Order Odrodzenia Polski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy orderu. Zobacz też: Polonia Restituta – ujednoznacznienie.

Order Odrodzenia Polski
Polonia Restituta

Awers insygniów Krzyża Wielkiego Orderu Odrodzenia Polski
Awers insygniów Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą OOP
Awers insygniów Krzyża Komandorskiego OOP (wzór II RP)
Rewers insygniów Krzyża Komandorskiego OOP (wzór II RP)
Gwiazda (wzór II RP)
Baretka Krzyża Wielkiego OOP
Baretka Krzyża Kawalerskiego OOP
Ustanowiono	4 lutego 1921
Dewiza	POLONIA RESTITUTA (Polska Odrodzona)
Powyżej	Order Virtuti Militari
Poniżej	Order Krzyża Wojskowego
Multimedia w Wikimedia Commons

Order Odrodzenia Polski, Polonia Restituta (PR) – drugie pod względem starszeństwa polskie państwowe odznaczenie cywilne (po Orderze Orła Białego), nadawane za wybitne osiągnięcia na polu oświaty, nauki, sportu, kultury, sztuki, gospodarki, obronności kraju, działalności społecznej, służby państwowej oraz rozwijania dobrych stosunków z innymi krajami. Ustanowione przez Sejm Rzeczypospolitej ustawą z 4 lutego 1921 jako najwyższe odznaczenie państwowe po Orderze Orła Białego^[1]. Na straży honoru Orderu stoi Kapituła Orderu. Dekretem Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego z 20 grudnia 1921 został ustanowiony Statut Orderu „Odrodzenia Polski”^[2]. Rozporządzeniem z 23 kwietnia 1923 Prezydent Stanisław Wojciechowski ustanowił nowy Statut Orderu „Odrodzenia Polski”. 2 maja 1923 rozporządzenie zostało opublikowane w Monitorze Polskim nr 100, a dekret z 1921 utracił moc obowiązującą^[3].

Noszony na czerwonej wstędze z białymi pasami po bokach, przez prawe ramię (w I klasie), na szyi (w II i III klasie) lub na lewej stronie piersi (IV i V klasa).

W polskim systemie orderowo-odznaczeniowym Order Odrodzenia Polski występuje po Orderze Orła Białego oraz Orderze Wojennym Virtuti Militari, a przed Orderem Krzyża Wojskowego, Orderem Krzyża Niepodległości i Orderem Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Order dzieli się na 5 klas.

Klasy		Baretka	Insygnia
I	Krzyż Wielki*
II	Krzyż Komandorski z Gwiazdą
III	Krzyż Komandorski
IV	Krzyż Oficerski
V	Krzyż Kawalerski

(*) do 1960 w kraju i do 1990 na uchodźstwie: Wielka Wstęga

W pracach ustawodawczych Komisji Konstytucyjnej Sejmu RP, nazwa tego orderu miała brzmieć „Bene Merenti” (Dobrze Zasłużonym), ale ostatecznie przyjęto nazwę „Polonia Restituta” (Polska Odrodzona)^[4].

Na mocy ustawy z 4 lutego 1921 o ustanowieniu orderu „Odrodzenia Polski” miał on cztery klasy. Nowy podział, na pięć klas wraz z tytułami przysługującymi kawalerom, wprowadzony został rok później^[5].

Zgodnie z tą ustawą, kawalerom Orderu Odrodzenia Polski przysługiwały tytuły:

• pierwszej klasy: Kawalera wielkiej wstęgi orderu „Odrodzenia Polski”;
• drugiej klasy: Kawalera Krzyża Komandorskiego z gwiazdą orderu „Odrodzenia Polski”;
• trzeciej klasy: Kawalera Krzyża Komandorskiego orderu „Odrodzenia Polski”;
• czwartej klasy: Kawalera Krzyża Oficerskiego orderu „Odrodzenia Polski”;
• piątej klasy: Kawalera orderu „Odrodzenia Polski”.

Wymiar krzyża wynosił: w klasie I – 69 mm, w klasach II i III – 58 mm, w klasie IV – 50 mm i w klasie V – 41 mm. Ustawa nie podawała wymiarów krzyża I klasy, podając jedynie, że zamieszczony wzór jest „wielkości naturalnej”. Pozostałe klasy miały być wykonane według tego samego wzoru, ale proporcjonalnie mniejsze, z długością krzyża pomiędzy końcami przeciwległych ramion jak podano wyżej.

