Aleksander Linowski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Aleksander Linowski
Herb
Pomian
Data i miejsce urodzenia

ok. 1759
Kobylniki

Data i miejsce śmierci

19 października 1820
Warszawa

Aleksander Linowski herbu herbu Pomian (ur. ok. 1759 w Kobylnikach, zm. 19 października 1820 w Warszawie)[1][2]szambelan króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1782 roku[3], członek Rady Generalnej Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego w 1812 roku[4], radca Rady Stanu Księstwa Warszawskiego w 1811 roku[5], członek Izby Najwyższej Wojennej i Administracji Publicznej w 1806 roku[6], działacz, pisarz polityczny, publicysta i mówca. Dyrektor generalny policji i poczty, komisarz, radca stanu, referendarz rady stanu, sędzia.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się około roku 1759 jako syn Prokopa, łowczego kruszwickiego i wojskiego nowokorczyńskiego i Tekli z Miruckich[2]. W roku 1771 wpisany został do Akademii Krakowskiej. Poseł na sejm 1782 roku z województwa krakowskiego[3]. W roku 1784 był posłem krakowskim na sejm. Wkrótce objął stanowisko nadwornego podkomorzego królewskiego, a nieco później wszedł do stronnictwa dworskiego.

W 1790 roku posłował na Sejm Czteroletni z województwa krakowskiego[7], zwolennik reform i Konstytucji 3 maja, współpracownik Kołłątaja. 2 maja 1791 roku podpisał asekurację, w której zobowiązał się do popierania projektu Ustawy Rządowej[8]. Był członkiem sprzysiężenia, przygotowującego wybuch insurekcji kościuszkowskiej[9].

Osobiście (pod dyktando króla) spisał polską wersję projektu Reformy Konstytucji.

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Ważniejsze mowy i pisma

[edytuj | edytuj kod]

Linowski napisał ponadto (według K. Koźmiana): Akt powstania Kościuszki, Manifest do obcych dworów i pierwsze Proklamacje do narodu. W rękopisie Biblioteki Czartoryskich, sygn. 3956, s. 229–232 znajduje się wiersz podpisany nazwiskiem Linowskiego: Herbata z winem (inc.: Na balu w przemyskiej ziemi...).

Listy i materiały

[edytuj | edytuj kod]
  • Do Stanisława Augusta z różnych lat, rękopisy: Archiwum Główne Akt Dawnych (Zbiór Popielów, vol. 184); Biblioteka Czartoryskich, sygn. 697, 728, 732, 929; Biblioteka PAN Kraków, sygn. 2680; fascimile fragm. listu z 2 stycznia 1792 ogł. E. Rostworowski: Legendy i fakty XVIII w., Warszawa 1963, s. 353
  • Podanie do króla z roku 1793 i brulion odpowiedzi królewskiej, rękopis: Biblioteka PAN Kraków, sygn. 7 (A)
  • Do A. B. Batowskiego z roku 1807, rękopis: Biblioteka PAN Kraków, sygn. 2049, k. 138-139
  • Do A. Horodyskiego, rękopis: Biblioteka PAN Kraków, sygn. 163
  • Do S. Staszica (brak daty), rękopis: Biblioteka Narodowa, sygn. II 3066 (przejściowo 4001)
  • Od J. U. Niemcewicza z 17 czerwca 1797 (z dopiskiem T. Kościuszki), „Kurier Warszawski” 1914, nr 46; także „Kurier Lwowski” 1914, nr 56
  • „Reforma Konstytucji” pisana ręką Linowskiego, rękopis: Archiwum Główne Akt Dawnych (Archiwum Wilanowskie, sygn. 98, s. 785–810); fascimile fragmentu ogł. E. Rostworowski: Legendy i fakty XVIII w., Warszawa 1963, s. 352.

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Jest jedną z postaci obrazu Matejki Konstytucja 3 Maja 1791 roku.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Linowski Aleksander, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-06-08].
  2. a b Aleksander Linowski – współtwórca Konstytucji 3 Maja z Kobylnik. Urząd Miasta i Gminy Skalbmierz, 3 maja 2021. [dostęp 2021-06-09].
  3. a b Dyaryusz Seymu Wolnego Ordynaryinego Warszawskiego Szescio-Niedzielnego Roku [...] MDCCLXXXII, Warszawa [1782], [b.n.s.].
  4. „Gazeta Warszawska”, 30 VI 1812 r., nr 52, s. 913.
  5. Kalendarzyk Polityczny Chronologiczny i Historyczny na rok pański 1811 z Magistraturami Kraiowemi, Warszawa 1811, s. 85.
  6. Barbara Grochulska, Księstwo Warszawskie, Warszawa 1966, s. 52.
  7. Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792. Warszawa: 1791, s. 315.
  8. Bronisław Dembiński. W przededniu 3-maja 1791 roku. „Tygodnik Illustrowany”. Nr 1, s. 10–11, 13 stycznia 1906. 
  9. Bartłomiej Szyndler, Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 1994, s. 33.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]