Krzysztof (męczennik) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Święty
Krzysztof
Χριστόφορος
męczennik
Ilustracja
Św. Krzysztof pędzla Bernardo Strozzi
Data i miejsce śmierci

ok. 250?
Licja

Czczony przez

Kościół katolicki,
Cerkiew prawosławną

Wspomnienie

24 lipca (luteranie),
25 lipca (kat.),
9 maja (praw. liturgia według kal. jul.)
22 maja (praw. według kal. greg.)

Patron

podróżnych, kierowców

Św. Krzysztof (gr. Χριστόφορος) – legendarny[1][2] męczennik wczesnochrześcijański, święty Kościołów katolickiego i prawosławnego, jeden z Czternastu Świętych Wspomożycieli.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Jest znany jedynie z legend, choć badania historyczne[kto?] dowodzą, że pochodził z Azji Mniejszej i poniósł męczeńską śmierć za panowania Trajana Decjusza[potrzebny przypis].

Według świeckich podań ludowych był olbrzymem: miał cztery metry wzrostu i niezwykłą siłę, dzięki której przenosił pielgrzymów przez rzekę. Na podstawie imienia znaczącego „niosący Chrystusa” na popularnych wizerunkach przedstawiany jest z Dzieciątkiem Jezus na barkach. Wedle średniowiecznej legendy święty zapadł się w dno rzeki pod ciężarem Dziecka. Wtedy ono rzekło: Dźwigasz cały świat, gdyż ja jestem ten, któremu służysz pomagając innym.

Kult świętego

[edytuj | edytuj kod]

Najstarszym dowodem kultu św. Krzysztofa z Licji jest napis z 452 roku w Nikomedii, w którym jest mowa o bazylice w Bitynii pod wezwaniem Krzysztofa[3]. Poddany torturom, zanim został ostatecznie ścięty mieczem lub spalony na stosie.

Patronat

Krzysztof stał się patronem mostów, miast położonych nad rzekami, przewoźników, flisaków, biegaczy i żeglarzy, podróżników i pielgrzymów, jest również patronem dobrej śmierci – szczególnie na Wschodzie, obecnie patronuje kierowcom.

Dzień obchodów

[edytuj | edytuj kod]

Wspomnienie liturgiczne w Kościele luterańskim obchodzone jest 24 lipca, a w Kościele rzymskokatolickim (według Martyrologium Romanum)[4] 25 lipca.

W wielu parafiach rzymskokatolickich w dzień świętego Krzysztofa odbywa się poświęcenie pojazdów (autosacrum)[5]. Tego samego dnia w polskim Kościele obchodzony jest Dzień Bezpiecznego Kierowcy z inicjatywy m.in. Duszpasterstwa Kierowców[6], a tydzień w którym on przypada obchodzony jest jako Tydzień św. Krzysztofa[7]. Cerkiew prawosławna wspomina męczennika 9/22 maja[8], tj. 22 maja według kalendarza gregoriańskiego.

Usunięcie z kalendarza świąt liturgicznych

[edytuj | edytuj kod]

W 1969 roku, po Soborze Watykańskim II papież Paweł VI, wydał pismo apostolskie Mysterii paschalis, w którym zatwierdził nowy kalendarz liturgiczny. 93 świętych zostało z niego usuniętych, w tym święty Krzysztof. Zmiany uzasadniano zbyt wielkim zagęszczeniem świąt oraz brakiem wystarczających dowodów na istnienie niektórych świętych, co sytuowało ich bardziej w legendzie niż w historii. Usunięcie ich z kalendarza nie oznacza jednak odebrania im nimbu świętości, a obchodzenie święta stało się dobrowolne[2][9][1].

Ikonografia

[edytuj | edytuj kod]
Św. Krzysztof na ikonie z ateńskiego muzeum

We wschodnich ikonachgreckich czy bułgarskich – święty przedstawiany jest jako rycerz o psiej głowie (Cynocefal), trzymający w jednej dłoni włócznię, a w drugiej tarczę lub krzyż. Wyobrażenie to związane było z panującą wersją legendy o chłopcu, nazwanym przez rodziców imieniem Reprobus (łac. reprobus, niegodny, odrażający) z powodu nie tylko olbrzymiego wzrostu i siły, ale również niekształtnej głowy przypominającej psi łeb. Męczeńską śmiercią miał przebłagać Boga, by dał mu duszę.

Heraldyka

[edytuj | edytuj kod]

Miastem, które posiada historyczny herb przedstawiający św. Krzysztofa jest Wilno. Święty ten widnieje również w herbach polskich miast i gmin, m.in. w herbie gminy Chełmiec.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Saint Christopher, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  2. a b Święci, którzy… zostali usunięci z kalendarza liturgicznego [online], TwojaHistoria.pl [dostęp 2021-08-09] (pol.).
  3. Brewiarz ↓.
  4. Martyrologium Romanum. Libreria Editrice Vaticana, 2004, s. 411. ISBN 978-88-2097-210-3.
  5. Autosacrum 2010 w Podkowie Leśnej na oficjalnej stronie miasta.
  6. III Ogólnopolski Dzień Bezpiecznego Kierowcy (25.07.2008) na duszpasterstwokierowcow.pl.
  7. Tydzień św. Krzysztofa 2010.
  8. Podwójne datowanie.
  9. A.B.C. News, Once a Saint, Always a Saint? Kind Of -- Unless You're Demoted [online], ABC News [dostęp 2021-08-09] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]