Patryk z Irlandii – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zobacz też: innych świętych o imieniu Patryk.

Święty
Patryk

Pádraig Mac Calprainn

biskup apostoł Irlandii
Ikona przedstawiająca św. Patryka z kościoła Chrystusa Zbawiciela w Wayne
Data i miejsce urodzenia	ok. 385 Brytania
Data i miejsce śmierci	17 marca między 457 a 492 Saul
Czczony przez	kościoły chrześcijańskie
Wspomnienie	17 marca[a] 30 marca[b]
Atrybuty	liść koniczyny białej, pastorał
Patron	Irlandii, Nigerii, inżynierów, fryzjerów, kowali, górników, bednarzy, upadłych na duchu oraz opiekun zwierząt domowych
Szczególne miejsca kultu	Irlandia
Multimedia w Wikimedia Commons

Patryk z Irlandii, także Święty Patryk (irl. Pádraig Mac Calprainn, irl. Naomh Pádraig, irl. Pádraig Naofaur, cs. Swiatitiel Patrik, jepiskop Irłandskij; ur. ok. 385 w Brytanii, zm. 17 marca między 457 a 492 w Saulu) – biskup i apostoł Irlandii, święty Kościoła katolickiego, starokatolickiego, anglikańskiego i prawosławnego, misjonarz i organizator życia religijnego w Irlandii.

Głównym źródłem wiedzy o życiu Patryka są dwa jego własne utwory: „Wyznanie” (łac. Confessio) i „List do żołnierzy Korotyka” (łac. Epistola ad milites Corotici)^[1].

Urodził się około 385 roku w rzymskiej części Brytanii, jako Magonus Sucatus Patricius^[2]. Jego ojciec miał na imię Kalpurniusz i był diakonem oraz dekurionem, a matka miała na imię Concessa^[2]. W młodości jego rodzina mieszkała w Bannavem Taberniae, a on sam najprawdopodobniej posługiwał się językiem wczesnowalijskim^[3]. Nauczył się podstaw łaciny, jednak początkowo nie przykładał się do nauki^[3]. W wieku 16 lat został porwany przez Irów i uprowadzony do Irlandii, gdzie prawdopodobnie w Tirawley został sprzedany jako niewolnik^[4]. Jego właścicielem był Miliuk, jeden z mniej znaczących władców w Antrim^[5]. Patryk zajmował się pasaniem bydła, przez kilka miesięcy z rzędu, bez jedzenia i odzieży^[5]. W tym czasie zwrócił się ku religii i zaczął się gorliwie modlić^[6]. Po sześciu latach niewoli, udało mu się uciec – przeszedł 300 kilometrów do zatoczki w Wexford, gdzie wsiadł na statek^[7]. Po kilku dniach dotarli do wybrzeży Galii gdzie przez około miesiąca nie mogli znaleźć żadnej osady^[8]. Było to prawdopodobnie w 407 roku, kiedy to Germanowie spustoszyli Galię^[8]. Wkrótce po dotarciu do domu rodzinnego, postanowił, że podejmie się pracy misyjnej w Irlandii^[9]. Następnie wyruszył ponownie do Galii, gdzie miał się do tego przygotować^[10]. Przebywał najprawdopodobniej w klasztorze w Saint-Honorat (jedna z Wysp Leryńskich) oraz w Auxerre, pod kierownictwem biskupa Germana^[11]. Po nieudanej misji Palladiusza, wysunięto kandydaturę Patryka na nowego biskupa Irlandii^[12]. Sakrę przyjął najprawdopodobniej w Ebmorii z rąk biskupa Amatoreksa, razem ze swoimi towarzyszami: Auksyliuszem i Iserninusem^[13].

