French
DeutschAlfred F.S. Meissner – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Alfred Meissner w czasie uroczystości otwarcia nowej kliniki Akademii Stomatologicznej w Warszawie (25 listopada 1933)[a] | |
| Data i miejsce urodzenia | 4 października 1883 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 13 kwietnia 1952 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | lekarz (spec. chirurgia stomatologiczna, chirurgia szczękowo-twarzowa), nauczyciel akademicki |
| Narodowość | polska |
| Tytuł naukowy | profesor |
| Alma Mater | |
| Uczelnia | Akademia Stomatologiczna w Warszawie, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Łódzki |
| Stanowisko | profesor |
| Rodzice | Wojciech i Kazimiera z Hundtów |
| Dzieci | siedmioro |
| Krewni i powinowaci | trzynaścioro rodzeństwa; starsi bracia: Mieczysław Meissner, Czesław Meissner |
Alfred Franciszek Seweryn Meissner (ur. 4 października 1883 w Sławsku Wielkim, powiat strzelneński, zm. 13 kwietnia 1952[b][2] w Warszawie) – polski chirurg-stomatolog, twórca nowych metod operacyjnych i narzędzi stomatologicznych, profesor Akademii Stomatologicznej w Warszawie oraz Wydziałów Stomatologicznych Uniwersytetu Łódzkiego i Akademii Medycznej w Łodzi[c][3], żołnierz AK i lekarz w powstaniu warszawskim.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Dzieciństwo i studia
[edytuj | edytuj kod]Był jednym z czternaściorga dzieci Kazimiery z domu Hundt i Wojciecha Meissnera, właściciela folwarków Emmowo (nazwa obowiązująca w latach 1815–1918 w zaborze pruskim, obecnie Rzepiszyn) i Sławsk Wielki, uczestnika powstania styczniowego (1863), do którego przyłączył się wraz z kolegami z gimnazjum. Dziadek Alfreda Meissnera, Andrzej, był uczestnikiem powstania listopadowego (1830)[4][5]. Jego starszymi braćmi byli Mieczysław Meissner[d][5] i Czesław Meissner[e][6].
W latach 1897–1905 Alfred Meissner uczęszczał do poznańskiego Gimnazjum św. Marii Magdaleny. Po otrzymaniu świadectwa dojrzałości rozpoczął studia dentystyczne w Gryfii i we Wrocławiu. Lekarski egzamin państwowy zdał w roku 1908[4].
Praca zawodowa przed I wojną światową
[edytuj | edytuj kod]Od roku 1909 pracował jako asystent prof. Ottona Walkhoffa w królewskim instytucie dentystycznym w Monachium; tamże w roku 1913 zdał egzamin państwowy, otrzymując tytuł lekarza medycyny. Odbył praktykę chirurgiczną w poliklinice prof. F. Klausnera oraz w szpitalach w Riedlingen i w Poznaniu[1][4]. W roku 1914 obronił w Instytucie Dentystycznym Uniwersytetu Wrocławskiego pracę doktorską; w czerwcu tegoż roku został w Poznaniu asystentem prof. patologii, K. Winklera[1][4].
Okres I wojny światowej
[edytuj | edytuj kod]W latach I wojny światowej Alfred Meissner służył w formacjach sanitarnych wojska bawarskiego (front francuski i włoski). Pracował też, jako porucznik-lekarz (chirurg), w szpitalach wojskowych w Monachium[4].
Po wybuchu powstania wielkopolskiego (27 grudnia 1918 w Poznaniu) był jego uczestnikiem, początkowo jako kapitan, a następnie major Wojska Polskiego. Pełnił funkcję szefa i naczelnego chirurga szpitala wojskowego w Środzie Wielkopolskiej, gdzie proboszczem był Mieczysław Meissner – założyciel i przywódca „rzeczypospolitej średzkiej” oraz współzałożyciel 1 Kompanii Średzkiej[1][4][7].
