رامش - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

رامش
اطلاعات پس‌زمینه
نام تولد	آذر محبی تهرانی
زاده	۲۲ آبان ۱۳۲۵ تهران، ایران
درگذشته	۸ آذر ۱۳۹۹ (۷۴ سال) لس آنجلس، کالیفرنیا، ایالات متحدهٔ آمریکا
ژانر	سنتی پاپ جاز فانک راک[نیازمند منبع]
ساز(ها)	آواز گیتار[نیازمند منبع]
سال‌های فعالیت	۱۳۴۳–۱۳۹۹
ناشر(ان)	کلتکس رکوردز آونگ موزیک
همکاری‌های مرتبط	فریدون فرخزاد، عطاءالله خرم، عارف، ویگن، گوگوش، داریوش، فرامرز اصلانی، سیاوش قمیشی، منوچهر سخایی، ناصر چشم‌آذر، منوچهر چشم‌آذر، اسفندیار منفردزاده، فرید زلاند، صادق نوجوکی

آذر محبی تهرانی (۲۲ آبان ۱۳۲۵ – ۸ آذر ۱۳۹۹) معروف به رامش، خوانندهٔ ایرانی بود.^[۱] رامش در سبک‌های مختلف موسیقی از سنتی تا پاپ کلاسیک، جاز و راک ترانه اجرا کرده‌است.^[۲]

آذر محبی تهرانی معروف به رامش در ۲۲ آبان ۱۳۲۵ در تهران به دنیا آمد، در خانواده‌ای با سه خواهر و یک برادر که ساکن خیابان حشمت‌الدوله (پاستور^[۳] ) تهران بودند.^[۴] پدرش ناصر محبی تهرانی، کارمند گمرک فرودگاه مهرآباد تهران و مادرش اقدس اعتصامی بود.^[۵] رامش تا دیپلم طبیعی به تحصیلات خود ادامه داد و تصمیم داشت به‌خواست پدر پس از دیپلم وارد دانشگاه شود و در رشتهٔ جراحی به تحصیلات ادامه دهد، اما آشنایی با عطاءالله خرم در یک مهمانی موجب شد وی به عرصهٔ خوانندگی روی بیاورد.^[۶][۷][۸]

رامش از ریشه‌های موسیقی کلاسیک فارسی شکوفا شده‌بود و حرفهٔ خود را رسماً در ۱۲ فروردین سال ۱۳۴۴ با ترانهٔ «پرستو جان» در برنامهٔ «یک شاخه گل» رادیو گل‌ها از سروده‌های لعبت والا آغاز کرد.^[۹] نام رامش را داود پیرنیا برای او برگزید چون خوانندهٔ دیگری با نام آذر در آن هنگام فعالیت داشت^[۱۰]

تجربیات خود را در زمینهٔ سنتی را در موسیقی غربی بهره گرفت. او گاهی اوقات ابزار غربی یا ریتم غربی را در موسیقی سنتی خود به کار می‌برد. در آثار منتشرشده رامش در سال ۱۳۴۵، می‌توان ریتم‌هایی مانند رومبا، بوسا نوا و همچنین صداهای گیتار سورف و کمبو ارگان را در موسیقی رامش شنید که این استفاده‌ها در سال ۱۳۴۷ بیشتر شد.

رامش ترانه‌های دوصدایی با عارف، منوچهر سخایی و ویگن به‌جای بازیگران در فیلم‌ها اجرا کرد که در این دوران وی بیشتر کارهای عطاءالله خرم را اجرا می‌کرد که حرفهٔ خود را با همکاری با ویگن، اولین ستارهٔ موسیقی پاپ، آغاز کرده‌بود.

در سال‌های ۱۳۵۰–۱۳۵۱ همکاری خود را با ارکستر استودیویی که دارای سازهای بادی برنجی نیز بود آغاز کرد که ترانهٔ «خورشید خانوم» اثر منوچهر چشم‌آذر، اولین کار رامش در سبک فانک بود. «دلکم» نیز مقدمه‌ای برای استفاده از سبک فانک با گیتارهای Wah Wah بود.

