Akademia Baletu Rosyjskiego im. Agrippiny Waganowej – Wikipedia, wolna encyklopedia

Akademia Baletu Rosyjskiego
im. Agrippiny Waganowej

Академия русского балета
имени А. Я. Вагановой

Data założenia	4 maja 1738[1]
Typ	państwowa
Państwo	Rosja
Miasto wydzielone	Petersburg
Adres	191023 г.Санкт-Петербург, улица Зодчего Росси, д. 2
Liczba studentów	352 (1 kwietnia 2015)
Rektor	Nikołaj Tsiskaridze[2][3]
Położenie na mapie Petersburga Akademia Baletu Rosyjskiego im. Agrippiny Waganowej
Położenie na mapie Rosji Akademia Baletu Rosyjskiego im. Agrippiny Waganowej
59°55′49″N 30°20′08″E/59,930278 30,335556
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Akademia Baletu Rosyjskiego im. Agrippiny Waganowej (ros. Академия русского балета им. А. Я. Вагановой) – państwowa szkoła baletowa z siedzibą w Petersburgu, jedna z najstarszych na świecie uczelni tego typu; jej nazwa jest ściśle związana z powstaniem i światowym uznaniem rosyjskiej szkoły baletowej^[1]. Od 1 listopada 1957 roku nosi imię rosyjskiej primabaleriny i pedagog tańca klasycznego Agrippiny Waganowej^[4] (poprzednio – Państwowy Leningradzki Instytut Choreografii / Leningradzka Szkoła Choreografii, wcześniej – Piotrogrodzka Państwowa Szkoła Baletowa; jeszcze wcześniej – Cesarska Szkoła Baletowa); w 1961 roku otrzymała tytuł Akademii i od tego czasu jest znana pod obecną nazwą^[5].

Budynki Akademii Baletu Rosyjskiego im. Agrippiny Waganowej są położone przy ul. Architekta Rossiego w Petersburgu (ros. улица Зодчего Росси), która prowadzi od Teatru Aleksandryjskiego do placu Łomonosowa. Szkoła składa się z pięciu gmachów, zbudowanych według tego samego projektu, o takiej samej elewacji, co w efekcie daje złudzenie, jakby po obu stronach ulicy znajdowały się jedyne dwa budynki (w rzeczywistości jest ich pięć). Surowość form architektonicznych elewacji podkreśla majestat i splendor gmachu Teatru Aleksandryjskiego. Ulica jest unikalna ze względu na ścisłe podkreślanie kanonów architektonicznych: jej szerokość jest równa wysokości położonych przy niej budynków – 22 metry, natomiast jej długość jest dokładnie dziesięć razy większa i wynosi 220 metry^[6].

Szkoła została założona 4 maja 1738 roku z inicjatywy cesarzowej Rosji Anny Romanowej^[1][7]. Zatrudniono francuskiego mistrza tańca klasycznego Jeana-Baptiste’a Landégo, który w specjalnie do tego przygotowanych salach Pałacu Zimowego rozpoczął szkolenie 12 rosyjskich chłopców i dziewcząt^[7]. Pierwsi pedagodzy pochodzili z Europy Zachodniej. Byli to wcześniej wymieniony Jean-Baptiste Landé, Austriak Franz Hilverding oraz Włoch Giovanni Canzianni. Pierwszym rosyjskim nauczycielem, który tu nauczał był Iwan Walberg, który wyprodukował wiele ważnych przedstawień baletowych dla Cesarskiego Baletu Rosyjskiego^[7].

W 1801 roku do Sankt Petersburga przybył Charles Didelot, który objął stanowisko dyrektora w Cesarskim Balecie Rosyjskim oraz związaną z nim szkołą baletową. Przez 20 lat zajmował się zarówno produkcją przedstawień baletowych, jak również nauczaniem w Cesarskiej Szkole Baletowej, podnosząc poziom edukacji do bardzo wysokiego standardu^[7].