Praca zawodowa w II RP
[edytuj | edytuj kod]
Po odzyskaniu niepodległości Polski (1919) Alfred Meissner był początkowo szefem i naczelnym chirurgiem Szpitala Sióstr Służebnic Bożego Miłosierdzia w Środzie, a w roku 1920 został referentem dentystycznym w Ministerstwie Spraw Wojskowych[1]. Stopień doktora habilitowanego w dziedzinie chirurgii szczegółowej otrzymał w roku 1927 na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, a tytuł profesora nadzwyczajnego chirurgii stomatologicznej w roku 1928 w Państwowym Instytucie Dentystycznym (PID), którego był współzałożycielem. Objął też Katedrę Chirurgii Stomatologicznej w PID. Jako aktywny organizator szkolnictwa medycznego doprowadził do utworzenia w roku 1933 Akademii Stomatologicznej w Warszawie (AS, przekształcenie PID)[1][4].
W latach 1937–1939 był prorektorem AS, a w roku 1939 został jej rektorem. W pracy klinicznej stosował nowatorskie techniki operacyjne i opracowywał nowe typy narzędzi stomatologicznych, m.in. uznawany za niezwykle uniwersalny typ kleszczy, znany jako „kleszcze meissnerowskie” (1923)[1][8].
Okres II wojny światowej
[edytuj | edytuj kod]W latach okupacji niemieckiej Alfred Meissner mieszkał w Warszawie (ul. Szopena, Ursynowska, Filtrowa, Aleje Ujazdowskie). Pracował w Lecznicy Związkowej „Omega” (Al. Jerozolimskie 51). Założył też, w roku 1940, przychodnię stomatologiczną – miejsce pracy byłego personelu Akademii Stomatologicznej[4].
Był wielokrotnie namawiany przez Gestapo, żeby ubiegał się o wpisanie na Reichslistę, lecz odmawiał, co sprawiło, że został umieszczony na liście zakładników zagrożonych rozstrzelaniem. Częsta zmiana zamieszkania była ucieczką przed gestapo. Opiekował się byłymi asystentami Żydami (poszukując dla nich miejsc pracy); w swoim majątku Grzegorzewice pod Warszawą ukrywał spadochroniarzy radzieckich[4].
Był żołnierzem AK. W lipcu 1944 roku, przed wybuchem powstania warszawskiego, został przydzielony do oddziału „Bakcyl” (Sanitariat Okręgu Warszawskiego AK). Wskazanym miejscem koncentracji przed godziną „W” była ul. Jasna 18[1]. Ponieważ nie udało mu się dotrzeć do tego punktu, zorganizował szpital polowy na 200 łóżek przy ul. Hożej 13 (Śródmieście-Południe), który prowadził do końca powstania[1][4].
Po upadku powstania opuścił Warszawę wraz z ludnością cywilną do Pruszkowa. Wydostał się wraz z rodziną z obozu w Pruszkowie pozorując tyfus wśród dzieci. Zamieszkał we wsi Mościska pod Grodziskiem Maz. Podjął pracę w szpitalu w Grodzisku Mazowieckim[1].
B. „Ewakuacja” mieszkańców Warszawy po podpisaniu aktu kapitulacji powstania warszawskiego (październik 1944),
C. Warszawa po powstaniu warszawskim; widok na ulicę Kanonia i Rynek Starego Miasta (styczeń 1945)
Okres powojenny
[edytuj | edytuj kod]Po zakończeniu wojny został skierowany do Łodzi, gdzie już w styczniu 1945 roku rozpoczęto starania o organizację Uniwersytetu Medycznego. W końcu miesiąca odbyło się spotkanie w hotelu Grand, w którym uczestniczyli m.in. prof. Wincenty Tomaszewicz – intensywnie zabiegający przed wojną o utworzenie w tym mieście uczelni medycznej, prof. Bolesław Wilanowski i inni[9]. W tej grupie znalazł się Alfred Meissner. W roku 1951 prof. Aleksander Pruszczyński – również lekarz powstania warszawskiego, a po wojnie Członek Honorowy Polskiego Towarzystwa Patologów i Doctor honoris causa Akademii Medycznej w Łodzi[10] – tak wspominał wydarzenia z marca 1945 roku[11]:
…garstka szaleńców podejmuje się dzieła, które przerasta ich siły, a mianowicie zaczyna organizować Uniwersytet Łódzki z Wydziałem Lekarskim, Farmaceutycznym i Stomatologicznym. Nie mając do rozporządzenia nic, prócz zrozumienia konieczności dziejowej, zapału własnego i ogromnego zapału młodzieży żądnej wiedzy – rozpoczęli pracę, wymagającą olbrzymich wkładów pieniężnych, odpowiednich gmachów i sił ludzkich.
