Aartselaar

Aartselaar

Gemeente in België
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Antwerpen
Arrondissement	Antwerpen
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	11,02 km² (2022) 46% 25,4% 28,6%
Coördinaten	51° 8' NB, 4° 23' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkings­dichtheid	14.890 (01/01/2024) 49,65% 50,35% 1351,31 inw./km²
Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder	(01/01/2024) 18,6% 56,1% 25,3%
Buitenlanders	7% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Sophie De Wit (N-VA)
Bestuur	N-VA, Groen
Zetels Open Vld CD&V N-VA Vlaams Belang Vooruit-Groen NAP	23 7 1 13 1 2 2
Economie
Gemiddeld inkomen	25.419 euro/inw. (2021)
Werkloosheids­graad	4,41% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 2630	Deelgemeente Aartselaar
Zonenummer	03
NIS-code	11001
Politiezone	HEKLA
Hulpverlenings­zone	Rivierenland
Website	www.aartselaar.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Antwerpen in de provincie Antwerpen
Portaal    België

Aartselaar is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. De gemeente telt ruim 14.000 inwoners, die Aartselarenaren^[1] worden genoemd. Aartselaar behoort tot het kieskanton Kontich en het gerechtelijk kanton Boom.

Er bestaan verschillende opvattingen over de herkomst van het toponiem Aartselaar.

De eerste visie gaat uit van de oude naam Arcelar. Arce zou verwijzen naar archas (grens), lar zou afkomstig zijn van laar en open plek in het bos betekenen. De naam kan dan ook samengevat worden als: "Een open plek in het bos nabij de grens".

De tweede visie gaat uit van de drieledigheid van de naam en verklaart de plaatsnaam als volgt: aart (veld, open plaats), sel (van het Latijnse sala: nederzetting) en laar (open plek in bos). De naam kan dan ook samengevat worden als: "Een nederzetting met veld op een open plaats in het bos".

Aartselaar wordt voor het eerst vermeld als Serlaer in 1247 en als Aerschelaer in 1309. Aanvankelijk was Aartselaar een deel van Kontich. Kerkelijk werd het een zelfstandige parochie in 1309, maar bestuurlijk bleef Aartselaar van Kontich afhangen tot 1558, toen een eigen schepenbank werd opgericht.

De heerlijkheid Kontich was bezit van de hertogen van Brabant. Dit gebied brokkelde geleidelijk aan af door verkopen aan plaatselijke heren. Filips II verkocht in 1557 de gebieden binnen de grenzen van de parochie Aartselaar aan de Heer van Cleydael waardoor de heerlijkheid Aartselaar ontstond. De heerlijkheid Aartselaar bleef in handen van de heren van Cleydael tot aan het ontstaan van de gemeenten op het einde van de 18e eeuw.

In de periode 1758-1763 werd de steenweg van Boom naar Antwerpen aangelegd dwars doorheen Aartselaar. Ondanks de goede ligging aan deze weg bleef het steeds een landbouwgemeente met een zeer beperkte nijverheidsontwikkeling. In het begin van de 19e eeuw werd meer dan de helft van de oppervlakte in beslag genomen door landbouwgrond. Als gevolg hiervan was er slechts een geringe bevolkingsgroei in de gemeente.

De gemeente werd rond 20 mei 1940 bezet door het Duitse leger en bevrijd rond 7 september 1944.

Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde de gemeente zich dankzij haar ligging aan de verkeersas Antwerpen-Brussel en de nabijheid van de Antwerpse agglomeratie van een landbouwgemeente tot een industriële gemeente. Tussen 1950 en 1964 werden een dertigtal nieuwe bedrijven opgericht. Als gevolg hiervan was er een sterke immigratie en werden talrijke nieuwe woonwijken opgericht. Hierdoor ging de landbouw in de gemeente sterk achteruit. Enkel de tuinbouw hield nog lange tijd stand. Vooral tussen 1960 en 1985 nam de bevolking zeer sterk toe. De gemeente ontwikkelde zich verder tot een verstedelijkte randgemeente van de Antwerpse agglomeratie met veel groothandel en distributiecentra langs de A12. Het inwonertal bereikte een maximum rond 1995 met 14.500 inwoners, waarna het lichtjes begon te dalen.

