ویکی‌پدیا:سیاست ربات‌رانی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

این صفحه یکی از سیاست‌های ویکی‌پدیای فارسی است. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن‌اند. قبل از انجام هر گونه تغییری در این صفحه، بایستی بر روی آن اجماع شده باشد.

میانبر: وپ:رباتیک

سیاست رباتیک برای تمام ربات‌ها (و صاحبان آن‌ها) که سریع‌تر از انسان فعالیت می‌کنند است چه به‌طور خودکار فعالیت کنند چه نیمه خودکار.

این سیاست دربارهٔ گروه مجوزدهندگان ربات هم است گروهی که بر کار ربات‌های اصلی و میهمان ویکی‌پدیای فارسی نظارت می‌کنند.

• ربات (یا مخفف:بات) به‌طور عمومی به برنامه یا اسکریپتی می‌گویند که بدون نیاز به انسان ویرایش می‌کند.
• گروه مجوزدهندگان ربات (مخفف: «گمر») گروهی از ربات‌داران هستند که بدنه اصلی ربات‌های ویکی‌پدیای فارسی را تشکیل می‌دهند و بر کار ربات‌ها نظارت می‌کنند و به آن‌ها مجوز می‌دهند یا از آن‌ها سلب می‌کنند این گروه همچنین در موارد ابهام‌آمیز در مورد کار ربات‌ها تصمیم‌گیری می‌کند البته تصمیم‌های توسعه‌دهندگان از این موارد استثنایند.

حساب کاربری ربات حسابی هست مثل بقیه کاربرها فقط بعد از دریافت مجوز از سوی گروه مجوزدهندگان ربات توسط دیوانسالارها حساب کاربری‌اش به نحوی تنظیم می‌شود که ویرایش‌هایش در تغییرات اخیر دیده نشود و همه کارهایی که کاربر عادی می‌تواند انجام دهد را می‌تواند انجام دهد، البته فعالیت‌ها و نام کاربری‌اش محدود به شرایط ذکر شده در این سیاست‌نامه خواهد بود و فعالیت‌هایش محدود به کدهایش هست.

از آن‌جا که ربات‌ها

1. پتانسیل زیادی برای انجام کارهای سریع‌تر از انسان دارند و
2. در مقایسه با کاربرهای عادی ویرایش‌شان بررسی کمتری می‌شود و
3. در صورت اشتباه یا ایراد می‌توانند اخلال گسترده‌ای ایجاد کنند،

بنا بر این اجتماع ویکی‌پدیا سطح بالایی از استانداردها را برای تأیید ربات‌ها در نظر می‌گیرد.

راندن ربات‌های تأییدنشده و استفاده از ربات‌های تأییدشده برای وظایفی غیر از آنچه برایش تأییدشده‌اند ممنوع است و در برخی موارد می‌تواند به قطع دسترسی کاربر یا تحریم او منجر گردد.

مدیرانی که حسابی را به دلیل راندن ربات تأییدنشده می‌بندند باید قطع دسترسی را به صورت بی‌پایان اعمال کنند.

توجه کنید که ویرایش‌های نیمه-خودکار با سرعت بالا هم می‌توانند رباتیک تلقی شوند، حتی اگر با حسابی که متعلق به یک انسان است انجام بشوند. اگر شک دارید که ویرایش‌های شما هم از این دست هستند یا نه، اول سؤال کنید.

پرچم به اجازهٔ اجرای کدهای ربات در ویکی‌پدیا گفته می‌شود. با اعطای پرچم (مجوز) به حساب کاربری توسط دیوانسالاران، آن حساب کاربری در مدیاویکی تحت گروه ربات خواهد بود که این کار مزیت‌هایی دارد مثلاً به‌طور پیش فرض در تغییرات اخیر دیده نخواهد شد و طبق عرف ویکی‌فا ربات‌هایی که پرچم یا مجوز نداشته باشند دسترسی آن‌ها به ویکی‌فا بسته یا قطع می‌گردد.