W sierpniu 1945 roku zostały otwarte trzy wydziały medyczne[12][13]:
- lekarski; dziekan – prof. Wincenty Tomaszewicz,
- stomatologiczny; dziekan – prof. Alfred Meissner,
- farmaceutyczny, dziekan – prof. Jan Muszyński.
28 lutego 1949 roku Wydział Stomatologiczny rozwiązano (rozporządzenie Ministra Oświaty) tworząc pierwszy w Polsce Oddział Stomatologiczny, włączony do Wydziału Lekarskiego UŁ. Oddział organizowali, wraz z Alfredem Meissnerem, prof. Franciszek Zwierzchowski (prodziekan) i prof. Janina Galasińska-Landsbergerowa[12][13][14]. Franciszek Zwierzchowski pisał później[11]:
Te trzy osoby stanowiły w początkach cały Wydział. Przed tą trójką stały niepomiernie ciężkie zadania – niezwłocznego uruchomienia Wydziału i rozpoczęcia pracy naukowej i dydaktycznej. Uczestnicy nie mieli nic: ani odpowiednich środków, ani lokalu, ani książek, ani narzędzi.
Na wydziale utworzono[11][12][13]:
- Katedrę i Zakład Protetyki Dentystycznej – dr stom. Janina Galasińska-Landsbergerowa,
- Katedrę Ortodoncji – prof. Halina Kondrat-Wodzicka,
- Katedrę Chirurgii Stomatologicznej – prof. dr med. Alfred Meissner,
- Katedrę Stomatologii Zachowawczej – prof. dr med. i stom. Franciszek Zwierzchowski,
Jako pierwszy dziekan Alfred Meissner przyjął na I rok studiów około 600 studentów oraz dodatkową grupę na tzw. rok wstępny (kurs przygotowawczy, wyrównanie spowodowanych wojną braków przygotowania kandydatów); wymagało to wielu starań o pozyskanie lokali i wyposażenie pracowni (wykłady odbywały się w salach kin: Polonia, Gdynia, Włókniarz, Bałtyk oraz w łódzkich szpitalach i w siedzibie PZH przy ul. Wodnej)[11].
Jako chirurg szczękowy podejmował się niemal wszystkich zabiegów; był m.in. pionierem w dziedzinie operacyjnego leczenia nowotworów szczęk i twarzy, twórcą nowych metod operacji progenii i rozszczepów podniebienia[15]. Jako pierwszy w Polsce zastosował przeszczepianie tzw. „płata Fiłatowa”[f] w czasie uzupełniania ubytków twarzy (nie wszystkie opracowane techniki chirurgiczne zostały opisane i opublikowane)[4].
Otrzymał tytuł profesora zwyczajnego w roku 1946; był dziekanem do roku 1948, a kierownikiem katedry w latach 1946–1952[1]. Zmarł w Warszawie 13 kwietnia 1952 roku. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 188-3-37/38)[16].
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]Alfred Meissner jest autorem podręcznika Stomatologia: schorzenia zębów, jamy ustnej i ich leczenie: podręcznik dla lekarzy i studentów[17], wydanego w roku 1950, oraz ponad 30 innych prac (w języku polskim i w językach obcych), m.in.[4]:
- Der Zahnwechsel in dermoidzysten der Ovarien – praca doktorska (Breslau 1914),
- Plan reformy studiów dentystycznych w Polsce (Warszawa 1923),
- Przyczynek do chirurgicznego leczenia niedorozwoju dolnej szczęki (Warszawa 1924),
- Stanowisko lekarza dentysty w społeczeństwie („Dwumiesięcznik Stomatologiczny”, 1937),
liczne opisy nowych narzędzi stomatologicznych[18], np.[4]:
- nowego typu kleszczy stomatologicznych – „meissnerowskich” („Kronika Dentystyczna”, 1923, 1925),
- nowego typu dźwigni do usuwania korzeni („Kronika Dentystyczna”, 1924),
oraz opracowanych stomatologicznych technik operacyjnych, np. nowych metod[4]:
- operowania zaburzeń rozwojowych szczęk („Polska Dentystyka”, 1924, 1925),
- faryngoplastyki[g][19] („Polski Przegląd Dentystyczny”, 1933),
- operowania torbieli szczęk („Polska Dentystyka”, 1925),
- leczenia ran postrzałowych szczęki („Dwumiesięcznik Stomatologiczny”, 1935),
- umocowywania protez z użyciem ruchomych dostawek („Polska Dentystyka”, 1923, 1925; „Dwumiesięcznik Stomatologiczny”, 1936).
