西藏国歌为1950年代前后由第三世赤絳仁波切洛桑益西·丹增嘉措创作的《国歌》(藏语:རྒྱལ་གླུ་)。现为海外藏人流亡者采用。
国歌是现在的西藏流亡政府国歌,国歌描述的是佛陀的光辉[1]。这首歌由赤絳仁波切写於1950年前后,但这首歌被首次使用的准确日期,即:是否在西藏仍在达赖喇嘛的统治下;或在中共占领西藏後的西藏政府流亡时期被采纳为国歌,目前对这点仍有争议。
关于西藏国歌的最早报告,是出自1949年至1950年间的,国歌作为改革的一部分被西藏政府接受,用以加强西藏人民的感情。另一份报告指出,这首国歌是在1960年献给十四世达赖喇嘛的,当时他已流亡国外。
无论首次采用的日期如何,这首国歌的旋律是基于西藏非常古老的圣乐作品,由现任达赖喇嘛的上师赤絳仁波切填词。流亡藏人自从国歌颁布以来,已一直将其作为国歌采用,但在中华人民共和国西藏自治区内,此歌被严禁播放。
由第十四世達賴喇嘛的導師洛桑益西·丹增嘉措在1950年創作,内容主要是禮贊佛法。[2]
據說這首歌的旋律是根據一首非常古老的西藏聖樂改編的,其中的一些元素也出現在其他藏族歌曲中出現,例如1959年西藏起義的歌曲《米芒朗魯》(Mimang Langlu)。 歌詞由赤江仁波切創作。儘管其在西藏當地是被禁止的,但自國歌出台以來,流亡藏人一直在使用它。
藏文原詞 | 藏語拼音 | IPA轉寫 | 中文譯詞 |
སྲིད་ཞིའི་ཕན་བདེའི་འདོད་རྒུ་འབྱུང་བའི་གཏེར། ཐུབ་བསྟན་བསམ་འཕེལ་ནོར་བུའི་འོད་སྣང་འབར། བསྟན་འགྲོའི་ནོར་འཛིན་རྒྱ་ཆེར་སྐྱོང་བའི་མགོན། འཕྲིན་ལས་ཀྱི་རོལ་མཚོ་རྒྱས། རྡོ་རྗེའི་ཁམས་སུ་བརྟན་པས་ཕྱོགས་ཀུན་བྱམས་བརྩེས་སྐྱོང། གནམ་བསྐོས་དགའ་བ་བརྒྱ་ལྡན་དབུ་འཕང་དགུང་ལ་རེག ཕུན་ཚོགས་སྡེ་བཞིའི་མངའ་ཐང་རྒྱས། བོད་ལྗོངས་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་ཁྱོན་ལ་བདེ་སྐྱིད་རྫོགས་ལྡན་གསར་པས་ཁྱབ། ཆོས་སྲིད་ཀྱི་དཔལ་ཡོན་དར། ཐུབ་བསྟན་ཕྱོགས་བཅུར་རྒྱས་པས་འཛམ་གླིང་ཡངས་པའི་ སྐྱེ་རྒུ་ཞི་བདེའི་དཔལ་ལ་སྦྱོར། བོད་ལྗོངས་བསྟན་འགྲོའི་དགེ་མཚན་ཉི་འོད་ཀྱིས། བཀྲ་ཤིས་འོད་སྣང་འབུམ་དུ་འཕྲོ་བའི་གཟིས། ནག་ཕྱོགས་མུན་པའི་གཡུལ་ལས་རྒྱལ་གྱུར་ཅིག། | Sishi phende dögu jungwai ter, Thuptän samphel norbui önang bar. tendro norzin gyacher kyongwai gön, Trinle ki roltso gye, Dorje khamsu tenpe, Chokun jamtse kyong, Namkoe gawa gyadän, oo-phang gungla rek Phuntsok dheshi nga-thang gye Boejong cholka, sumgyi khyönla Dekyi zogden sarpe khyap Choesi kyi pälyon dar thupten chok chur gyepe Zamling yangpe k-goo shidey pella jor. Boejong tendro ghetsen nyi-ö-ki Tashi Ônang bumtu trowai zi, Nakchok munpe yül lé, gyäl gyur Chik. | [siʔ˥.