W okresie II Rzeczypospolitej Order Odrodzenia Polski był zwykle nadawany w dwóch terminach świąt państwowych: 3 maja i 11 listopada^[6].

Do 1990 w wersji przedwojennej także nadawane przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie.

W 1944 dekretem PKWN z 22 grudnia order ten został włączony do systemu odznaczeń nowego, socjalistycznego państwa (Polski Ludowej)^[7]. Zachowano jego kształt i barwy, pozbawiając jednak godło korony, a na rewersie krzyża zmieniono rok na „1944”.

Ustawą z 1960 order został drugim w hierarchii odznaczeń odznaczeniem państwowym (po Orderze Budowniczych Polski Ludowej)^[8]. Ustawa ta zmieniła nazwę pierwszej klasy na Krzyż Wielki orderu Odrodzenia Polski (wcześniej była to Wielka wstęga orderu Odrodzenia Polski). Pozostałe klasy pozostały niezmienione. Nowy opis odznaki orderu zawierała uchwała Rady Państwa z 29 lutego 1960^[9]. Ta sama uchwała ustanawiała nowe starszeństwo dla orderu.

W latach 1982–1992, zgodnie z zapisami ustawy Karta Nauczyciela, nauczycielom nadawany był Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, ale wyłącznie z tytułu trzydziestoletniej szczególnie wyróżniającej pracy pedagogicznej^[10]. Z tego tytułu nadano go 63 416 osobom^[11]. Podobne przepisy obowiązywały w okresie PRL również dla innych grup zawodowych (górników, hutników, stoczniowców, portowców)^[12], określając lata nieprzerwanej i wyróżniającej się pracy oraz klasę orderu lub odznaczenia (przykładowo górnicy otrzymywali już po 20 latach pracy Order Sztandaru Pracy II klasy – wyższy od Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski w systemie orderowo-odznaczeniowym PRL).

Do 1987 przyznano^[13]:

• I klasy – 190 szt.
• II klasy – 1031 szt.
• III klasy – 9757 szt.
• IV klasy – 36 602 szt.
• V klasy – 567 005 szt.

Łącznie w latach 1944–1992 (do końca obowiązywania ustawy z okresu PRL) przyznano 681 949 Orderów Odrodzenia Polski^[14].

Współczesny wygląd Orderu Odrodzenia Polski ustalony został rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 10 listopada 1992 w sprawie opisu, materiału, wymiarów wzorów rysunkowych oraz sposobu i okoliczności noszenia odznak orderów i odznaczeń^[15]: „Odznaką Orderu Odrodzenia Polski jest krzyż równoramienny, złocony, zakończony na rogach ramion kulkami. W środku krzyża, na okrągłej, czerwonej, emaliowanej tarczy, umieszczony jest biało emaliowany orzeł według wzoru określonego w ustawie z 1 sierpnia 1919 o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej. Kontury, korona, dziób i szpony orła są złocone. Na otoku, pokrytym szafirową emalią, umieszczony jest złocony napis „POLONIA RESTITUTA”. Na odwrotnej stronie ramiona krzyża są złocone, z obramowaniem. W środku krzyża, na okrągłej, czerwono emaliowanej tarczy, w ornamentowanym obramowaniu, umieszczona jest złocona data „1918”. Wymiar krzyża wynosi: w klasie I – 68 mm, w klasach II i III – 60 mm, w klasie IV – 55 mm i w klasie V – 44 mm.

W klasie I Orderu krzyż zawieszony jest na czerwonej, wielkiej wstędze szerokości 100 mm z białymi paskami po bokach, szerokości 5 mm. W klasach II i III krzyże zawieszone są na czerwonej wstędze, szerokości 45 mm z białymi paskami po bokach, szerokości 3 mm. W klasie IV krzyż zawieszony jest na czerwonej wstążce, szerokości 36 mm z białymi paskami, szerokości 2 mm z umieszczoną pośrodku wstążki rozetką, o średnicy 30 mm upiętą z tejże wstążki. W klasie V krzyż zawieszony jest na takiej samej wstążce, bez rozetki.

W klasach I i II odznaką Orderu jest ponadto gwiazda orderowa srebrzona, o średnicy 75 mm z ośmiu pęków promieni. W środku gwiazdy, na okrągłej, biało emaliowanej tarczy, umieszczony jest złocony monogram „RP”, na otoku pokrytym szafirową emalią złocony napis „POLONIA RESTITUTA”.