Po Didelocie do Sankt Petersburga przybyli inni mistrzowie sztuki baletowej: Jules Perrot, którego balety Giselle i Esmeralda są chętnie wystawiane także dzisiaj; Arthur Saint-Léon, który wyprodukował Coppélię. W 1847 roku do miasta nad Newą przyjechał nauczyciel, który zapisał się wyjątkowo mocno w historii szkoły i rosyjskiego baletu – Marius Petipa. Podczas trwającego 63 lata pobytu w Sankt Petersburgu zdołał wyprodukować 46 sztuk baletowych oraz ogromną liczbę utworów baletowych o charakterze popisowym (łac. divertissement). We współpracy z Piotrem Czajkowskim Petipa stworzył trzy największe klasyczne arcydzieła baletowe XIX wieku: Jezioro łabędzie, Śpiącą królewnę i Dziadka do orzechów. Do czasów obecnych stanowią one fundament repertuaru klasycznych zespołów baletowych na całym świecie. Wiele prac Petipy otrzymało układy choreograficzne z myślą o studentach Cesarskiej Szkoły Baletowej^[7].

Innymi znanymi mistrzami baletu, którzy uczyli w tym czasie w szkole byli Enrico Cecchetti i Christian Johannson. Synteza eleganckiego stylu francusko-rosyjskiego Johannsona oraz wielka radość szkoły włoskiej dały w efekcie całe pokolenie tancerzy, których nazwiska są synonimem wielkości rosyjskiego baletu: Anna Pawłowa, Tamara Karsawina i Wacław Niżyński^[7].

Wybitnym absolwentem, który w 1898 roku opuścił mury szkoły, był Michaił Fokin^[8]. Układy choreograficzne, które stworzył (Chopiniana, Ognisty ptak, Pietruszka) stały się zapowiedzią nowej ery w tańcu klasycznym. Nauczał on w szkole w latach 1904–1916, a jego uczniowie byli pierwszymi interpreterami jego choreografii. W 1921 roku szkołę ukończył George Balanchine, międzynarodowej sławy choreograf i założyciel New York City Ballet. Wśród innych wybitnych absolwentów, którzy ukończyli szkołę w pierwszych dekadach XX wieku wymienić należy: Fiodora Łopuchowa, Leonida Ławrowskiego, Jurija Grigorowicza, Olga Winogradowa^[7].

 Osobny artykuł: Blokada Leningradu.

W czasie II wojny światowej nauczyciele i uczniowie szkoły przeżyli trudne chwile, szczególnie w czasie blokady miasta, która trwała niemal 2 lata i 5 miesięcy (od d 8 września 1941 do 27 stycznia 1944 roku). Zginęło w tym czasie ponad milion mieszkańców Leningradu^[9].

19 sierpnia 1941 roku rozpoczęto ewakuację Leningradzkiej Szkoły Choreografii oraz Leningradzkiego Państwowego Akademickiego Teatru Opery i Baletu im. S. M. Kirowa do położonego w odległości ok. 1500 km od Sankt Petersburga (w linii prostej) miasta Perm (który wówczas nazywał się Mołotow). Zakończyła się ona 29 sierpnia. Studenci zostali rozlokowani w wiosce Płatoszino (ros. Платошино), znajdującej się ok. 40 km od Permu. Warunki były bardzo ciężkie. Uczniowie zamieszkali w chacie bez okien, ciężko pracowali na polu, a z uwagi na niedostateczną ilość produktów wydawano im bardzo skromne racje żywnościowe^[10].

W latach 1941–1945, po ewakuacji, w budynku nr 2 Leningradzkiej Szkoły Choreografii mieściła się siedziba Leningradzkiego Okręgu Wojskowego. Specjalnie w tym celu pośrodku budynku wybudowano betonowy bunkier^[6].

Zimą uczniowie zostali przeniesieni do miejscowości Polazna – 45 km od Permu i 22 km od najbliższej stacji kolejowej. Warunki zakwaterowania panujące w tym miejscu były lepsze – dzieci zostały rozlokowane w drewnianych i kamiennych budynkach ze stołówką. Z Mołotowa w celu dawania lekcji przyjechali pedagodzy Leningradzkiej Szkoły Choreografii (N.A. Kamkowa, L.M. Tjuntina i W.P. Mej). Uczniowie chodzili do wiejskiej szkoły, gdzie pobierali lekcje u miejscowych i swoich nauczycieli^[10].

13 kwietnia 1942 roku, uwolniwszy się z blokady Leningradu, do Mołotowa przybyła wycieńczona Agrippina Waganowa. Była bardzo słaba, ale natychmiast przystąpiła do pracy – udała się do Polazny, aby zorganizować klasy. Po kilku miesiącach z Leningradu przybył Nikołaj Pawłowicz Iwanowski, były dyrektor artystyczny Leningradzkiej Szkoły Choreografii, który został mianowany dyrektorem. Przedstawienie egzaminacyjne odbyło się 6 czerwca 1942 roku na scenie Mołotowskiego Teatru Opery i Baletu. Przed jego rozpoczęciem M.Ch. Frangopulo przybliżył historię Leningradzkiej Szkoły Choreografii dodając, że „prawie wszyscy mistrzowie baletu ZSRR byli uczniami szkoły”^[10].