ʑiː˩ pʰɛ̃˥.deː˩ ⁿdøʔ˩.ɡu˩ ᶮd͡ʑuŋ˩.wɛː˩ teɾ˥ ǀ] [tʰu(p̚)˥.tɛ̃˥ sam˥.pʰel˥ noɾ˩.pʰyː˩ ʔ̞øʔ˩.naŋ˥ ᵐbaɾ˩ ǁ] [tɛ̃˥.ᶯʈ͡ʂøː˩ noɾ˩.ⁿt͡sĩː˩ ɟa˩.t͡ɕʰeɾ˥ coŋ˥.wɛː˩ ᵑɡø̃˩ ǀ] [ʈ͡ʂʰĩ˥.lɛʔ˩ ci˥ ǀ ɾʲoɫ˩.t͡sʰo˥ cɛʔ˩ ǀ] [doɾ˩.d͡ʑeː˩ kʰam˥.su˥ tɛm˥.pɛʔ˥ ǀ t͡ɕʰoʔ˥.kỹ˥ t͡ɕʰam˩.t͡seʔ˥ ɟoŋ˥ ǀ] [nam˥.køʔ˥ ɡaʔ˩.wa˩ ɟa˩.ⁿdɛ̃˩ ǀ (w)uʔ˩.pʰaŋ˥ ɡuŋ˩.la˩ ɾeʔ˩ ǀ] [pʰỹ˥.t͡soʔ˥ de˩.ʑiː˩ ŋa˥.tʰaŋ˥ ɟɛʔ˩ ǀ] [pʰøʔ.ᶮd͡ʑoŋ˩ t͡ɕʰøl˥.kʰa˥ sum˥.cʰi˩ cʰø̃˥.la˩ ǀ] [de˩.ɟiʔ˥ d͡zoʔ˩.dɛ̃˩ saɾ˥.pɛʔ˥ cʰa(p̚)˥ ǁ] [t͡ɕʰøʔ˥.siʔ˥.ci˥ pɛl˥.jõ˩ tʰaɾ˩ ǀ tʰu(p̚)˥.tɛ̃˥ t͡ɕʰoʔ˥.t͡ɕuɾ˥ ɟɛ˩.pɛ˥] [d͡zam˩.liŋ˥ jaŋ˩.pɛː˥ ce˥.gu˩ ʑi˩.deː˩ pɛl˥.la˩ d͡ʑoɾ˩ ǁ] [pʰøʔ.ᶮd͡ʑoŋ˩ tɛ̃˥.ᶯʈ͡ʂøː˩ ɡe˩.t͡sʰɛ̃˥ ɲi˩.ʔ̞øʔ˩.ci˥ ǀ] [ʈ͡ʂa˥.ɕi˥ ʔ̞øʔ˩.naŋ˥ ᵐbum˩.tʰu˩ ʈ͡ʂʰo˥.wɛː˩ ziʔ˩ ǀ] [naʔ˩.t͡ɕʰoʔ˥ mỹ˩.pɛː˥ jyl˥ lɛʔ˩ ǀ ɟɛl˩.cʰuɾ˩ t͡ɕiʔ˥ ǁ] | 有寂利樂妙源寶藏 教法如意三寶燦爛 法趣大地怙主持寶 事業興 海浪增 穩於金剛界 十方慈悲護 天賜百喜威望 權齊天 圓滿四部 威力增 藏區三域之遍布 幸福新 圓滿劫 佛法政教 福德興 法教增廣 十方故 安置世界 眾生瑞祥 大千法趣 善相榮光 放射十萬 光明吉祥 邪惡黑暗 之戰必勝 |
原詞創作於18世紀,據藏學者扎西次仁的説法,原詞是西藏郡王頗羅鼐在1795年創作的。當時第七世達賴喇嘛在位,查爾斯·貝爾爵士稱其爲「西藏國歌」。
藏文原詞 | 藏語羅馬化 |
གངས་རིས་སྐོར་བའི་ཞིང་ཁམས་འདི། ཕན་ཐང་བདེ་བ་མ་ལུས་འབྱུང་བའི་གནས་། སྤྱན་རས་གཟིགས་བ་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་ཡིན། ཞབས་པད་སྲིད་མཐའི་བར་དུ་བརྟན་གྱུར་ཅིག་།། | Ghang ri ra kor we shingkham di Phen thang dewa ma loe jungwae ne Chenrezig wa Tenzin gyatso yin Shelpal se thae bhardu ten gyur chig |