Adolf Sternschuss – Wikipedia, wolna encyklopedia

Adolf Sternschuss

Adolf Sternschuss w swoim gabinecie
sierżant piechoty
Data i miejsce urodzenia	15 czerwca 1873 Ditkowce
Data i miejsce śmierci	25 października 1915 pod Kukłami
Przebieg służby
Siły zbrojne	C. K. Armia
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	13 Pułk Piechoty, 1 Pułk Piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa †
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Adolf Sternschuss^[a] 15 czerwca 1873 w Ditkowcach, zm. 25 października 1915 pod Kukłami) – polski prawnik, c. k. urzędnik skarbowy, kolekcjoner dzieł sztuki, żołnierz piechoty Legionów Polskich.

Urodził się 15 czerwca 1873 w Ditkowcach^[1][2]. Był narodowości żydowskiej^[3]. Pochodził ze znanej rodziny, był synem lekarza Adolfa (1835-1913), właściciela Ditkowiec, oraz Róży z domu Goldhaber^[2][4]. Miał braci: Jana Salomona (ur. 1870) i Michała (ur. 1871, lekarz oficer) – noszących nazwisko Sternschuss-Staniewski, oraz siostrę Elżbietę (ur. 1880)^[4][2].

Uczył się w gimnazjum w Tarnopolu, a potem w Gimnazjum św. Jacka w Krakowie^[2]. W 1895 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 1896 uzyskał stopień doktora praw^[2][1]. Od tego roku w charakterze koncepisty był zatrudniony C. K. Prokuratorii Skarbu we Lwowie^[5][2], skąd od około 1897 był przydzielony do Krakowa^[6][7], od około 1899 w tamtejszej Ekspozyturze^[8], gdzie od 1899^[2] pracował w randze adiunkta^[9], od 1907^[2] w randze sekretarza^[10][11]. Następnie, od około 1909 do 1914 w charakterze radcy prokuratorii skarbu pracował w C. K. Prokuratorii Skarbu we Lwowie^[12][13][14]. Do końca życia był nadradcą skarbu^[15].

Do C. K. Armii został powołany w 1890^[2]. Został mianowany porucznikiem w rezerwie piechoty 1 stycznia 1892^[16]. Był przydzielony do 13 pułku piechoty w Krakowie^[17][18][19].

Był aktywny w życiu społecznym i artystycznym Lwowa^[20]. Działał w Stałych Drużynach Sokoła^[1]. Kolekcjonował pamiątki narodowe i dzieła sztuki^[20]. Uchodził za znawcę sztuki^[15]. Od 1904 r. współpracował z Zenonem Przesmyckim przy edycji dzieł Cypriana Kamila Norwida, których druk rozpoczęto w 1911 r. Zajmował się stroną typograficzną wydawnictwa, sprawami prawnymi i gromadzeniem materiałów (niektóre utwory Norwida znane są jedynie z kopii udostępnionych przez Sternschussa, ponadto dzięki jego zabiegom Marian Sokołowski przekazał wydawcom swoją korespondencję z Norwidem)^[21]. Był też współwłaścicielem Swoszowic^[15].

Po wybuchu I wojny światowej został powołany do armii austriackiej^[1]. Posiadał w niej stopień nadporucznika^[20][15]. Po tym jak zawnioskował o przeniesienie do Legionów Polskich 19 października 1914 został skierowany do Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego w Piotrkowie^[20][1]. Od czerwca 1915 służył w polu i był żołnierzem 3 kompanii III batalionu 1 pułku piechoty w składzie I Brygady^[1]. Po tym jak podjął decyzję o rezygnacji ze stopnia oficerskiego^[1] służył w stopniu szeregowca^[20]. W bitwie pod Jastkowem na przełomie lipca i sierpnia 1915 odniósł kontuzję i przebywał na leczeniu w Krakowie^[1]. Po rekonwalescencji, aczkolwiek nie wyleczony, powrócił do służby i otrzymał awans na sierżanta^[15][1][22]. W szeregach III batalionu brał udział w walkach na Polesiu, pod Kostiuchnówką, Wólką Hałuzińską, Haluziem, Maniewiczami, Jabłonką^[15]. 25 października 1915 poległ trafiony przy okopach w bitwie pod Kukłami nad Styrem na Wołyniu^{[20][15][4][1][23]}. Został pochowany nieopodal stacji kolejowej w Maniewiczach^[15][4][1].

W zapisie testamentowym rozporządził, aby jego zbiory dzieł malarskich i sztuki (M. Gierymskiego, J. Matejki, A. Kotsisa, C.K. Norwida, J. Kossaka, M. Gottlieba) przekazać do Muzeum Narodowego w Krakowie^[1][15]. Pośmiertnie został awansowany na stopień porucznika piechoty^[1]. W 1918 powstał poświęcony mu medal autorstwa Antoniego Procajłowicza^[2].

• Dom Jana Matejki z 6 rycinami (1898)^[24]
• Godła domów krakowskich (1899)^[25]
• Antoni Procajłowicz: Ex libris A. Sternschuss (1904)^[26]

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7255 – pośmiertnie (1922)^[2][1]
• Krzyż Niepodległości – pośmiertnie (1933)^[3][1][b]

austro-węgierskie

• Brązowy Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii^[18]
• Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych^[18]
• Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych^[13]

Marek Gałęzowski, Sternschuss Adolf [w:] Na wzór Berka Joselewicza. Sylwetki żołnierzy i oficerów pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich, z przedmową Richarda Pipesa, Warszawa 2010, wyd. IPN, s. 600-604.