De gemeente Aartselaar is niet betrokken geweest in de grootschalige fusie van 1976 en heeft ook geen gebiedsaanpassingen gekend sinds zijn ontstaan als gemeente.

Er zijn slechts enkele kleine waterlopen in de gemeente: de Wullebeek, die naar de Rupel stroomt en de Benedenvliet (Grote Struisbeek) die, gevoed met zijn zijbeken Edegemse Beek en Mandoerse Beek, in Hemiksem in de Schelde uitmondt. De Grote Struisbeek loopt over een kleibed van grote dikte en heeft een smalle ondiepe vallei behalve in de omgeving van het kasteel Cleydael, waar zij een brede kom vormt. Het kasteel heeft hieraan zijn naam ontleend.

Het grondgebied van de gemeente bestaat voornamelijk uit een vlakke bodem van zand en klei.

Aartselaar is een verstedelijkte randgemeente ten zuiden van de Antwerpse agglomeratie. De gemeente heeft geen deelgemeenten. Ten zuiden van de dorpskern ontwikkelden zich de gehuchten Koekoek en Lindenbos.

• Het gehucht Koekoek ligt aan de westkant van de Boomsesteenweg (A12), en vormt één kern met de wijk Kleine Paependaele in Reet en nog verder de noordelijke wijk van Boom. Deze kern ligt centraal tussen Aartselaar, Boom en Niel.
• Het gehucht Lindenbos, ten oosten van de A12, ligt in een iets groenere omgeving. Deze zuidelijke kern vormt tevens een parochie, opgericht in 1949, toegewijd aan het Onbevlekt Hart van Maria, dat zich uitstrekt over de gemeentegrenzen van Aartselaar heen en ook Kleine Paependaele en de oostelijke woonkern van Schelle aan de Boomsesteenweg omvat. De parochiekerk stond in Lindenbos, terwijl er in de Koekoek een hulpkerk staat (de Sint-Janskerk, van 1966, in de Koekoekstraat). Ook in het nabijgelegen Reet staat een hulpkerk: de Sint-Jozefskerk van 1958. De hoofdkerk van de parochie, de Onbevlekt Hart van Mariakerk, werd in 2006 onttrokken aan de eredienst.^[2]

Door nijverheidszones langs de A12 zijn de dorpskern en de zuidelijke kern met elkaar vergroeid.

Hemiksem, Schelle, Boom, Reet, Kontich, Wilrijk

Aangrenzende gemeenten
Hemiksem		Antwerpen		Edegem
Schelle				Kontich
Niel		Rumst

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Aartselaar voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• Het waterslot Cleydael, deels uit de 14e eeuw.
• Het Kasteel Buerstede
• Het Kasteel Solhof
• Het Wolffaertshof uit de 16e eeuw was oorspronkelijk de pastorie. Nu in gebruik als deel van het gemeentehuis.
• De schandpaal aan het Laar, van voor 1559, en in 1866 op de dorpspomp geplaatst
• De Sint-Leonarduskerk waarvan de oudste delen uit 1495 dateren. In 1791 werd de kerk verbreed met 2 zijbeuken en in 1858 werden de kruisbeuken en het koor aan de kerk toegevoegd. De kerk is sinds 1974 beschermd omwille van haar waardevol en rijk interieur. Het bevat o.m. een orgel van Egidius-Franciscus Van Peteghem uit 1778-1779.
• De Heimolen, een standerdmolen van circa 1801.

• Het domeinbos van Cleydael dat vroeger behoorde tot het kasteel Cleydael. Het werd beschermd als cultuurhistorisch landschap^[4] en is eigendom van het agentschap natuur en bos.^[5]
• Natuurgebied 'De Reukens' in het zuiden van de gemeente.

