişi olmakla birlikte Amerika kıtasına giden ilk İngiliz Yahudi unvanını da kazandı.[9]
Raleigh 1587'de adada kalıcı bir yerleşim sağlamak için 150 kişilik ikinci bir göçmen grubu gönderdi. Grubun lideri John White idi. White'ın kızının doğurduğu Virginia Dare yeni dünyada doğan ilk İngiliz oldu. John White erzak ve takviye getirebilmek için aynı yıl İngiltere'ye döndü, ancak patlak veren İngiliz-İspanyol savaşından dolayı tekrar koloniye dönemedi. 1590 yılında geri dönebildiğinde koloniyi terkedilmiş durumda buldu. Evler olduğu gibi duruyor fakat yerleşimciler ortadan kaybolmuştu. Koloninin akıbetine ilişkin çeşitli teoriler ileri sürülmüş olsa da, gerçekte ne olduğu bir sır olarak kaldı ve koloni "Kayıp Koloni" adıyla anılır oldu. Kaybolan göçmenlerin arasında yer alan bebek Dare'in adı sonradan Dare County bölgesine verildi. White'in bir ağacın üstüne kazınmış olarak bulduğu "CRO" hafleri ve yakınlardaki bir adada yaşayan Crotoan kabilesi üzerine de çeşitli teoriler geliştirildi.[10][11] Koloni ahalisinin Croatan'lara katılmış olup olmadıklarına dair araştırmalar yapılmaktadır.[12] The Lost Colony Center for Science and Research adındaki bir kuruluş Crotoan kabilesinin yaşadığı yerdeki kalıntılarda DNA testi yaparak Crotoan kabilesinin ataları arasında İngiliz yerleşimcilerin olup olmadığını bulmaya calışmaktadır.
Virjinya Şirketi: Plymouth ve Londra bölümleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kraliçe I. Elizabeth'in 1603 yılında ölümünden sonra I. James tahta çıktı. İngiltere, sonraki yıllar boyunca İspanya savaşının yarattığı maddi zorlukları yaşadı. Bunun dışında İngiltere'nin ormanları ve doğal kaynakları da yüzyıllardan beri artan nüfusu besleyebilmek için hor bir şekilde kullanılmıştı. İngilterenin sürekli artan ihtiyaçlarını giderebilmek için, diğer ülkelerle ticaretin yanı sıra, Ulster plantasyonları sayesinde Kuzey İrlandanın işgücü ve kaynakları da kullanıldı. 1698'e kadar Rusya ile İngiltere arasındaki ticarette tekel olan Muscovy Sirketi de bu konuda başarılı oldu. Fakat Avrupa çapındaki ticari ilişkilerin değişken ve istikrarsız koşulları İngiltere'yi Yeni Dünya'da yeni arayışlara zorluyordu. Ortadoğu ve Hindistan'daki altın ve diğer zenginlikleri getirmek için kullanılabilecek bir Kuzeybatı hattı açmak için yatırımlarda bulunma ihtiyacı da artmıştı. Kral James, bu amaçla yatırımcılar tarafından finanse edilen Virjinya şirketinin birbirine rakip iki bölümüne Kuzey Amerika'da kolonileşme faaliyetine girmeleri için birer yetki beratı çıkardı. Bu bölümlerin adı Plymouth Şirketi ve Londra Şirketi idi.
Berat hükümlerine göre, Plymouth şirketi 38. enlem ile 45. enlem arasında 160 km² alanda kendi kolonisini kurabilecekti. Londra şirketi ise 34. enlem ile 41. enlem arasında ve aynı zamanda Kanada'nın iç bölümlerinde koloni kurabilecekti. Kesişme alanı olan 100 km²lik bir alanda ise her iki şirkete de kolonileşme izni verilmedi. 1606 yılı boyunca her iki şirket de, kolonilerini kurma hazırlıkları yaptılar.
Virjinya şirketini konu ettiği düşünülen ve 1605 yılında İngiltere'de sahnelenen "Eastward Hoe" adlı tiyatro oyununda, İngiltere'de borçları biriken ve ardından Virjinya'ya kaçan suçluların hikâyesi eğlenceli bir dille anlatılır.
Popham Kolonisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Plymouth Şirketinin ilk gemisi, Richard, 1606'da yeni dünyaya doğru yelken açtı. Ne yazık ki, Florida açıklarında İspanyolların eline geçti ve Virjinya'ya asla ulaşamadı. Bir sonraki deneme daha başarılı oldu. 120 civarında yerleşimci iki gemi ile 31 Mayıs 1607'de Plymouth limanından yola çıktı. Koloninin lideri George Popham Gift of God (Türkçesi: Tanrının hediyesi) adlı geminin kaptanlığını yapıyordu. İkinci kaptan Ralegh Gilbert idi. Mary ve John adındaki ikinci geminin kaptanlığını ise Robert Davies yapıyordu. Kaptan Davies'in tuttuğu günlük bugüne kadar korunmuş ve ilk Virjinya göçmenleri hakkındaki modern kaynaklardan biri olmuştur.
