Nigeria – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zobacz też: inne znaczenia.

Federalna Republika Nigerii

Federal Republic of Nigeria

Herb Flaga
Dewiza: Unity and Faith, Peace and Progress (Jedność i Wiara, Pokój i Postęp)
Hymn: Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey (Powstańcie rodacy, usłuchajcie wezwania Nigerii)
Ustrój polityczny	republika federalna
Stolica	Abudża
Data powstania	1 października 1960
Prezydent	Bola Tinubu
Powierzchnia	923 768 km²
Populacja (2021) • liczba ludności	219 463 862[1]
• gęstość	237 os./km²
Kod ISO 3166	NG
Waluta	naira (NGN)
Telefoniczny nr kierunkowy	+234
Domena internetowa	.ng
Kod samochodowy	WAN
Kod samolotowy	5N
Strefa czasowa	UTC +1
Język urzędowy	angielski
Religia dominująca	chrześcijaństwo, islam
PKB (2023)  • całkowite   • na osobę	506,60 mld[2] USD 2 280[2] USD
PKB (PSN) (2023)  • całkowite   • na osobę	1 373 mld[2] dolarów międzynar. 6 178[2] dolarów międzynar.
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach

Nigeria, Federalna Republika Nigerii^[3] (ang. Federal Republic of Nigeria) – państwo w Afryce Zachodniej nad Zatoką Gwinejską, najludniejsze na kontynencie afrykańskim. Nazwa kraju pochodzi od rzeki Niger. Po raz pierwszy pojawiła się w brytyjskiej gazecie The Times w 1897 roku. Państwo sąsiaduje z Beninem, Nigrem, Czadem i Kamerunem. Obecnie członek Unii Afrykańskiej i ECOWAS.

 Osobny artykuł: Historia Nigerii.

Nigeria jest republiką federalną. Głową państwa od 29 maja 2023 jest prezydent Bola Tinubu, który jednocześnie sprawuje funkcję szefa rządu.

Nigeria dysponuje trzema rodzajami sił zbrojnych: wojskami lądowymi, marynarką wojenną oraz siłami powietrznymi^[4]. Uzbrojenie sił lądowych Nigerii składało się w 2014 roku z: 363 czołgów, 1450 opancerzonych pojazdów bojowych, 29 dział samobieżnych, 21 wieloprowadnicowych wyrzutni rakietowych oraz 680 zestawów artylerii holowanej^[4]. Marynarka wojenna Nigerii dysponowała w 2014 roku 51 okrętami obrony przybrzeża, jedną fregatą oraz dwoma okrętami obrony przeciwminowej^[4]. Nigeryjskie siły powietrzne natomiast posiadały uzbrojenie w postaci 10 myśliwców, 36 samolotów transportowych, 40 samolotów szkolno-bojowych, 36 śmigłowców oraz 8 śmigłowców szturmowych^[4].

Wojska nigeryjskie w 2014 roku liczyły 130 tys. żołnierzy zawodowych oraz 32 tys. rezerwistów. Według rankingu Global Firepower (2014) nigeryjskie siły zbrojne stanowią 47. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 2,3 mld dolarów (USD)^[4].

W 2021 roku została zawarta umowa ramowa między Nigerią i Rosją. Porozumienie wojskowo-techniczne obejmuje dostarczanie przez Rosję sprzętu wojskowego oraz zapewnianie szkoleń, a także obsługę posprzedażową i transfer technologii^[5].

 Osobny artykuł: Podział administracyjny Nigerii.

Nigeria jest podzielona na 36 stanów i 1 terytorium.

 Osobny artykuł: Geografia Nigerii.

Nigeria jest położona nad Zatoką Gwinejską. Posiada wybrzeże typu lagunowego, które charakteryzuje się płaską i w niektórych miejscach bagnistą niziną, w dużej części utworzoną przez deltę Nigru. Centralna część Nigerii to pagórkowate wzniesienia i płaskowyże (Joruba, Udi, Oban), wśród których najwyższą część stanowi wyżyna Dżos, z najwyższym wzniesieniem Nigerii – Shere Hill, które osiąga wysokość 1781 m n.p.m. Północ kraju to jałowe niziny.

Nigeria podzielona jest na trzy części przez rzeki Niger i Benue, które płyną odpowiednio z kierunku północno-zachodniego i wschodniego. Obie rzeki łączą się pod nową stolicą Abudżą i deltą Nigru wpadają do morza.

Klimat, w części południowej równikowy – gorący i wilgotny, przechodzi w części północnej początkowo w podrównikowy wilgotny, a następnie w podrównikowy suchy. Wraz ze zmianą klimatu zmienia się świat roślin i zwierząt.