• De Engelse tuin rond het kasteel Solhof met een vijver, kronkelende paden en imposante bomen. Het geheel van het kasteelpark en de bijbehorende beukendreven werd beschermd als stads-of dorpsgezicht omwille van zijn esthetische waarde.^[6] In het park komen typische parkbomen met een groot bestand aan: gewone beuk (fagus sylvatica), rode beuk (fagus sylvatica f. purpurea) en tamme kastanje (castanea sativa). Er staan ook dendrologische bijzonderheden zoals de reuzenlevensboom (thuja plicata), de zwarte tupeloboom (nyssa sylvatica), de varenbeuk (Fagus sylvatica Aspleniifolia) en de kroesbeuk (Fagus sylvatica Cristata). De dikste bomen in het park zijn rode beuken in de omgeving van het kasteel met omtrekken van meer dan 5 m (533, 514 en 505 cm, 2021). Volgens de inventaris van BELTREES staat hier ook de dikste varenbeuk van het land (449 cm, 2021).^[7]

• Op de hoek van de grens met Hemiksem staat een linde (tilia) als grens- en kapelboom. In de boom werd een O.L.V. kapelletje opgehangen.

De gemeente Aartselaar ligt in het kieskanton Kontich, het provinciedistrict Boom, het kiesarrondissement Antwerpen en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Aartselaar		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		Antwerpen	Antwerpen			Aartselaar
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement			Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Antwerpen					Antwerpen	Boom	Kontich	Aartselaar
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-

• Burgemeester: Sophie De Wit (N-VA): Veiligheid, Burgerlijke stand, Ruimtelijke ordening en Personeel.
• Voorzitter Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst: .
• Schepenen:
  • Mark Vanhecke (N-VA): Onderwijs, Jeugd, Economie en Burgerparticipatie.
  • Bart Lambrecht (N-VA): Mobiliteit, Openbare werken, Sport en Communicatie en Dierenwelzijn.
  • Eddy Vermoesen (N-VA): Cultuur en erfgoed, Evenementen, Financiën, Patrimonium en wagenpark, ICT en digitalisering.
  • Hans Cops (Groen) (sinds 28 juni 2021, in de plaats van René Lauwers): Leefmilieu, Energie, Duurzaamheid, Landbouw, Ontwikkelingssamenwerking, Afvalbeleid, Markten en Begraafplaats.
  • Hilde Heyman (N-VA): Welzijn en Sociaal Beleid, Gezinsbeleid, Kinderopvang, Seniorenbeleid en Woonbeleid. Heyman is ook voorzitter van het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst.

De gemeenteraad is samengesteld uit vijf politieke partijen: N-VA (13), Open VLD (3), CD&V-NAP (3), Groen (2) en Vlaams Belang (1). Marijke Vandebroeck (Open VLD) werd bij het begin van de legislatuur onafhankelijk, waardoor haar partij nog maar 3 zetels telt. Anouk Beels (N-VA) zit de gemeenteraad voor.^[8]

Burgemeester is Sophie De Wit (N-VA). Zij leidt een coalitie bestaande uit N-VA en sp.a-Groen. Samen vormen ze de meerderheid met 12 op 23 zetels.

De christendemocraten van CD&V en de Nieuwe Aartselaarse Partij (NAP) bundelden de krachten en trokken in kartel naar de kiezer.^[13] sp.a en Groen van hun kant verbraken het kartel en namen met eigen kieslijsten deel aan de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Lijsttrekkers waren Sophie De Wit (N-VA), Kris Wils^[14] (CD&V-NAP), Glenn Anné (Open Vld), René Lauwers (Groen), Mike Schuurmans (Vlaams Belang) en Shari Van Kerckhoven (sp.a).^[15]

De N-VA (+3) behaalde een absolute meerderheid met 13 van de 23 zetels. Het grootste verlies was voor Open Vld dat 3 zetels verloor. Sp.a verdween dan weer uit de raad. ^[16] Sophie De Wit (N-VA) was de populairste politica met 2.537 voorkeurstemmen,^[17] gevolgd door partijgenoot Mark Vanhecke met 792 stemmen. De top vijf wordt vervolgens vervolledigd door Glenn Anné (712, Open Vld), Kris Wils (678, CD&V-NAP) en Bart Lambrecht (658, N-VA).

