Żargon – Wikipedia, wolna encyklopedia

Żargon (od fr. jargon) – środowiskowa odmiana języka właściwa dla danej grupy społecznej lub zawodowej[1]. W wąskim znaczeniu żargon to specyficzne nazewnictwo związane z pewnym obszarem działalności (np. dyscypliną naukową), trudno zrozumiałe dla osób z zewnątrz[2]. W niektórych ujęciach żargon jest przeciwstawiany terminologii oficjalnej[3].

Żargon odróżnia się od języka powszechnego przede wszystkim zasobem leksykalnym, przy czym nie obejmuje on leksyki podstawowej. Wyjątkiem są tzw. języki tajne, na przykład gwara złodziejska, które wykazują różnice także w słownictwie podstawowym. Istnieją też żargony, które są całkowicie autonomiczne (opierają się na własnym słownictwie i gramatyce), takie jak paryski argot, tj. tajna mowa środowisk wykluczonych ze społeczeństwa[4].

Żargony należą do wariantów społecznych (socjalnych) języka[4]. W literaturze nie czyni się konsekwentnego rozróżnienia między żargonem a slangiem jako formami socjolektu. Według klasyfikacji Stanisława Grabiasa żargon jest intencjonalnie tajny, czym odróżnia się od slangu, mającego charakter jawny[5]; część badaczy uznaje te terminy za bliskoznaczne[6][7]. Rosyjscy lingwiści przyjmują natomiast, że żargon pełni funkcję ekspresywną; języki tajne określają zaś jako argot[8]. Niektórzy autorzy wskazują, że termin „żargon” ma w sobie zawarte negatywne nacechowanie emocjonalne[9][10].

Żargon, jako przeciwstawiany terminologii, wyróżnia się nieformalnością i związkiem z oralnością[3]. Czasami pod pojęciem żargonu rozumie się standardowe słownictwo danej dziedziny; w takim sensie żargon to pojęcie diametralnie odrębne od slangu i języka nieformalnego[11].

Określenie jargon odnoszono niegdyś do języków pidżynowych (jak np. Chinook Jargon)[12].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Stanisław Dubisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 5: W–Ż, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 791, ISBN 83-01-13862-9.
  2. ↑ Neil Murray, Writing Essays in English Language and Linguistics: Principles, Tips and Strategies for Undergraduates, Cambridge: Cambridge University Press, 2012, s. 147, DOI: 10.1017/CBO9781139035347, ISBN 978-0-521-11119-5, ISBN 978-1-139-03534-7, OCLC 796204716 (ang.).
  3. ↑ a b Swietłana Polskaja, Differentiating between various categories of special vocabulary (on the material of a professionals speech of English-speaking stock exchange brokers), [w:] Georgeta Raţă (red.), Academic Days of Timişoara: Language Education Today, Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 2011, s. 518–524, ISBN 978-1-4438-3316-5, ISBN 978-1-4438-3284-7, OCLC 823732517 (ang.), vide s. 519.
  4. ↑ a b Jiří Černý, Dějiny lingvistiky, Olomouc: Votobia, 1996, s. 395, ISBN 80-85885-96-4, OCLC 37391292 (cz.).
  5. ↑ Tomasz Piekot, Język w grupie społecznej: wprowadzenie do analizy socjolektu, Wałbrzych: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa, 2008, s. 24, ISBN 978-83-88425-38-7, OCLC 297524942.
  6. ↑ Jan Grzenia, gwara a żargon, [w:] Poradnia językowa PWN [online], 25 kwietnia 2005 [dostęp 2019-04-26].
  7. ↑ Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, Bratislava: Obzor, 1993, s. 385, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
  8. ↑ Jan Kortas, Terminy «argot», «argotyzm» w polskiej nomenklaturze językoznawczej, „Poradnik Językowy”, 2003 (7), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2003, s. 26–35, ISSN 0551-5343.
  9. ↑ Stanisław Grabias, Język w zachowaniach społecznych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1997, s. 140–141.
  10. ↑ Іrina Nikołajewna Żukowa i inni, Słowarʹ tierminow mieżkulturnoj kommunikacyi, Moskwa: Flinta, 2013, s. 28, ISBN 978-5-9765-1083-8, OCLC 823521387 [dostęp 2019-05-10] (ros.).
  11. ↑ Małgorzata Kowalczyk, Borrowings in Informal American English, Cambridge: Cambridge University Press, 2023, s. 39, DOI: 10.1017/9781009346917, ISBN 978-1-009-34687-0, ISBN 978-1-009-34691-7, OCLC 1395947358 (ang.).
  12. ↑ Keith Allan i inni, The English Language and Linguistics Companion, Houndmills: Palgrave Macmillan, 2010, s. 210, DOI: 10.1007/978-1-349-92395-3, ISBN 978-1-349-92395-3, ISBN 978-1-4039-8971-0, OCLC 1391523603 [dostęp 2023-10-03] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Żargon&oldid=75849255”