Roślinność w Nigerii można podzielić na strefy, zgodnie z warunkami klimatycznymi, od bardzo wilgotnych na południu (sąsiedztwo Oceanu Atlantyckiego), do wybitnie suchych na północy (silny wpływ Sahary). Najdalej na południe występują tereny leśne (wilgotne lasy równikowe), na wybrzeżu – lasy namorzynowe. Bardziej na północ pojawia się roślinność sawanny. Pora deszczowa trwa od czerwca do września. Północna część kraju to jałowa kraina.

 Osobny artykuł: Demografia Nigerii.

Nigeria jest najliczniej zaludnionym państwem Afryki – około jedną piątą populacji kontynentu stanowią obywatele Nigerii. Współczynnik urbanizacji kraju wynosi około 40% (dane ONZ na rok 2014). W całej Nigerii występuje ok. 250 różnych grup etnicznych o znacznym zróżnicowaniu.

Nigeria charakteryzuje się jednym z najwyższych współczynników przyrostu naturalnego w Afryce Zachodniej, szacowanym obecnie na 32 promile.

Wzrost populacji Nigerii według danych Banku Światowego:

 Osobny artykuł: Religia w Nigerii.

Nigeria jest krajem licznych grup etnicznych. Ludzie różnych grup porozumiewają się po angielsku, znając oprócz tego jedno lub dwa miejscowe narzecza. Joruba, hausa i igbo (ibo) są najbardziej rozpowszechnionymi językami w Nigerii.

Wyznania religijne w Nigerii przeplatają się i terytorialnie, i w obrębie grup etnicznych, przy czym islam dominuje na północy, a chrześcijaństwo na południu kraju.

Na północy kraju dominującymi grupami etnicznymi (2/3 kraju) są Hausa i Fulanie (głównie wyznania islamskiego). Inne główne grupy etniczne tej części kraju to Nupe, Tiw i Kanuri. Jorubowie dominują na południowym zachodzie. 60% z nich to chrześcijanie, 39% to muzułmanie, czasami głęboko wierzący, a nawet fanatyczni^[7]. Chrześcijańska grupa Ibo jest największą grupą etniczną na południowym wschodzie (obszar dawnej Biafry). Efikowie, Ibibio/Anaang i Ijaw stanowią kolejny segment tej mozaiki narodowościowo-kulturowej.

Większość nigeryjskich muzułmanów to sunnici malikici, jednak od 4 do 10 milionów muzułmanów to szyici. Zamieszkują głównie północne stany Kano i Sokoto. Islam szyicki obecny jest w Nigerii od 1980 roku, gdy muzułmański duchowny Ibrahim Zakzaky zaczął nawracać sunnitów na szyizm. Od początku jego działalności szyici byli prześladowani przez sunnitów, zarówno związanych z terrorystyczną organizacją Boko Haram, jak również przez armię i urzędników państwowych^[8].

Struktura religijna kraju w 2015 roku według ARDA^[9]:

• chrześcijanie – 48,8%:
  • protestanci – 37,6% (głównie anglikanie, zielonoświątkowcy, niezależne Kościoły afrykańskie i baptyści^[10]),
  • katolicy – 10,6%,
  • pozostali – 0,7%,
• muzułmanie – 43,4%:
  • sunnici – 35,5%,
  • szyici – 6,4%,
  • pozostali – 1,5%,
• tradycyjne religie plemienne – 7,4%,
• bez religii – 0,3%,
• inne religie – 0,1%.

 Osobny artykuł: Miasta Nigerii.

Główne i zarazem największe miasta są położone na południu kraju.

Poniższa lista przedstawia największe aglomeracje Nigerii, według danych World Urban Areas z 2018 roku^[11]:

W 2018 Nigeria była największą gospodarką Afryki^[12]. Jej podstawą są rolnictwo i przemysł wydobywczy. Głównymi uprawami są: maniok, sorgo, proso, kukurydza, bataty i ryż. Uprawia się także palmę olejową, kakaowiec, orzeszki ziemne i bawełnę. Olej palmowy, kakao, bawełnę i kauczuk przeznacza się głównie na eksport.

Najważniejszą rolę w gospodarce odgrywa przemysł wydobywczy, a zwłaszcza eksploatacja złóż ropy naftowej. Eksport ropy to główne źródło dochodu narodowego Nigerii.

 Osobny artykuł: Przemysł petrochemiczny w Nigerii.

Wydobywa się tam również węgiel kamienny i cynę.

Mimo rozwoju nowoczesnej gospodarki, ludność nadal trudni się prymitywnymi formami gospodarowania, stosując np. koczowniczy chów zwierząt lub wypalanie sawanny pod uprawy rolne.