Plymouth Şirketinin göçmenleri Ağustos 1607'de Popham Kolonisi olarak bilinen koloniyi kurdular. Bu bölge şu anda Kennebec Irmağı yakınlarındaki Maine kasabasının olduğu yerdir. Göçmenler değerli madenler, baharat, kürk ve gemi yapmak için kullanabilecekleri ormanlarla ilgileniyorlardı. Gelenlerin yarısı 1607 sonbaharında "Tanrının Hediyesi"ne binip İngiltere'ye geri döndü. Diğer yarısı bütün bir kışı, baharı ve yazı orada geçirdi ve Virjinya adını verdikleri 30 tonluk bir gemi yaparak yaz sonunda "Mary ve John" ve yeni gemileri "Virjinya" ile İngiltere'ye geri döndüler. Bu koloninin ömrü sadece bir yıl sürmüştü. Koloni kalıcı olmasa bile, 1602 yılında Cuttyhunk'tan sonra bölgedeki ikinci İngiliz yerleşim denemesi oldu. Popham Kolonisinin tam yeri ise ancak 1994 yılında keşfedilebildi.
Jamestown
[değiştir | kaynağı değiştir]Londra Şirketi ilk seferi düzenlemek için kaptan Christopher Newport ile anlaştı. Kaptan Newport, sancak gemisi Susan Constant öncülüğünde, beraberinde Godspeed ve Discovery adlı daha küçük iki gemi, 39 denizci ve 105 yerleşimci ile 20 Aralık 1606'da yola çıktı.[13] Normalden uzun süren 144 günlük bir yolculuğun ardından Chesapeake Körfezine vardılar, körfezin Atlantik okyanusunun en güneyindeki bölümünden karaya çıktılar ve orada Kral I. James'in oğlu Henry Frederick adına bir haç diktiler. Bu yere daha sonra Cape Henry, göçmenlerin kıtaya ayak basmalarına da "First Landing" (Türkçesi: Karaya Çıkış) adı verildi.
Göçmenlere verilen talimat karanın iç bölgelerinde, tatlı su kaynaklarının kenarında ve kendilerine yerleşim bölgeleri arayan İspanyolların ve diğer Avrupalıların olası saldırılarından korunabilecekleri bir yerleşim yeri bulmaktı. Önce körfez boyunca batıya doğru tekrar yelken açıp Hampton kayalıklarına geldiler ve Old Point Comfort denilen bölgede durdular. Sahili sağlarına alarak ilerleyince bir nehirle karşılaştılar ve bu nehre Kral James'in adını verdiler. Appomattox nehrinin James nehri ile kesiştiği yere kadar ilerlediler ve oradan Jamestown adasına doğru döndüler. Buradaki suyun derinliğinin, akıntı durumunun ve düşman gemilerine karşı pozisyonunun savunma için elverişli olduğunu anlayınca koloniyi burada kurmaya karar verdiler. 2 hafta içinde ilk kaleyi inşa ettiler ve bu yerleşime Jamestown adını verdiler.
Jamestown göçmenleri, bir taraftan buralarda buldukları altın ve değerli madenleri İngiltere'deki yatırımcılara göndermeye çalışırken diğer taraftan hayatta kalabilmek için İngiltere'den sürekli destek temin etmek ve Amerika yerlileri ile ticaret yapmak zorundaydılar. Seçtikleri yerleşim yeri ana kıtadan uzaktaydı, avlanmak ve tarım yapmak için geniş bir alan sunmuyordu ve yeterli içme suyu temin edilemiyordu. Bu yüzden kaptan Newport, Discovery gemisini yerleşimcilere bırakarak 1608 yılında iki defa erzak temini için İngiltere'ye gitti. (Birinci Misyon ve İkinci Misyon) Buna rağmen hastalıklar ve yerlilerle yaşanan çatışmalar yerleşimcilere korkunç zararlar verdi. Değerli madenlerin, yetiştirilen ipeğin ve Virjinya tütünlerinin ihraç edilmesine rağmen, ihracat pek kar getirmiyordu ve koloninin finansal olarak desteklenip desteklenmeyeceği belirsizliğini koruyordu.