در سال ۱۳۵۲ رامش رسماً با ترانهٔ «غروبا قشنگن» وارد سبک راک شد که شامل ضربه‌های سخت طبل و گیتار Wah Wah بود که در واقع ملودی با ارگ به سمت سبک غربی هدایت می‌شود و هارمونیکای استفاده‌شده در آهنگ نشانی از قطعهٔ موسیقی وسترن اسپاگتی یا همان وسترن ایتالیایی ساختهٔ انیو موریکونه دارد.

رامش با ترانهٔ «تهمت»، چیرگی سبک فانک بر سازهای بادی برنجی را اثبات کرد که در این دوره سبک فانک با قطعات ترکیبی از موسیقی سنتی بازمی‌گشت. همکاری رامش با اسفندیار منفردزاده در ترانهٔ «نماز» نیز نمونهٔ دیگری از آن دوره است.

پیشرفت تکنولوژی در ایران در سال‌های ۱۳۵۳–۱۳۵۴ تأثیر زیادی در سبک غربی موسیقی رامش داشت. حال و هوای فانک لاتین در ترانهٔ «دلم برات هلاکه» و همچنین روح ریتم بوسا نوا در ترانهٔ «تو بارونی، تو آفتابی» با سینث‌سایزر آنالوگ درهم آمیخته شده است. ترانهٔ «درد عاشقی» گوش‌ها را با گیتارهای جاز، توقف‌های ناگهانی و دراماتیک احاطه کرده است اما او به سبک فانک با سازهای بادی برنجی برگشت او همچنین ترانهٔ «قسمت» را در سبک فانک شعرهای حماسی اجرا کرد.

«نگو نه» قطعهٔ پیشگامانه‌ای بود از رامش در سال‌های ۱۳۵۴–۱۳۵۵ که با این ترانه سبک فانک به یک عنصر طبیعی در ترانه‌های رامش مبدل شد. وی در همین سال‌ها ترانهٔ «پیشواز» را ضبط کرد که این ترانه یک ترانهٔ پاپ پیشرو به‌صورت پلی فونیک و همراهی چند صدا بود، در حالی که ترانهٔ «زیارت» ترکیبی از پاپ هندی و فارسی بود و رامش با استفاده از طبله یک نمونه از استفاده اولیهٔ ماشین درام را در ترانهٔ «وصیت» به نمایش گذاشت.

بابک افشار، از آهنگسازان این دوره که ترانهٔ «کان یا زمان» از ساخته‌های برادران رحبانی که فیروز اجرا کرده‌بود را با نام «تابستون» برای رامش تنظیم کرد.

یکی دیگر از ترانه‌های رامش که مورد توجه قرار گرفت، ترانهٔ «اسمر اسمر» که یک ترانهٔ محلی کردی است و با نام «اسمر یارم» نیز در آن دوره شناخته می‌شد که تنظیم این ترانه را ناصر چشم‌آذر انجام داده است.

در سال ۱۳۵۵، ترانهٔ «موندنم از بودنت» با آهنگسازی و تنظیم منوچهر چشم‌آذر منتشر شد. این ترانه یک علامت تجاری از رامش بود که در آن سبک راک و فانک، یک ترکیب کامل را خلق کرده‌بود و شخصیت زنی که با موسیقی سازهای برنجی و صدای گیتار Wild جیغ می‌کشد. رامش درهای زیادی را در ایران باز کرد اما به موسیقی‌های پراکندهٔ دیگری محدود می‌شد.

رامش در سال ۱۳۵۶ با موسیقی بومی «عشق گناهکار» ظاهر شد. این ترکیب به وسیلهٔ سیم‌ها به رشتهٔ دینامیک اجراهای دیسکو که هم موسیقی شرقی و هم موسیقی غربی را تحت تأثیر قرار داده‌بود متصل می‌شد و گیتار Slide نیز در ترکیب‌بندی اثری از خود نشان می‌داد. در ترانه «وسوسه» رامش به دالیدای ایران با پاپ پیشرو تبدیل شد، ترانه‌ای با تک‌خوانی Rhodes، حملات طبل و جریان صدای بانگو. آهنگسازی این ترانه نیز از منوچهر چشم‌آذر است.