Na terytorium kraju znajduje się dużo nieeksploatowanych jeszcze bogactw naturalnych. Mimo dużego potencjału gospodarczego kraj dręczy bieda, m.in. z uwagi na liczne patologie społeczne, np. korupcję.

Nigeria jest największym producentem filmów fabularnych na świecie po Indiach, wyprzedzając USA. W wytwórniach filmowych w Lagos, zwanych potocznie Nollywoodem, powstaje około 1200 filmów rocznie. Ich dokładna liczba nie jest jednak możliwa do oszacowania z powodu cenzury.

• Niger
• Republika Południowej Afryki

• Country Rankings – www.census.gov (ang.)
• Nigeria Discussion Forum (ang.)
• MotherlandNigeria (ang.)
• Nigerian Cultural Property – „Web Journal on Cultural Patrimony” (ang. • wł.)

• p
• d
• e

Kolonie, protektoraty i terytoria zależne Wielkiej Brytanii

Europa	Wolne Państwo Irlandzkie Akrotiri Dhekelia Cypr Gibraltar Guernsey Jersey Wyspa Man Helgoland Zjednoczone Kraje Wysp Jońskich Malta Minorka
Afryka	Basuto Beczuana Brytyjska Afryka Zachodnia Eswatini Gambia Sierra Leone Złote Wybrzeże Togo Brytyjskie Nigeria Południowa Nigeria Północna Nigeria Kamerun Brytyjski Protektorat Afryki Wschodniej Protektorat Zatoki Ambas Brytyjska Afryka Wschodnia Kenia Uganda Tanganika Zanzibar Somali Brytyjskie Libia Egipt Sudan Anglo-Egipski Brytyjska Afryka Centralna Niasa Rodezja Rodezja Południowa Rodezja Północna Kolonia Przylądkowa Kolonia Rzeki Oranje Natal Transwal Związek Południowej Afryki Walvis Bay Afryka Południowo-Zachodnia Zululand
Ameryka Północna	Stany Zjednoczone Kolonia Plymouth Floryda Zachodnia Floryda Wschodnia Trzynaście kolonii New Hampshire Massachusetts Bay Rhode Island i Plantacje Providence Connecticut Nowy Jork New Jersey Pensylwania Delaware Maryland Wirginia Karolina Północna Karolina Południowa Georgia Kanada Prowincja Kanada Quebec Dolna Kanada Górna Kanada Nowa Szkocja Cape Breton Nowy Brunszwik Wyspa Księcia Edwarda Kolonia Nowej Fundlandii/Dominium Nowej Fundlandii Labrador Terytoria Północno-Zachodnie Ziemia Ruperta Kolumbia Brytyjska Terytorium Stikine Vancouver
Ameryka Łacińska i Karaiby	Antigua i Barbuda Bahamy Barbados Honduras Brytyjski Brytyjskie Wyspy Dziewicze Kajmany Dominika Grenada Jamajka Brytyjskie Wyspy Podwietrzne Brytyjskie Wyspy Zawietrzne Montserrat Wybrzeże Moskitów Saint Christopher-Nevis-Anguilla Saint Lucia Saint Vincent i Grenadyny Trynidad i Tobago Turks i Caicos Federacja Indii Zachodnich Gujana Brytyjska
Antarktyda i Ocean Atlantycki	Brytyjskie Terytorium Antarktyczne Bermudy Falklandy Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha (Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia, Tristan da Cunha) Georgia Południowa i Sandwich Południowy
Azja	Aden Protektorat Adeński Oman Traktatowy Oman Katar Bahrajn Palestyna Irak Kuwejt Afganistan Indie Birma Hongkong Straits Settlements Malaje Borneo Północne Sarawak Brunei Singapur Weihai
Ocean Indyjski	Andamany Nikobary Wyspy Ashmore i Cartiera Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego Cejlon Wyspa Bożego Narodzenia Wyspy Kokosowe Wyspy Heard i McDonalda Malediwy Mauritius Seszele
Australia i Oceania	Australia Nowa Południowa Walia Australia Południowa Queensland Wiktoria Kolonia Rzeki Swan Australia Zachodnia Ziemia van Diemena Tasmania Oceania Nowa Gwinea Brytyjska Brytyjskie Terytoria Zachodniego Pacyfiku Wyspy Salomona Wyspy Cooka Fidżi Tonga Wyspy Gilberta i Lagunowe Nauru Nowe Hebrydy Nowa Zelandia Niue Pitcairn Samoa Hawaje Tokelau

• Imperium brytyjskie
• Brytyjskie terytoria zależne