ربات‌ها بر روی سیستم عامل‌های متداول (لینوکس - ویندوز-مک) قابل اجرا هستند که برای اجرای آن‌ها باید بسته نرم‌افزاری آن‌ها را دریافت کرد. برای اطلاعات بیشتر راهنما:شروع کار با ربات پایتون را مطالعه نمایید.

ربات‌ها از روی سیستم شخصی یا سرور (ویکی‌پدیا:لبز یا سرورهای شخصی) قابل اجرا هستند و معمولاً ربات‌هایی که نیاز به کار مداوم دارند از روی ویکی‌پدیا:لبز اجرا می‌شوند.

• بی‌خطر باشند.
• کاربردی باشند.
• منابع را با کارهای نالازم هدر ندهند.
• فقط کارهایی را انجام دهند که رویش اجماع شده است.
• به دقت به مبانی سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی وفادار باشند.
• هنگام کار اطلاعات دهند که چه می‌کنند خواه در خلاصه ویرایش‌های‌تان باشد خواه با گذاشتن پیام برای کاربران.

در صفحه‌های کاربری ربات‌ها حتماً باید الگوی {{Bot}} استفاده شود و لینک به صفحه کاربری صاحب ربات داده شود به غیر از این‌ها باید حاوی این مطالب نیز باشد:

• جزئیات کارهایی که می‌کند.
• این که ربات به‌طور خودکار رانده می‌شود یا دستی.
• در چه زمان‌هایی رانده می‌شود. (ادامه‌دار، روزانه و…)
• زبانی که ربات با آن نگاشته شده است.

به علت آن که ربات‌ها بسیار سریع ویرایش می‌کنند لازم است رانندگان آن دقت لازم را به خرج دهند تا ربات خرابکاری نکند (به عبارتی نقص فنی نداشته باشد) و برای مسائل بیهوده ربات را نرانند تا باعث از بین رفتن ترافیک سیستم نشود و همچنین ربات‌ها باید از مسائل زیر پیروی کنند:

• باید ربات‌ها چه در دوره آزمایشی چه در هنگامی که پرچم دارند از انجام کارهای غیر ضروری خودداری کنند.
• ربات‌های بدون پرچم باید آهسته‌تر از ربات‌های پرچم‌دار برانند و ویرایش‌های‌شان در تغییرات اخیر دیده می‌شود.
• انجام کارهای فوریتی (مثلاً واگردانی خرابکاری) بر کارهای نسبتاً ضروری (مثلاً انتقال رده‌ها) ارجحیت دارد و باید سریع‌تر رانده شوند.
• سرعت ویرایش ربات‌ها باید متناسب با کاری که می‌کنند باشند. برای کاهش سرعت فعالیت یک ربات باید بین ویرایش‌های ربات فاصله زمانی مثلاً پنج ثانیه بیافتد که این برای ربات‌های پایتون امکان‌پذیر است.
• ربات‌هایی که به سرعت می‌رانند باید در زمان‌های اوج ویرایش کمتر برانند (۱۲:۰۰ تا ۴:۰۰ وقت جهانی) و چهارشنبه و پنج‌شنبه هم همین‌طور(آمار در دسترس است)
• گاهی ربات‌ها دچار server lag می‌شوند که این به معنی کمبود سرور است که سرور ابتدا ربات‌ها را متوقف می‌کند (برای اطلاعات بیشتر نگاه کنید به mw:Maxlag parameter)
• نباید هیچ‌گاه با حساب کاربری ربات پرچم دار به صورت دستی ویرایش کرد. برای جلوگیری از اشتباه سهوی در هنگام ورود با حساب ربات کد زیر را به vector.js حساب کاربری ربات خود اضافه نمایید. این کار کمک می‌کند همیشه یادتان باشد که این حساب کاربری برای ویرایش دستی غیرمجاز می‌باشد.

