Łoje-Awissa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Łoje-Awissa

wieś
Kościół Rzymskokatolicki pw. św. Jadwigi w Łojach
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	grajewski
Gmina	Radziłów
Liczba ludności (2011)	159[2][3]
Strefa numeracyjna	86
Kod pocztowy	19-213[4]
Tablice rejestracyjne	BGR
SIMC	0404542[5]
Położenie na mapie Polski Łoje-Awissa
Położenie na mapie województwa podlaskiego Łoje-Awissa
Położenie na mapie powiatu grajewskiego Łoje-Awissa
Położenie na mapie gminy Radziłów Łoje-Awissa
53°22′29″N 22°27′04″E/53,374722 22,451111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Łoje-Awissa – wieś w Polsce, położona w województwie podlaskim, w powiecie grajewskim, w gminie Radziłów^[5][6].

W miejscowości znajduje się kościół, który jest siedzibą parafii św. Jadwigi. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Jedwabne.

Wieś Łoje-Awissa leży nad rzeką Wissa, na wschodnich obrzeżach Wysoczyzny Kolneńskiej. Od południowego wschodu otacza ją otulina Biebrzańskiego Parku Narodowego.

Łoje-Awissa położone są około 5 km na południe od Radziłowa, przez który przebiega droga wojewódzka nr 668, łącząca Piątnicę Poduchowną z Osowcem-Twierdzą.

W 1439 r. książę Władysław przebywając w Wiźnie, nadał 30 włók ziemi nad rzeką Wissą i Gręską Krystynowi zwanemu Łoj z Głażewa. (Cristinum dictum Łoy de Gloszewo 30 mansos super fluviss Wissa, Grąska et Barwik alias Smugulowstok)^[7]. Potomkowie Krystyna Łoja przyjęli nazwisko Łojewski, herbu Jezierza. Jednak w następnych już latach pieczętowali się herbem Junosza.

Na nadanej ziemi zostały założone dwie wsie: Łoje nad Wissą i Łoje Gręzka. Notowane są one w XVI wieku.^[8] Pomiędzy nimi powstała osada o nazwie Łoje Kowalewo, która aktualnie już nie istnieje^[9].

Zarówno Łoje Awissa jak i Łoje Gręzka stanowiły zaścianki szlacheckie zamieszkane głównie przez Łojewskich. Andrzej, który był sędzią grodzkim i podstarościm grodzkim wiskim w połowie XVII wieku oraz Samuel Łojewski – notowany w 1666 r. jako rotmistrz królewski^[10].

W XVIII wieku ród ten nie zajmował już żadnych funkcji publicznych, ani wojskowych. Łojewscy nadal mieszkali w tych zaściankach, co notuje Regestr Diecezjów z 1784 r. Oprócz nich wieś Łoje Awissa dziedziczyli: Borawski, Dąbrowski, Filichowski, Rakowski i Śleszczyński. Najwięcej było jednak Łojewskich, wymienia się ich w liczbie mnogiej. Jeszcze większą grupę stanowili we wsi Łoje Gręzko, prócz nich notowano też Chylińskiego^[11].

Już wtedy Łoje Awissa były dużo większą wsią od Gręzków. W 1827 w tej pierwszej było 17 domów i 101 mieszkańców, w drugiej 8 domów i 49 mieszkańców^[12].

W końcu XIX wieku nazwę (Łoje Awissa) zapisywano jak współcześnie i nazywano „wioską szlachecką”. Należała do gminy Kubry i parafii Przytuły^[13].

W 1921 w Łojach Gręzka notowano zaledwie 5 domów i 22 mieszkańców, natomiast w drugiej wsi Łoje 45 domów i 277 mieszkańców, w tym 7 ewangelików^[14].

W 1922 rozpoczęła w tej wsi działalność jednoklasowa szkoła powszechna. W pierwszym roku uczyło się w niej 68 dzieci. Najwięcej uczniów było w 1930, kiedy odnotowano ich około 100. W tym czasie zyskała ona status szkoły dwuklasowej. Pierwszą nauczycielką była Marianna Łojewska, później uczyli: Janina Hartlibówna, Kazimierz Nowosad, Olga Piasecka, Jan Zarański, Ludwik Kozioł i Józefa Zarańska^[15].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łoje-Awissa w powiecie łomżyńskim^[16]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

• Łoje 1(3) Ł. Awissa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 685 .