Życie osobiste
[edytuj | edytuj kod]Ożenił się z Marią Alchimowicz (1906–1968), dentystką. Miał siedmioro dzieci: Hannę Marię (1931–2019), lekarza pulmonologa, Krystynę Jadwigę (1933–2022), Barbarę Kazimierę (ur. 1935), Alfreda Jerzego (1936–2018), chirurga, Macieja Stanisława (1938–1966), Marię Elżbietę (1940–1967) i Ryszarda (ur. 1942)[4].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W pierwszym rzędzie stoją (od lewej): Alfred Meissner – profesor Akademii Stomatologicznej, prof. Roman Nitsch – rektor Akademii, dr Aleksander Cieszyński – profesor Uniwersytetu Lwowskiego, dr Zygmunt Zagórowski – dyrektor Departamentu Szkolnictwa Średniego Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (widoczny fotel dentystyczny; i plansze dydaktyczne).
- ↑ Na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego i w iPSB podano datę śmierci 13 kwietnia 1952[1][2], w Encyklopedii PWN – prawdopodobnie omyłkowo – 13 kwietnia 1953[3].
- ↑ Alfred Meissner był założycielem i pierwszym dziekanem Wydziału Stomatologicznego Uniwersytetu Łódzkiego, działającego od roku 1945. W roku 1950 trzy wydziały UŁ – Lekarski, Farmaceutyczny i Stomatologiczny – wyłączono ze struktury Uniwersytetu tworząc Akademię Medyczną. W roku 2002 Akademię Medyczną połączono z Wojskową Akademią Medyczną tworząc Uniwersytet Medyczny w Łodzi.
- ↑ Mieczysław Meissner (1877–1938) – ksiądz, działacz niepodległościowy i społeczny.
- ↑ Czesław Meissner (1879–1950) – lekarz internista, działacz ND, poseł na Sejm Ustawodawczy.
- ↑ Władimir Fiłatow był chirurgiem-okulistą, który zastosował – jako pierwszy – przeszczepianie płata skóry oraz udoskonalił technikę przeszczepiania rogówki, pobranej od zmarłych (jednym z pierwszych polskich okulistów, którzy wykonywali przeszczepy rogówki, był Witold Starkiewicz).
- ↑ Operacje faryngoplastyczne są stosowane w leczeniu niewydolności podniebienno-gardłowej (zob. np. nieprawidłowości otolaryngologiczne w zespole Ann C. M. Smith i R. Ellen Magenis).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l Alfred Seweryn Meissner. [w:] Powstańcze Biogramy [on-line]. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2014-01-31].
- ↑ a b Alfred Franciszek Seweryn Meissner. [w:] Polski Słownik Biograficzny iPSB [on-line]. Instytut Historii PAN. [dostęp 2016-02-18].
- ↑ a b Meissner Alfred Franciszek Seweryn, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2014-01-30].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Teresa Ostrowska: Meissner Alfred Franciszek (1883–1952). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XX: Maria Józefa – Mieroszewski Krzysztof. Zakład Polskiego Słownika Biograficznego Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, 1975, s. 389–391.
- ↑ a b Jerzy Pietrzak: Meissner Mieczysław Alfons (1877–1938). W: op.cit. Polski Słownik Biograficzny. s. 394–395.
- ↑ Józef Zieliński: Meissner Czesław Gorgoniusz (1879–1950). W: op.cit. Polski Słownik Biograficzny. s. 391–392.
- ↑ Historia parafii > Historia miasta. [w:] Parafia Kolegiacka pw. Wniebowzięcia NMP w Środzie Śląskiej [on-line]. www.kolegiata-sroda.pl. [dostęp 2014-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-19)].
- ↑ Tomasz Piętka, Grzegorz Krzymański, Wojciech Domański, Barbara Biernacka, Bogusław Brożyna, Janusz Przybysz, Aldona Chloupek: Historia metod i narzędzi do usuwania zębów. [w:] Czas. Stomat., 2005, LVIII, 2 [on-line]. s. 135–144. [dostęp 2014-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)].