Do Irlandii przybył około 432 roku^[14]. Praca misyjna tam nie była łatwa, bowiem władzę sprawowało tam wielu władców plemiennych, a ponadto prawo stanowili i egzekwowali druidzi, brehonowie i filidowie^[15]. Jego statek przybił do brzegu wyspy w Inber Dee, w okolicach Wicklow^[16]. Na początek postanowił nawrócić swojego dawnego pana, Miliuka^[16]. Kiedy dotarł do wzgórza Slemish, Miliuk usłyszał, że jego były niewolnik chce go odwiedzić^[17]. Obawiając się zależności od dawnego podwładnego, dokonał samospalenia^[17]. Następnie Patryk udał się na południe, do Meath, gdzie ochrzcił i pozyskał swojego pierwszego ucznia, nadając mu imię Beningus^[18]. Przed pierwszymi świętami Wielkanocnymi w Irlandii, popadł w konflikt z arcykrólem Lóegaire’m mac Néillem, który chciał zabić biskupa, co wielokrotnie doradzali mu druidzi^[19]. Ostatecznie pozwolił mu wejść do Tary, a po pewnym czasie niechętnie przyjął chrzest^[20]. W następnym roku Patryk udał się do lasu Fochloth, gdzie wybudował kościół, gdzie miał udzielać święceń i sakr^[21].

W czasach, gdy Irlandia była najeżdżana przez brytyjskiego władcę Korotyka, a nowo nawróceni chrześcijanie byli mordowani, Patryk starał się o audiencję u niego^[22]. Ponieważ nie udało mu się jej uzyskać, napisał „list do żołnierzy Korotyka”, potępiający ich działanie^[23]. Liczył, że tekst ten dotrze do brytyjskich biskupów i obłożą oni Korotyka ekskomuniką, jednak nie wiadomo czy to nastąpiło^[24]. W 444 roku założył biskupstwo w Armagh, gdzie sam rezydował i od tamtego momentu tam mieli siedzibę prymasowie Irlandii^[25].

Zmarł 17 marca między 457 a 492 rokiem w Saulu^[26]. Został pochowany w Dún Legthglaisse^[27].

 Osobny artykuł: Dzień Świętego Patryka.

Relikwie św. Patryka zostały zniszczone przez protestanckich Anglików.

Święty Patryk jest patronem Irlandii oraz Nigerii^[28]. Jest również uważany za patrona inżynierów, fryzjerów, bednarzy, kowali, górników, upadłych na duchu oraz za opiekuna zwierząt domowych^[29][28].

W ikonografii wschodniej święty przedstawiany jest w liturgicznych biskupich szatach z siwą, spiczasto zakończoną brodą. W dłoniach trzyma biskupi pastorał, a na głowie ma założoną mitrę. Niekiedy na przedstawiających go wizerunkach i ikonach znajduje się duży kamienny brytyjski krzyż^[29].

W sztuce zachodniej Patryk również przedstawiany jest w stroju biskupim. Zazwyczaj jego atrybutem jest trzymany w dłoni shamrock – liść koniczyny białej (symbol Irlandii) pochodzący od staroceltyckiego triskelionu^[30]. Jak głosi legenda miał używać trójlistnej koniczyny próbując przybliżać dogmat o Trójcy Świętej podczas swej misji chrystianizacyjnej w Irlandii^[31]. Jego atrybutami są również często węże, które według innej legendy przepędził z Irlandii^[29]. Jego postać została spopularyzowana w Stanach Zjednoczonych przez irlandzkich emigrantów^[32].

Wspomnienie liturgiczne św. Patryka obchodzone jest w Kościele katolickim 17 marca^[28], natomiast Cerkiew prawosławna wspomina świętego 17/30 marca^[c], tj. 30 marca według kalendarza gregoriańskiego^[d].

• katedra rzymskokatolicka św. Patryka w Armagh
• katedra św. Patryka w Dublinie
• katedra św. Patryka w Melbourne
• katedra św. Patryka w Nowym Jorku
• kościół i parafia św. Patryka w Warszawie na Gocławiu
• parafia św. Patryka na Dominice

• kult świętych
• Góra Świętego Patryka
• wstawiennictwo świętych

• Kazimierz Panuś: Święty Patryk. Kraków: WAM, 2004. ISBN 83-7318-420-1. (pol.).