Współczesną wersję odznaczenia opracował rzeźbiarz i medalier Edward Gorol.

Epoka		Wielki Mistrz Orderu			Lata nadań
	II Rzeczpospolita		Naczelnik Państwa	Józef Piłsudski	1921–1922
	II Rzeczpospolita		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej	Gabriel Narutowicz	1922
	II Rzeczpospolita		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej	Stanisław Wojciechowski	1922–1926
	II Rzeczpospolita		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej	Ignacy Mościcki	1926–1939
	Władze RP na obczyźnie		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej	Władysław Raczkiewicz	1939−1947
	Rzeczpospolita Polska (1944-1952)		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej	Bolesław Bierut	1947–1952
	Władze RP na obczyźnie		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie	August Zaleski	1947–1972
	Władze RP na obczyźnie		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie	Stanisław Ostrowski	1972–1979
	Władze RP na obczyźnie		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie	Edward Raczyński	1979–1986
	Władze RP na obczyźnie		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie	Kazimierz Sabbat	1986–1989
	Władze RP na obczyźnie		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie	Ryszard Kaczorowski	1989–1990
	III Rzeczpospolita		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej	Wojciech Jaruzelski	1989–1990
	III Rzeczpospolita		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej	Lech Wałęsa	1990−1995
	III Rzeczpospolita		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej	Aleksander Kwaśniewski	1995–2005
	III Rzeczpospolita		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej	Lech Kaczyński	2005–2010
	III Rzeczpospolita		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej	Bronisław Komorowski	2010–2015
	III Rzeczpospolita		Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej	Andrzej Duda	od 2015

 Osobny artykuł: Kapituła Orderu Odrodzenia Polski.

Na straży honoru Orderu stoi Kapituła Orderu. Pierwsza Kapituła Orderu Odrodzenia Polski została powołana 2 sierpnia 1921 w składzie^[16]: Jan Karol Kochanowski (Kanclerz Kapituły), Kajetan Olszewski (Sekretarz Kapituły), Bernard Chrzanowski (Skarbnik Kapituły), Jan Dąbski, Władysław Raczkiewicz, Michał Siedlecki, Włodzimierz Tetmajer i Leon Wyczółkowski (członkowie)^[17]. 5 września 1936 prezydent Ignacy Mościcki powołał na trzyletnią kadencję nowy skład Kapituły, której kanclerzem został gen. dyw. Kazimierz Sosnkowski^[18].

Obecnie Kapituła OOP składa się z Wielkiego Mistrza Orderu i ośmiu członków Kapituły, powoływanych przez Wielkiego Mistrza na pięć lat. Zgodnie z ustawą o orderach i odznaczeniach, Prezydent RP z urzędu staje się Kawalerem Orderu Odrodzenia Polski klasy I i przewodniczy Kapitule jako Wielki Mistrz Orderu.

Starszeństwo, czyli kolejność noszenia orderów i odznaczeń regulowana jest ustawami prawa. Więcej o tym można przeczytać w artykule o polskim systemie orderowo-odznaczeniowym. Order Odrodzenia Polski w każdej z epok zajmował jedno z najwyższych miejsc. Poniżej znajduje się szczegółowy opis każdej z klas orderu i jej miejsca w hierarchii odznaczeń państwowych.