1609'da Plymouth Şirketi, kolonisini feshetti ve Londra Şirketinin yetki alanı 34. enlemden 39. enleme kadar genişletildi, böylece şirkete Pasifik Okyanusuna kadar, denizden denize (İng: "sea to sea") geniş bir faaliyet alanı bırakılmış oldu. Yani, en azından kâğıt üzerinde Virjinya, Virjinya kolonisinin olduğu Atlantik kıyılarından başlayarak Pasifik Okyanusu kıyısındaki Kaliforniya'ya kadar bütün bir enlemde bulunan bölgelere (şimdiki Kentucky, Missouri, Colorado, Utah vb.) verilen bir ad olmuş oldu. Aslında Virjinya göçmenleri, batıdaki Virjinya Vahşi Bölgesi (Ing: The Virginia Wilderness) dedikleri bu iç bölgelere gitmeye çok nadiren cesaret edebilseler de, bu süreç yatırımcıların ilgilerinin yeniden kazanılmasına ve Üçüncü Misyon denilen, yeni bir fon sağlanmasına yaradı.
Ücüncü Misyon o güne kadarkilerin en büyüğü oldu. Bunun için Londra şirketi yeni bir gemi inşa ettirdi. Sea Venture, yeni göçmenlerin ve takviye erzakın bölgeye gönderilmesi için özel olarak tasarlandı. Bu sancak gemisine 8 gemi eşlik ediyordu. Kaptan Sir George Somers, ikinci kaptan ise Christopher Newport idi. Gemiler yüzlerce yeni göçmenle birlikte yola çıktılar ancak hava koşulları bu seferi çok olumsuz etkileyecekti.
Bermuda: Somers Adaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Üçüncü Misyon'un 9 gemisi Londra'dan ayrıldıktan bir süre sonra Atlas Okyanusunda şiddetli bir kasırgaya yakalandı. Kasırga yüzünden erzağın ve yardım malzemelerinin çoğunu taşıyan sancak gemisi Sea Ventura diğer gemilerden koptu ve kaptan Somers, geminin tamamen batmasını önlemek için Bermuda adalarına sığınmak zorunda kaldı. Fırtınadan ölen olmamasına karşın, artık gemi kullanılamaz hale gelmişti ve kurtulanlar, bu takımadaların üzerinde insan yaşamadığını keşfettiler ve takım adaların İngiltere'ye ait olduğunu iddia ettiler.
Issız ada Bermuda'nın fatihleri iki küçük gemi yaptılar, adaları korumak üzere geride birkaç kişi bırakarak Jamestown'a doğru tekrar yola çıktılar. Bu yüzden Bermuda adaları Amiral Somers'in anısına Somers Adaları olarak da bilinir. Virjinya şirketinin hissedarları, Somers Adaları Şirketi adında yeni bir şirket kurdu ve bu yeni şirket 1615 ile 1684 arasında Bermuda'yı yönetti.
Sea Venture'dan kurtulanlar, 10 aylık bir gecikmeyle Jamestown'a ulaştıklarında koloniyi çok kötü durumda buldular. Üçüncü Misyon'un diğer 7 gemisinde erzak ve yardım malzemelerinin çok az bir kısmı olmasına karşın, göçmenlerin çoğu bu gemilerdeydi. O yıl yaşanan kuraklık ve yerlilerle olan düşmanca ilişkilere ek olarak, erzaklar da Sea Ventura ile birlikte kaybolup gidince 1609 sonu ile 1610 Mayısı arasında Jamestown'da büyük bir açlık başgöstermiş ve göçmenlerin yüzde 80'i hayatlarını kaybetmişti. Bu döneme Açlık dönemi (Ing: Starving Time) denildi. Bermuda kaşifleri yanlarında bir miktar erzak ve malzeme getirmişlerdi ama durum o kadar kötüydü ki, artık Jamestown'u terkedip İngiltere'ye dönmek zorunlu görünüyordu.
Tam Zamanında Varış: Lord De La Warr
[değiştir | kaynağı değiştir]
Samuel Argall, 1600'da Jamestown'a varan Üçüncü misyonun diğer 7 gemisinden birinin kaptanıydı. Sea Ventura'nın başına ne geldiği bilinmiyordu. Argall, getirdikleri yolcuları ve beraberlerindeki az sayıda malzemeyi Jamestown'da bırakıp göçmenlere yeni yardım vaadi ile İngiltere'ye döndü. Kral daha sonra "Lord Delaware" olarak bilinen Thomas West'i yeni seferin lideri olarak atadı ve daha büyük bir güce sahip olmak isteyen Londra Şirketi yeni bir misyon daha oluşturdu. Misyon 1 Nisan 1610'da Londra'dan yola çıktı.
Lord Delaware'ın misyonuna ait gemiler, Açlık döneminden kalanların ve Bermuda'dan gelenlerin Jamestown'u terk etmelerinden hemen sonra, yiyecekler, yardım malzemeleri, bir doktor ve çok sayıda göçmenle birlikte James ırmağına girdi. Lord Delaware koloniden kalanları kurtarmak için gemileri gönderdi ve Jamestown'dan 10 mil kadar güneyde kötü durumdaki göçmenler bulundu. Göçmenler koloninin kurtarılmasını tanrının bir lütfu olarak gördüler.