- ↑ Piotr Machlański, Jerzy Supady: Lata wojenne. [w:] 65 lat Wyższego Szkolnictwa Medycznego w Łodzi [on-line]. www.umed.pl. [dostęp 2014-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-15)].
- ↑ Andrzej Kurnatowski, Aleksander Pruszczyński (15.12.1902 – 1.02.1981), [w:] Biografia [online], Polskie Towarzystwo Patologów [dostęp 2014-02-02].
- ↑ a b c d Anna Janas, Magdalena Stempowska, Grażyna Grzesiak-Janas: Powstanie i organizacja Uniwersytetu Łódzkiego z Oddziałem Stomatologii w 1945 roku. [w:] Magazyn Stomatologiczny [on-line]. www.magazyn-stomatologiczny.pl. [dostęp 2014-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-19)].
- ↑ a b c Piotr Machlański, Jerzy Supady: Pierwsze lata. [w:] 65 lat Wyższego Szkolnictwa Medycznego w Łodzi [on-line]. www.umed.pl. [dostęp 2014-01-30].
- ↑ a b c Prof. dr hab. Jerzy Supady: Powstanie wyższego szkolnictwa medycznego W Łodzi (uniwersytet – akademia – uniwersytet). [w:] Kronikarz [on-line]. cybra.lodz.pl. s. 7–18. [dostęp 2014-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-03)].
- ↑ Sylwetka profesor Janiny Galasińskiej-Landsbergerowej, pierwszego redaktora naczelnego Protetyki Stomatologicznej. [w:] Protetyka Stomatologiczna (dwumiesięcznik) > Rys historyczny [on-line]. www.prot.stomat.net. [dostęp 2014-02-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)].
- ↑ Wspomnienie w 125. rocznicę urodzin profesora Alfreda Meissnera. [w:] Twój Przegląd Stomatologiczny MAGAZYN [on-line]. tps.elamed.pl, 2008. s. 63. [dostęp 2014-01-30].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ALFRED MEISSNER, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-14].
- ↑ Alfred Meissner: Stomatologia: schorzenia zębów, jamy ustnej i ich leczenie. Podręcznik dla lekarzy i studentów. [w:] Informacje bibliograficzne [on-line]. Polska Agencja Wydawnicza, 1950. [dostęp 2014-01-31].
- ↑ Aleksandra Gutysz-Wojnicka: Dobieranie urządzeń oraz instrumentów do zabiegów stomatologicznych 322 [01.Z2.01]. [w:] Poradnik dla ucznia [on-line]. Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007. [dostęp 2014-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-19)].
- ↑ Maria Hortis-Dzierzbicka, Zofia Dudkiewicz, Elżbieta Stecko: Nosowanie otwarte – przyczyny, diagnostyka, sposoby eliminacji. [w:] Borgis – Nowa Pediatria 1 [on-line]. www.czytelniamedyczna.pl, 2000. [dostęp 2014-02-01].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Prof. dr hab. Leszek Woźniak, Izba Pamięci Akademii Medycznej w Łodzi, „Kronikarz” nr 8 (w tym – karykatura prof. Alfreda Meissnera)
- G. Karolonek, M. Karolonek: Życie studenckie na Uniwersytecie Wrocławskim w XIX i XX wieku ze szczególnym uwzględnieniem korporacji studentów Instytutu Dentystycznego. dmp.am.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-19)]., w tym – kopia strony tytułowej pracy doktorskiej Alfreda Meissnera i zdjęcie autora; wśród cytowanych prac: Kossowska-Fugiely (rozprawa doktorska), Prof. Dr. med. Alfred Meissner, der Begründer der polnischen Kieferchirugie, Düsseldorf 1999
- Wyższa Szkoła Inżynierii Dentystycznej i Nauk Humanistycznych im. prof. Meissnera, ul. Słoneczna 2, 43-450 Ustroń, Polska. wsid.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-07)].
- dr n. med. Daniel Olszewski, prof. dr hab. n.med. Grażyna Grzesiak-Janas, Stomatologia akademicka w II Rzeczpospolitej, eDentico, dwumiesięcznik Stomatologa Praktyka 2 (36)/2012, Polish&English Journal for Dentists ISSN 1732-4084. dentonet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-19)].