Starszeństwo		Okres II RP (1918–1939)	Władze RP na uchodźstwie (1939–1990)	Okres Polski Ludowej (1944–1989)	Okres III RP (po 1989 r.)
I klasa	powyżej poniżej	Order Virtuti Militari V klasy 7 miejsce Order Odrodzenia Polski II klasy	Order Virtuti Militari V klasy 7 miejsce Order Odrodzenia Polski II klasy	Order Budowniczych Polski Ludowej 2 miejsce Order Virtuti Militari I klasy	Order Virtuti Militari V klasy 7 miejsce Order Odrodzenia Polski II klasy
II klasa	powyżej poniżej	Order Odrodzenia Polski I klasy 8 miejsce Order Odrodzenia Polski III klasy	Order Odrodzenia Polski I klasy 8 miejsce Order Odrodzenia Polski III klasy	Order Sztandaru Pracy I klasy 6 miejsce Order Virtuti Militari II klasy	Order Odrodzenia Polski I klasy 8 miejsce Order Odrodzenia Polski III klasy
III klasa	powyżej poniżej	Order Odrodzenia Polski II klasy 9 miejsce Krzyż Niepodległości	Order Odrodzenia Polski II klasy 9 miejsce Krzyż Niepodległości	Order Sztandaru Pracy II klasy 10 miejsce Order Krzyża Grunwaldu III klasy	Order Odrodzenia Polski II klasy 9 miejsce Order Odrodzenia Polski IV klasy
IV klasa	powyżej poniżej	Krzyż Niepodległości 11 miejsce Order Odrodzenia Polski V klasy	Krzyż Niepodległości Polski Podziemnej 12 miejsce Order Odrodzenia Polski V klasy	Order Virtuti Militari III klasy 13 miejsce Order Virtuti Militari IV klasy	Order Odrodzenia Polski III klasy 10 miejsce Order Odrodzenia Polski V klasy
V klasa	powyżej poniżej	Order Odrodzenia Polski IV klasy 12 miejsce Krzyż Walecznych	Order Odrodzenia Polski IV klasy 13 miejsce Krzyż Walecznych	Order Virtuti Militari IV klasy 15 miejsce Order Virtuti Militari V klasy	Order Odrodzenia Polski IV klasy 11 miejsce Order Krzyża Wojskowego I klasy

Zbiorcze zestawienie nadań Orderów Odrodzenia Polski od 1990 z podaniem liczby oraz procentowego udziału nadań poszczególnych klas Orderu w danym okresie:

Prezydent	Krzyż Wielki (I klasa)	Krzyż Komandorski z Gwiazdą (II klasa)	Krzyż Komandorski (III klasa)	Krzyż Oficerski (IV klasa)	Krzyż Kawalerski (V klasa)	Razem
Lech Wałęsa	21 0,13%	88 0,53%	314 1,90%	1132 6,83%	15021 90,61%	16576
Aleksander Kwaśniewski (I kadencja)	44 0,54%	207 2,53%	723 8,83%	2169 26,50%	5041 61,60%	8184
Aleksander Kwaśniewski (II kadencja)	29 0,27%	146 1,34%	739 6,78%	2750 25,23%	7234 66,38%	10898
Lech Kaczyński	64 1,06%	169 2,8%	866 14,34%	1871 30,99%	3068 50,81%	6038
Bronisław Komorowski*	46 0,77%	106 1,78%	459 7,70%	1436 24,11%	3910 65,64%	5957
Andrzej Duda (I kadencja)	35 0,66%	46 2,03%	394 17,37%	532 23,46%	1281 56,48%	2268
Razem	239 0,44% (+5)**	762 1,53%	3 495 7,00%	9 890 19,81%	35 555 71,22%	49 921 (+5)**

(*) – obejmuje również nadania dokonane przez Bronisława Komorowskiego, gdy jako marszałek Sejmu pełnił obowiązki prezydenta
(**) – Krzyże Wielkie Orderu Odrodzenia Polski, które z urzędu otrzymują prezydenci RP

Prezydentura Lecha Wałęsy^[19]:

Rok	I klasa	II klasa	III klasa	IV klasa	V klasa	Razem
1990	1	6	83	481	8755	9326
1991	4	7	47	115	3472	3645
1992	3	11	52	203	1605	1874
1993	6	18	32	87	392	535
1994	4	17	37	119	292	469
1995	4	29	63	127	505	728
Razem	22[20]	88	314	1132	15021	16577

Prezydentura Aleksandra Kwaśniewskiego – I kadencja^[19]:

Rok	I klasa	II klasa	III klasa	IV klasa	V klasa	Razem
1996	6	15	59	146	378	604
1997	10	44	105	344	898	1401
1998	15	57	154	369	1016	1611
1999	4	47	201	588	1143	1983
2000	9	44	204	722	1606	2585
Razem	44[20]	207	723	2169	5041	8184

Prezydentura Aleksandra Kwaśniewskiego – II kadencja^[21]:

Rok	I klasa	II klasa	III klasa	IV klasa	V klasa	Razem
2001	6	36	175	611	1524	2352
2002	5	36	142	525	1429	2137
2003	6	22	99	428	1205	1760
2004	2	23	137	485	1311	1958
2005	10	29	186	701	1765	2691
Razem	29[20]	146	739	2750	7234	10898

Prezydentura Lecha Kaczyńskiego^[22]:

Rok	I klasa	II klasa	III klasa	IV klasa	V klasa	Razem
2006	17	41	161	309	279	807
2007	13	43	168	443	757	1424
2008	10	30	166	415	780	1401
2009	19	51	279	604	1105	2058
2010	5	4	92[23]	100	147	348
Razem	64[24]	169	866	1871	3068	6038

