Andrzej Ancuta – Wikipedia, wolna encyklopedia

Andrzej Ancuta
Coeur
Ilustracja
Andrzej Ancuta podczas powstania warszawskiego w 1944
Data i miejsce urodzenia

10 lutego 1919
Mińsk Litewski

Data i miejsce śmierci

14 lutego 2009
Warszawa

Dziedzina sztuki

film, fotografia

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Warszawski Krzyż Powstańczy Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal 10-lecia Polski Ludowej
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Honorowa Odznaka Miasta Łodzi
Kadr z powstańczej kroniki filmowej Andrzeja Ancuta: Widok na Krakowskie Przedmieście z Pałacu Staszica pokazujący dwa niemieckie pojazdy pancerne asekurujące Goliata (SdKfz 301 – Borgward B IV). W lewym dolnym rogu fragment pomnika Mikołaja Kopernika

Andrzej Ancuta, ps. Coeur, Kier (ur. 10 lutego 1919 w Mińsku Litewskim[1], zm. 14 lutego 2009 w Warszawie) – polski reżyser, operator filmowy, fotograf.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie Eugeniusza[2] (zm. 1943), adwokata[3], i Olimpii[4] z Baczyżmalskich 1° v. Wierzbowskiej (zm. 1942), ziemianki[5][6].

W pierwszym roku II wojny światowej został uwięziony w obozie koncentracyjnym Auschwitz, skąd po roku udało się matce go wykupić[5]. Od marca 1942 działał w konspiracji - początkowo w Narodowych Siłach Zbrojnych[4]. Wspólnie z przyjacielem Antonim Bohdziewiczem w Pałacu Staszica na Nowym Świecie otworzyli zakład fotograficzny, gdzie oprócz wykonania zwyczajnych zamówień, podrabiano dokumenty dla działaczy podziemia[5]. W czasie powstania warszawskiego był operatorem filmowym w Referacie Filmowym podlegającym Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej. Miał stopień kaprala podchorążego. Po kapitulacji oddziałów powstańczych znalazł się w niewoli - w Stalagu 344 Lamsdorf, następnie w Stalagu XVIII C w Markt Pongau (nr jeniecki: 103460)[4].

Po uwolnieniu przez wojska amerykańskie samolotem został przetransportowany do Włoch, gdzie dołączył do 2 Korpusu Polskiego Armii generała Andersa[5]. Do kraju wrócił w październiku 1946[7]. Był operatorem m.in. podczas realizacji jednych z pierwszych powojennych polskich filmów: Ostatni etap i Miasto nieujarzmione.

W latach 1950–1996 wykładał na Wydziale Operatorskim łódzkiej PWSFTviT, był jego dziekanem w latach 1958–1963 i 1969–1972. Od 1975 do 1978 pełnił funkcję prorektora PWSFTviT ds. Nauczania, a od 1987 do 1990 – kierownika Zakładu Sztuki Operatorskiej.

Członek założyciel Związku Realizatorów Filmowych przekształconego później wraz z ZASPem w Stowarzyszenie Polskich Artystów Teatru i Filmu (SPATiF)[7].

Napisał kilka podręczników do nauki operatorstwa filmowego.

Był mężem Janiny z domu Hryckiewicz[5] (1926–2019)[8].

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 140-4-1)[8].

Zdjęcia jego autorstwa znalazły się w filmie Powstanie Warszawskie (2014) - został za nie pośmiertnie nominowany do Polskiej Nagrody Filmowej w 2015[9].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Źródło:[7].

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]
  • Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za szczególne osiągnięcia w dziedzinie organizacji procesu dydaktycznego (1972)
  • Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia z okazji 30-lecia PWSFTviT w Łodzi (1978)

Źródło:[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Dane według: Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego, tom 5. Redaktor naukowy Piotr Rozwadowski. Dom Wydawniczy „Bellona”, Warszawa 2002. ISBN 83-11-09261-3.
  2. a b M.P. z 1955 r. nr 37, poz. 361 - Uchwała Rady Państwa z dnia 8 stycznia 1955 r. nr 0/34 - na wniosek Prezesa Centralnego Urzędu Kinematografii.
  3. Cmentarz Stare Powązki: EUGENIUSZ ANCUTA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-08-19].
  4. a b c Powstańcze Biogramy - Andrzej Ancuta [online], www.1944.pl [dostęp 2024-08-19] (pol.).
  5. a b c d e Andrzej, 104 lata temu w Mińsku Litewskim urodził się kronikarz filmowy powstania warszawskiego Andrzej Ancuta [online], Portal Polaków na Białorusi, 10 lutego 2023 [dostęp 2024-08-19] (pol.).
  6. Cmentarz Stare Powązki: BACZYŻMALSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-08-19].
  7. a b c d Andrzej Ancuta w bazie filmpolski.pl
  8. a b Cmentarz Stare Powązki: MARIA CYWIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-08-19].
  9. Orły | 2015 [online], pnf.pl [dostęp 2023-11-11].
  10. M.P. z 1998 r. nr 43, poz. 608 „w uznaniu wybitnych osiągnięć w działalności artystycznej oraz za zasługi w pracy dydaktycznej”.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]