Ondanks haar absolute meerderheid blijft N-VA regeren met haar voormalige coalitiepartner Groen. Hun gezamenlijk bestuursakkoord is veelal gebaseerd op het N-VA-programma, met toevoeging van groene accenten.

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1976: PAL (2,36%) / 1994: WOW (1,78%) / 2024: Sterk 1 (0,6%)

De bibliotheek, cultuurdienst en het cultureel centrum 't Aambeeld met podiumzaal voor bijna 500 personen bevinden zich aan de Dela Faillelaan.

• Heemkundige kring
• Davidsfonds
• Vl@s, vereniging voor actieve senioren
• De Triton Singers (koor)

Openbaar vervoer: Aartselaar wordt verbonden door verschillende buslijnen van de vervoersmaatschappij De Lijn met de stad Antwerpen en verschillende gemeenten in de omgeving. Hieronder de verschillende buslijnen die door Aartselaar heen gaan. Er gaan 6 buslijnen door Aartselaar met regelmatige bediening, dit zijn de volgende lijnen:

• Buslijn 180: Antwerpen Groenplaats - Wilrijk - Aartselaar
• Buslijn 181: Antwerpen Groenplaats - Wilrijk - Aartselaar - Rumst
• Buslijn 182: Antwerpen Groenplaats - Wilrijk - Aartselaar - Boom
• Buslijn 183: Antwerpen Groenplaats - Wilrijk - Aartselaar - Niel
• Buslijn 295: Boom - Niel - Antwerpen Sint-Jansvielt
• Buslijn 500: Mechelen - Rumst - Boom - Antwerpen

Er zijn nog vier andere buslijnen met beperkte bediening. Deze lijnen zijn speciaal afgestemd op de begin- en einduren van scholen en van bedrijven.

• Buslijn 133: Kontich Scholen - Aartselaar - Schelle
• Buslijn 294: Aartselaar - Niel - Boom
• Buslijn 298: Berchem - Niel - Boom
• Buslijn 508: Mechelen - Rumst - Aartselaar - Schelle (Sneldienst)

Wegverkeer: De autosnelweg A12 die Antwerpen met Boom en Brussel verbindt, snijdt de gemeente doormidden. Andere belangrijke wegen zijn de Kontichsesteenweg (naar Kontich), Cleydaallaan (Hemiksem) en ten slotte de Reetsesteenweg (Reet).

• Parochiale Kleuterschool, Carillolei 16
• Gemeentelijke basisschool Cade

1. Kleine Cade (1,2,3de leerjaar), Carillolei 2
2. Grote Cade (4,5,6de leerjaar), Della Faillelaan 36

• GO basisschool De Blokkendoos, Leon Gilliotlaan 58

• Middenschool Den Brandt, Leon Gilliotlaan 58

• SV Aartselaar
• Turnvereniging Jong & Vrij
• Antwerp Golf School, een van de bekendste golfverenigingen van België en ontstaan in 1987
• AVKA (Atletiek Vereniging Kontich-Aartselaar), een atletiekvereniging die ontstond op 13 oktober 1995 uit een afscheuring van Stars en het voormalige KOAC (Kontich AC)
• Meia Lua de Buzios, een capoeira-vereniging
• De Lagoondivers, een duikclub
• SVAZ (Sport Vereniging Aartselaar Zwemmen), een zwemclub
• Ju-Jitsu Club Ki Chin Tai
• JC Tori, een judoclub
• Antwerp Karting
• WSV Schelle (Wandelclub)
• Cleydael Golf & Country Club
• SVA Tennis
• Aartselaar BBC

Van 1991 tot en met 2012 werd in Aartselaar jaarlijks de wielerwedstrijd Memorial Rik Van Steenbergen gereden. Sinds 2021 vindt de wielerwedstrijd de Grote Prijs Beerens plaats in en rond Aartselaar.

Bekende personen die geboren of woonachtig zijn of waren in Aartselaar of een andere significante band met de gemeente hebben:

• Officiële website
• Inventaris Onroerend Erfgoed

Zie de categorie Aartselaar van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.