Marszałek Bronisław Komorowski w czasie, gdy pełnił obowiązki Prezydenta (kwiecień–lipiec 2010)^[25]:

IV–VII 2010	I klasa	II klasa	III klasa	IV klasa	V klasa	Razem
Razem	11	18	30	43	57	159

Prezydentura Bronisława Komorowskiego^[26]:

Rok	I klasa	II klasa	III klasa	IV klasa	V klasa	Razem
2010	5	8	57	134	405	609
2011	11	43	149	532	1267	2002
2012	3	14	75	273	685	1050
2013	4	7	72	164	537	784
2014	7	10	45	184	570	816
2015	5	6	31	106	389	537
Razem	35	88	429	1393	3853	5798

Prezydentura Andrzeja Dudy – I kadencja^[27]:

Rok	I klasa	II klasa	III klasa	IV klasa	V klasa	Razem
2015	5	9	11	30	36	91
2016	5	18	174	146	358	701
2017	3	16	110	224	572	925
2018	2	3	99	132	315	551
2019	8	19	83	131	417	658
2020	1	4	69	69	179	322

Prezydentura Andrzeja Dudy – II kadencja^[28]:

Rok	I klasa	II klasa	III klasa	IV klasa	V klasa	Razem
2020	1	6	25	64	152	248
2021	10	11	66	182	359	628
2022	5	11	49	161	435	661
2023	5	8	45	103	286	447
2024	3	6	38	76	237	360

 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Odrodzenia Polski.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita).

bez ustalonej daty

• Vilhelms Munters
• Kārlis Ulmanis

 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski (władze RP na uchodźstwie).

bez ustalonej daty

• Stanisław Bobrowski
• Tadeusz Komorowski

 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa).

Polacy^[13]

Obcokrajowcy^[13]

Instytucje i miejscowości^[118]

• Cieszyn 1980
• Gdańsk
• Gniezno
• Kraków
• Uniwersytet Jagielloński 1964^[119]

Bez ustalonej daty

• Wasilij Czujkow
• Iwan Koniew
• Włodzimierz Sokorski

 Osobny artykuł: Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita).

• polskie odznaczenia państwowe
• Polacy, którzy odmówili przyjęcia lub zwrócili ordery i odznaczenia w III Rzeczypospolitej

• Order Odrodzenia Polski. W: Kazimierz Sejda: Ordery, odznaczenia i medale Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 1932, s. 43–51.
• Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926.

• Stanisław Łoza. Order Odrodzenia Polski. „Żołnierz Polski”. Nr 30 (362), s. 8–9, Rok V. 1923. 