اضافه نمایید

addOnloadHook(function () {    $("#p-personal").append("<p style='color:red;'>این حساب کاربری ربات است.</p>"); }); 

• ربات‌هایی که مجوز دارند تا برای کاربران پیام بگذارند بهتر است از گذاشتن پیغام‌های غیر ضروری خودداری کنند و در صفحه کاربریشان توضیح دهند که پیام‌هایشان چه معنایی دارد.
• ربات‌های که صفحات زیادی را ویرایش می‌کنند لازم است تا صفحاتی را ویرایش نکنند برای اطلاعات بیشتر به راهنما:ربات نگاه کنید
• ربات‌ها باید تا حد امکان صفحاتی که در زیر ویرایش‌اند (صفحاتی که از الگوی ویرایش استفاده کرده‌اند) را ویرایش نکنند.
• برای جلوگیری از بستن‌های غیرضروری بهتر است ربات چک کند که آیا لاگین کرده یا خیر که می‌توان با این افزونه مطمئن شد.

بهتر است که از طریق ربات رده به زندگی‌نامه افراد اضافه نشود یا برای اضافه شدن حتماً مقاله به مقاله چک شود.

از ربات برای تصحیح اشکالات گرامری استفاده نشود یا در صورت استفاده ربات نیمه خودکار اجرا شود.

ربات‌هایی که میان‌ویکی را اضافه می‌کنند غالباً دسترسی سراسری دارند و مشخص هستند اما برای این باید مراقب بود و دارندگان در فواصل زمانی کوتاه ربات خود را به روز کنند. ربات‌هایی که درخواست افزودن میان‌ویکی دارند باید حداقل در ۵ ویکی دارای پرچم باشند تا بتوانند پیوندهای مقالات را به ویکی‌های دیگر بیفزایند.

همه ربات‌ها برای انجام فعالیت‌هایشان قبل از انجام آن نیازمند مجوز هستند.

برای هر کد یا هر سری ساخت مقاله به وسیلهٔ ربات باید درخواست مجوز داده شود و پیوند صفحه‌های نمونه ویرایش ربات در آنجا قرار داده شوند.

1. برای دریافت پرچم ابتدا باید کاربر صاحب ربات برای آن فعالیت درخواست مجوز کند اگر طبق معیارها صدق کرد توسط گروه مجوزدهندگان ربات جمع‌بندی می‌شود و در صورتی که ربات برای جزو گروه کاربری ربات‌ها نباشد، دسترسی ربات توسط دیوانسالاران تغییر می‌یابد تا ویرایش‌هایش در تغییرات اخیر دیده نشوند و پس از این مرحله دیگر نیاز به تغییر دسترسی از سوی دیوانسالاران نیست ولی برای فعالیت‌های بعدی باز هم باید درخواست مجوز کرد.
2. در هنگام درخواست ممکن است یکی از اعضا یک دوره آزمایشی برای مطمئن شدن از صحت فعالیت ربات بگذارد.
3. صاحب ربات باید در مورد فعالیت‌های رباتش به خوبی پاسخگو باشد.
4. برای هر کار متفاوت باید درخواست یک مجوز جداگانه ارائه گردد.
5. در صورتی که ربات فعالیتی را بدون داشتن مجوز انجام نماید حساب کاربری ربات بسته خواهد شد و به نسبت میزان خرابکاری ربات امکان لغو دیگر مجوزها نیز هست.

برای به‌دست آوردن امتیازات مدیریتی راه جداگانه‌ای وجود دارد که از طریق آن ربات می‌تواند امتیازات مدیریتی داشته باشد ولی در ویکی فارسی می‌توان از طریق ویکی‌پدیا:درخواست‌های مدیر شدن اقدام کرد.

برای عضویت در این گروه باید در صفحه بحث گروه مجوزدهندگان ربات درخواست خود را مطرح کرد و بعد از ده روز دیوانسالار باید نظرخواهی را ببندد.