«رودخونه‌ها» که بیشتر از همهٔ ترانه‌ها در تلویزیون پخش و ضبط شده، از ساخته‌های صادق نوجوکی است. این ترانه یکی پرطرفدارترین ترانه‌های رامش است که محمدعلی بهمنی این ترانه را با الهام از داستان ماهی سیاه کوچولو اثر صمد بهرنگی سروده است؛ داستانی که کتاب آن در آن سال‌ها از کتاب‌های ممنوع به‌شمار می‌آمد.

«منتظر» از معدود ترکیبات رامش با سینث‌سایزر (موگ) است که یک نمونهٔ خوبی از ترکیب موسیقی شرقی و غربی است و همچین استفاده از ساز تار در فاز انتقالی آواز و ترانه و در ترانهٔ «سازش» هم می‌توان شاهد استفاده دیگر رامش از سینث‌سایزر (موگ) بود.

«افسوس» نیز ساختهٔ دیگری از منوچهر چشم‌آذر است که به‌صورت دوصدایی همانند «موندنم از بودنت» در تلویزیون با فریدون فرخزاد اجرا شد. «تک» نیز ترانه‌ای است که او به‌صورت دوصدایی با فریدون فرخزاد اجرا کرده است؛ و ترانه «نیش» که تأثیرات شرقی به وضوح در آهنگسازی آن نمایان است.

ترانهٔ «تو بارونی تو آفتابی»، با آهنگسازی اسفندیار منفردزاده و شعری از مینا اسدی در سال ۱۳۵۱ منتشر شد که پیش از انتشار، تنها یک‌بار در برنامهٔ «صبح جمعه رادیو» پخش شده‌بود. این ترانه را مینا اسدی برای عباس مفتاحی و اسدالله مفتاحی سروده بود.^[۱۱]

رامش شعر «پاییز» از فروغ فرخزاد را با آهنگی از حسینعلی ملاح اجرا کرده‌بود.^[۱۲] در یک مصاحبه تلویزیونی، رامش این ترانه را در کنار ترانهٔ «زائر» سرودهٔ محمد صالح‌علا از بهترین آثار خود برمی‌شمارد.^[۱۳]

در سال ۱۳۵۲ رامش به دعوت منوچهر نوذری برای اولین بار به عنوان بازیگر در فیلم خیالاتی حضور پیدا کرد و پس از آن در فیلمی بازی نکرد.^[۱۴]

بهمن ماه سال ۱۳۵۷، رامش برای استراحت تهران را به مقصد لندن ترک کرد و اما با وقوع انقلاب، او برای مدت طولانی در این شهر ساکن شد که در این میان برای برگزاری کنسرت به‌همراهی فریدون فرخ‌زاد، ضبط نماهنگ از ترانه‌های پیشین خود و انتشار تک‌آهنگ‌های جدید، رفت و آمد هایی به لس‌آنجلس داشته‌است.

رامش از پاییز سال ۱۳۶۰، به ضبط ترانه‌های جدیدی همچون «تهرون» و «غربت» و چندین ترانهٔ دیگر پرداخت که بسیاری از آن‌ها، به ضبط نهایی و مرحلهٔ انتشار نرسیدند. از میان این ترانه‌ها، دو ترانهٔ «تهرون» و «گفت‌وگوی سبز» در آلبومی به‌ نام «بهار غریبان» با همکاری اسماعیل نوری‌علا، منیژه خرسند، منوچهر رستگار و کامران در بهار سال ۱۳۶۱ منتشر شد. این دو ترانهٔ رامش در آلبوم‌های گردآوری شده نیز توسط شرکت کلتکس رکوردز بازنشر شدند.^[۱۵]

رامش با خروج خانواده‌اش از ایران و پس از حدود هشت سال زندگی در لندن، برای همیشه به لس‌آنجلس مهاجرت کرد و در این شهر همراه با خانوادهٔ خود، صفحهٔ جدیدی از زندگی خود را آغاز کرد. وی پس از آلبوم «بهار غریبان»، دو آلبوم با همکاری هنرمندانی همچون فرامرز اصلانی و ژاکلین ویگن در دست تهیه داشت که با فوت پدر و شرایط روحی خانواده‌اش و از طرفی با دخالت و کارشکنی تهیه‌کنندگان لس‌آنجلسی هرگز به ضبط و انتشار نرسید. همه‌گیر شدن موسیقی بازاری و شش‌و‌هشت در لس‌آنجلس، نیز یکی دیگر از عواملی بود که موجب شد وی از اواخر دههٔ ۱۳۶۰، مدتی فعالیت خود را کنار بگذارد.