W grudniu 1942 roku uczniowie zostali przeniesieni do Mołotowa, gdzie w lutym następnego roku rozpoczęli nauczanie w budynku położonym na obrzeżach miasta. 19 czerwca 1943 roku Agrippina Waganowa otrzymała tytuł profesora choreografii oraz została zaproszona do Moskwy w celu prowadzenia klasy baletowej zorganizowanej przy Teatrze Bolszoj. 24 listopada weszła w skład nowego kierownictwa tego teatru. W zastępstwie Waganowej opiekę nad uczniami w Mołotowie objęła Ałła Szelest^[10].

Przedstawienia finałowe kończące rok szkolny (a jednocześnie pożegnalne, uroczyście kończące pobyt poza Leningradem) odbyły się w dniach 30 czerwca i 1 lipca 1943 roku. Kilka miesięcy później większość uczniów została zaproszona do Moskwy, aby uczestniczyć w wieczorze pokazu młodych talentów, który miał miejsce 8 listopada 1943 roku w Sali Koncertowej im. Piotra Iljicza Czajkowskiego^[10].

W czerwcu 1944 roku uczniowie wrócili do miasta nad Newą. Szkoła została zorganizowana na nowo w tym samym miejscu – w gmachach przy ul. Architekta Rossiego. Po kilku tygodniach dali przedstawienie na scenie Państwowego Akademickiego Małego Teatru Operowego (obecnie Teatr Michajłowski)^[10].

16 sierpnia 1944 roku rozpoczęto nabór do Leningradzkiej Szkoły Choreografii. Na 50 przygotowanych miejsc wpłynęło 150 podań o przyjęcie. Przedstawienia absolwentów odbyły się 4 i 9 grudnia 1944 na scenie Leningradzkiego Państwowego Akademickiego Teatru Opery i Baletu im. S. M. Kirowa. Ta tradycja nie została przerwana do czasów obecnych i te występy corocznie odbywają się na deskach renomowanego Teatru Maryjskiego, którego obecna nazwa została przywrócona w 1992 roku^[10].

W późnych latach 50. i 60., trzech absolwentów szkoły, którzy zdobyli międzynarodową sławę i uznanie, rozpoczęło karierę sceniczną od występów w Leningradzkim Państwowym Akademickim Teatrze Opery i Baletu im. S. M. Kirowa (obecnie Teatr Maryjski): Rudolf Nuriejew, Natalija Makarowa i Michaił Barysznikow. Dzisiejszymi gwiazdami światowego baletu są inni absolwenci szkoły: Diana Wiszniowa, Uljana Łopatkina, Julija Machalina, Faruch Ruzimatow^[7].

Rektorem Akademii Baletu Rosyjskiego im. Agrippiny Waganowej jest obecnie Nikołaj Tsiskaridze, były tancerz Teatru Bolszoj i Teatru Maryjskiego. Dyrektorem artystycznym Akademii jest Żanna Ajupowa, była balerina Teatru Maryjskiego^[7].

Na terenie uczelni znajduje się 14 profesjonalnie przygotowanych (m.in. nagłośnienie, odpowiednie posadzki) sal tanecznych. Jedna z nich nosi imię Mariusa Petipy, nazwanej tak w celu upamiętnienia tego wybitnego baletmistrza, który tworzył w niej swoje układy choreograficzne^[11].

• taniec klasyczny^[12]
• taniec charakterystyczny^[12]
• pas de deux^[12]
• taniec historyczny^[12]
• sztuka gry i mimika^[12]
• taniec nowoczesny^[12]
• produkcja sceniczna^[12]

• język i literatura rosyjska^[13]
• matematyka^[13]
• historia^[13]
• język angielski^[13]
• język francuski^[13]
• fizyka^[13]
• chemia^[13]
• biologia^[13]
• geografia i zasady bezpieczeństwa^[13]
• gimnastyka^[13]

• Большая Российская энциклопедия: В 30 т., Т. 1. А – Анкетирование, red. Ю. С. Осипов, С. Л. Кравец, 768 s., Moskwa 2005. ISBN 5-85270-329-X.

• Oficjalna strona internetowa