Jamestown'u terkedip daha sonra kurtarılan göçmenlerden birisi, Sea Venture ile yola çıkan, Bermuda adasında karısını ve oğlunu kaybeden John Rolfe idi. Rolfe bir iş insanıydı ve bazı yeni tohum türleri ve tatlı tütün çeşitleri ile denenmemiş pazarlama teknikleri üzerine yeni fikirleri vardı. Rolfe'un bu fikirleri kolonininin ekonomik başarısının anahtarı oldu.
1612'de Rolfe'un yeni tütün türleri başarıyla üretilmeye ve ihraç edilmeye başlandı. Böylece ihraç edilecek bir tarım ürünü bulunmuştu ve James ırmağının her iki yönü boyunca, bulunan her sulak alanda ve diğer ırmak boylarında bu tütünün üretildiği plantasyonlar kurulmaya başlandı. Sonunda Jamestown kolonisi kalıcı olarak yerleşebilecekti.[14]
İlişkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]1620 yılında Plymouth Şirketinin yerine New England adında yeni bir şirket kuruldu ve Kral I. James bu şirkete Virjinya'nın kuzeyindeki topraklar için bir berat verdi. New England şirketi yeni dünyaya Mayflower gemisi ile yeni göçmenler gönderdi. Pilgrimler denilen bu göçmenler Massachusetts şehrini kurdular. Kaptan John Smith New England'a bir gezi yapmış ve kitabında bu bölgeleri de anlatmıştır.
1624 yılında Virjinya şirketinin beratı Kral James I. tarafından iptal edildi ve Virjinya kolonisi bir kraliyet kolonisi (İng: crown colony) haline getirilerek direkt olarak kraliyet otoritesi altına alındı. 1632 yılında Maryland Kolonisi ve 1665 yılında Carolina Kolonisi için yeni beratlar çıkarıldı. Daha güneyde kurulan bu yeni koloniler, Virjinya kolonisinin sahil şeridini bir miktar azaltsa da koloni Amerikan devrimine kadar varlığını sürdürdü.
Virginia adı ve unvanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Kral II. Charles, Virjinya kolonisinin İngiliz İç Savaşında kraliyet yanlılarına bağlı kaldığını vurgulamak için ona "Eski Dominyon" unvanını verdi. Bu unvan bağımsızlıktan sonra kurulan Virjinya devleti tarafından da kullanılmaya devam etti. Virjinya üniversitesinin adı hala "Old Dominion University"dir, üniversitenin atletik takımı da "Şövalyeler" adını kullanır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ The Royal Government in Virginia, 1624-1775, Volume 84, Issue 1, Percy Scott Flippin, Wallace Everett Caldwell, p. 288
- ^ Bakire anlamındadır
- ^ Stewart, George (1945). Names on the Land: A Historical Account of Place-Naming in the United States. New York: Random House. p. 22.
- ^ Sams, Conway (1916). The Conquest of Virginia: the Forest Primeval; An Account Based on Original Documents. New York and London: G.P. Putnam's Sons. pp. 282–83.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2012.
- ^ Joachim Gans of Prague: The First Jew in English America, American Jewish History - by Grassl, Gary C., Volume 86, Number 2, June 1998, pp. 195-217
- ^ Colonial Williamsburg: the journal of the Colonial Williamsburg Foundation, Volumes 22-24, Pg 8, Published by Colonial Williamsburg Foundation, 2000
- ^ [1] 2 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Encyclopedia of American Indian Contributions to the World, metalurji maddesi (İngilizce)
- ^ "Jews and the state: dangerous alliances and the perils of privilege", Volume 19 of Studies in contemporary Jewry, by Ezra Mendelsohn, Pg 7, Oxford University Press US, 2003, ISBN 0-19-517087-3, 9780195170870
- ^ "American Archaeology Uncovers the Earliest English Colonies", by Lois Miner Huey, Page 16, Published by Marshall Cavendish, 2009, ISBN 0-7614-4264-2, 9780761442646
- ^ "Sir Walter Raleigh's lost colony: An historical sketch of the attempts of Sir Walter Raleigh to establish a colony in Virginia, with the traditions of an Indian tribe in North Carolina. Indicating the fate of the colony of Englishmen left on Roanoke Island in 1587", Volume 210, Advance Presses 1888, pg 7
- ^ "Indian Towns and Buildings of Eastern North Carolina, (Ingilizce)". 17 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2012.
- ^ "Prelude to Jamestown". 1 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2012.
- ^ "The Story of Jamestown". NPS Historical Handbook. National Park Service. Retrieved 18 March 2011.
Film
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yönetmen Cristobal Krusen, 2007 yılında Jamestown'ın kuruluşunu anlatan "First Landing" adlı bir film çekti. [2] 27 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||