در سال ۱۳۷۴، رامش با سرمایه‌گذاری و حمایت‌های فرید زلاند و شرکت آونگ، آلبوم «جهان سوم» را با اشعار اردلان سرفراز، شهیار قنبری و ایرج جنتی عطایی منتشر کرد که با استقبال فراوانی روبرو شد. در ۳۱ شهریور ۱۳۷۵، رامش در شراین ادیتوریوم لس‌آنجلس، کنسرتی را به‌رهبری عبدی یمینی و با گروه بزرگی از نوازندگان سازهای زهی، بادی و پاپ برگزار نمود. وی در همین دوره، تک‌آهنگ «سنگسار» با آهنگسازی منفردزاده را پیشکش جنبش دانشجویان کرد. در نهایت آلبوم «رومی: معشوق همینجاست» با همکاری داریوش و فرامرز اصلانی در سال ۱۳۸۲، آخرین اجراهای وی را ثبت‌ کرده‌است.

او دربارهٔ کناره‌گیری‌اش از خوانندگی گفته بود: «نخواندن من ابتدا اعتراض بود به صدای قدغن زنان در ایران، صدای قدغن خوانندگان زن در سرزمینم، که حتی اجازه خواندن و فریاد درون خود را به گوش‌ها رساندن هم نداشتند. بعد کم‌کم این اعتراض یک عادت شد و با من سال‌ها ماند. حالا به نخواندن عادت دارم، ولی اگر روزی دوباره به ایران بازگشتیم، از ته دل برای همه مردم می‌خوانم.»^[۱۶]

در سال ۲۰۱۵ رامش در گفتگویی با مجله جوانان لس آنجلس در پاسخ این پرسش که "آیا تا به‌حال ازدواج کرده‌ای؟" گفته بود که پس از انقلاب در هنگام سفرش به بریتانیا در لندن با یک غیرایرانی ازدواج کرده است.^[۱۷] گیتی محبی (خواهر رامش) ازدواج رامش را با یک مرد انگلیسی مختوم به طلاق و بدون بچه، یاد می‌کند.^[۱۸] رامش در سال ۲۰۱۶، پس از درگذشت مادرش یک سال گوشه‌گیر و افسرده شد.

در سپتامبر ۲۰۲۴، شهرام شب‌پره در مصاحبه خود با برنامهٔ کامبیز حسینی در تلویزیون ایران اینترنشنال مدعی شد که با وجود اینکه رامش همجنسگرا بود ولی این دو برای مدتی یک ازدواج مصلحتی انجام دادند تا وی بتواند از بریتانیا به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کند.^[۱۹]

رامش در ۸ آذر ۱۳۹۹ به دلیل ایست قلبی در سن ۷۴ سالگی در لس‌آنجلس درگذشت و پس از سیزده روز، در ۲۱ آذر ۱۳۹۹ در آرامگاه فارست لان مموریال پارک باحضور اهالی هنر، به خاک سپرده شد. ^[۲۰][۲۱]

رضا پهلوی در پیامی فقدان رامش را به خانواده و دوستدارانش تسلیت گفت و از او به‌عنوان یکی از صداهای کم‌نظیر نسل خود یاد کرد.^[۲۲]

• یادی از رامش به بهانه شصت و هفتمین سال تولدش + عکس
• آواهای کم‌شنیده از دیروز تا امروز • رامش دویچه‌وله فارسی

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ رامش موجود است.

• رامش در سوره‌سینما
• رامش در اسپاتیفای
• موزیک ویدئوی رودخونه‌ها در شو رنگارنگ در یوتیوب
• موزیک ویدئوی وسوسه در شو رنگارنگ در یوتیوب