در صورتی که رباتی دچار نقص فنی شود باید این مسئله به صاحب ربات گفته شده یا در تابلوی اعلانات مدیران یا تابلوی اعلانات ربات‌ها مطرح شود و ممکن است حساب ربات برای مدتی کوتاه (جهت رفع نقص فنی) بسته شود

این دسترسی که توسط ویکی‌بدها در فراویکی اعطا می‌شود به ربات اجازه می‌دهد تا دو فعالیت افزودن میان‌ویکی و تصحیح تغییرمسیرهای دوتایی را بر روی ویکی‌هایی که از این دسترسی حمایت می‌کنند، بتوانند ویرایش کنند. تعدادی از ویکی‌ها ربات سراسری را پشتیبانی نمی‌کنند و باید در آن‌ها به صورت جداگانه درخواست پرچم داده شود.

ویرایش نیمه‌خودکار عبارت است از ویرایشی که در آن کاربر از یک ابزار یا برنامهٔ رایانه‌ای استفاده می‌کند تا برخی اعمال تکراری را با راحتی یا سرعت بیشتری انجام بدهد. این ابزارها تماماً خودکار نیستند و کماکان نیازمند مقداری مشارکت از سوی خود کاربر نیز هستند. نمونهٔ چنین ابزارهایی عبارت است از ابزاری که اشتباهات املایی را اصلاح می‌کند، ابزاری که به ترجمهٔ صفحه‌ها کمک می‌کند، ابزاری که مبارزه با خرابکاری را راحت‌تر و سریع‌تر می‌کند و نظایر آن.

اگر چه این قبیل ویرایش‌ها یک نوع ویرایش «رباتیک» نیستند، اما کماکان ممکن است که مشمول سیاست ربات‌رانی شوند، به‌خصوص اگر این ابزارها امکان ویرایش با حجم یا سرعت بالاتری را فراهم کنند. قاعدهٔ کلی این است: هر جا این شبهه وجود داشت، روال کسب مجوز ربات باید اجرا شود. برای هر کدام از این موارد، گروه مجوزدهندگان ربات تصمیم خواهد گرفت که آیا روال کسب مجوز باید به‌طور کامل طی شود یا نه، و آیا برای این ویرایش‌ها باید حساب جداگانه‌ای با پرچم ربات ساخته شود یا نه.

کاربرانی که قصد دارند حجم زیادی از ویرایش‌های نیمه‌خودکار را انجام دهند باید ابتدا مطمئن شوند که اجماع برای این کار وجود دارد. ممکن است که لازم باشد که این ویرایش‌ها را با یک حساب جداگانه انجام دهند؛ در این حالت، آن حساب مشمول سیاست حساب جایگزین خواهد بود. ویرایش‌هایی که با کمک ابزارهای نیمه‌خودکار انجام می‌شوند شایسته است که این نکته را در خلاصه ویرایش نیز منعکس کنند. حساب‌هایی که برای ویرایش‌های نیمه‌خودکار ساخته و به کار گرفته می‌شوند نیز شایسته است که در صفحه کاربری یا صفحه بحث به این نکته اشاره کنند.

سازندگان ابزارهای ویرایش نیمه‌خودکار می‌توانند روال‌هایی جداگانه برای تأیید کاربرانی که مایل به استفاده از آن ابزارها هستند ایجاد کنند. اگر استفاده از آن ابزار نیازمند تأیید گروه مجوزدهندگان ربات (گمر) باشد، روال‌های مختص به ابزار «در کنار» روال گمر به کار می‌رود، نه به جای آن. مثالی از این دست، ابزار ویرایشگر خودکار است که برای استفاده از آن یکی از مدیران باید کاربر را به فهرست کاربران ویرایشگر خودکار بیفزاید. همچنان که در مورد ربات‌ها هم مرسوم است، به سازندگان تمام ابزارهای ویرایش نیمه‌خودکار توصیه می‌شود که کد منبع ابزارشان را به صورت عمومی منتشر کنند، اگر چه این کار الزامی نیست.

توجه داشته باشید که استفادهٔ گسترده از ابزارهای نیمه‌خودکار به خصوص برای ساختن مقاله، نیازمند مجوز ربات است.

• ویکی‌پدیا:گروه مجوزدهندگان ربات
• تابلوی اعلانات ربات‌ها
• درخواست مجوز
• m:Bot policy
• ژوپیتر بنیاد ویکی‌مدیا
• ویرایشگر خودکار