• p
• d
• e

Ordery i odznaczenia państwowe PRL

Ordery	Order Budowniczych Polski Ludowej Order Odrodzenia Polski Order Virtuti Militari Order Krzyża Grunwaldu Order Sztandaru Pracy Order Zasługi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Odznaczenia państwowe	Krzyż Zasługi Krzyż Walecznych Medal Zasłużonym na Polu Chwały Krzyż Partyzancki Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie Krzyż Bitwy pod Lenino Krzyż Oświęcimski Medal „Za waszą wolność i naszą” Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Medal „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej” Śląski Krzyż Powstańczy Wielkopolski Krzyż Powstańczy Warszawski Krzyż Powstańczy Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal za Warszawę Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal Rodła Medal za Ofiarność i Odwagę Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie Medal „Za udział w walkach o Berlin” Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
Odznaki tytułów honorowych	„Lotnik Kosmonauta PRL” „Zasłużony dla Kultury Narodowej” „Zasłużony dla Wymiaru Sprawiedliwości PRL” „Zasłużony dla Zdrowia Narodu” „Zasłużony Drukarz PRL” „Zasłużony Energetyk PRL” „Zasłużony Górnik PRL” „Zasłużony Hutnik PRL” „Zasłużony Kolejarz PRL” „Zasłużony Lekarz PRL” „Zasłużony Nauczyciel PRL” „Zasłużony Pilot Wojskowy PRL” „Zasłużony Portowiec PRL” „Zasłużony Rolnik PRL” „Zasłużony Stoczniowiec PRL”
Medale i odznaki resortowe	Medal Komisji Edukacji Narodowej Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal „Za udział w walkach o Berlin” Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Odznaka Grunwaldzka Odznaka Braterstwa Broni Odznaka honorowa dla korespondentów Głównego Urzędu Statystycznego Odznaka honorowa „Odznaka Mistrza” Odznaka honorowa „Wzorowy Kierowca” Odznaka honorowa „Za 1.000 000 km lotu” Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” Odznaka honorowa „Za zasługi dla gospodarki przestrzennej” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony pracy” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony zdrowia” Odznaka honorowa „Za zasługi dla oświaty” Odznaka honorowa „Za zasługi dla statystyki PRL” Odznaka honorowa „Zasłużonemu Działaczowi ORMO” Odznaka honorowa „Zasłużony dla bankowości PRL” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych” Odznaka honorowa „Zasłużony dla gospodarki przestrzennej i komunalnej” Odznaka honorowa „Zasłużony dla górnictwa PRL” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Informacji Naukowo-Technicznej” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Państwowy” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Rady Narodowej” Odznaka Przysposobienia Sanitarnego Odznaka Wzorowego Funkcjonariusza Służby Więziennej Odznaka „10 lat w Służbie Narodu” Odznaka „20 lat w Służbie Narodu” Odznaka „400 lat Poczty Polskiej” Odznaka „Budowniczy Huty im. Lenina” Odznaka „Budowniczy Huty Katowice” Odznaka „Budowniczy Nowej Huty” Odznaka „Budowniczy Pałacu Kultury i Nauki im. J. Stalina” Odznaka „Mistrz Sportu” Odznaka „Na Straży Pokoju” Odznaka „Przodownik Pracy” Odznaka „Przodownik Pracy Socjalistycznej” Odznaka „Przodujący Drogowiec” Odznaka „Przodujący Kolejarz” Odznaka „Racjonalizator Produkcji” Odznaka „Sprawny do Pracy i Obrony” Odznaka „W Służbie Narodu” Odznaka „W Służbie Penitencjarnej” Odznaka „Wzorowego Sprzedawcy” Odznaka „Wzorowy Hodowca” Odznaka „Wzorowy Księgarz” Odznaka „Za opiekę nad zabytkami” Odznaka „Za wzorową pracę w służbie weterynaryjnej” Odznaka „Za zasługi dla celnictwa PRL” Odznaka „Za zasługi dla finansów PRL” Odznaka „Za Zasługi dla Obrony Cywilnej” Odznaka „Za Zasługi dla Ochrony Przeciwpożarowej” Odznaka „Za zasługi dla przemysłu chemicznego” Odznaka „Za zasługi dla rozwoju przemysłu maszynowego” Odznaka „Za zasługi dla transportu PRL” Odznaka „Za zasługi w dziedzinie geodezji i kartografii” Odznaka „Za zasługi w obronie granic PRL” Odznaka „Za zasługi w ochronie porządku publicznego” Odznaka „Za zasługi w zwalczaniu powodzi” Odznaka „Zasłużony dla Energetyki” Odznaka „Zasłużony dla Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego” Odznaka „Zasłużony dla polskiej geologii” Odznaka „Zasłużony dla ubezpieczeń społecznych” Odznaka „Zasłużony dla Wynalazczości i Racjonalizacji” Odznaka „Zasłużony drukarz” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” Odznaka „Zasłużony Działacz Turystyki” Odznaka „Zasłużony Funkcjonariusz Pożarnictwa” Odznaka „Zasłużony Mistrz Sportu” Odznaka „Zasłużony Opiekun Społeczny” Odznaka „Zasłużony Pracownik Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu i Usług” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu Zagranicznego” Odznaka „Zasłużony Pracownik Łączności” Odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu Lekkiego” Odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu Spożywczego i Skupu” Odznaka „Zasłużony Pracownik Rolnictwa” Odznaka „Zasłużony Przodownik Pracy” Odznaka „Zasłużony Przodownik Pracy Socjalistycznej” Odznaka „Zasłużony Racjonalizator Produkcji” Odznaka „Zasłużony Trener”

• Zobacz też: Odznaka Nagrody Państwowej
• order chlebowy

• p
• d
• e

Ordery i odznaczenia państwowe II RP i emigracyjne

Ordery	Order Orła Białego Order Virtuti Militari Order Odrodzenia Polski
Odznaczenia	Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych Krzyż Zasługi Krzyż Ochotniczy za Wojnę Medal Niepodległości Krzyż Zasługi za Dzielność Medal Ochotniczy za Wojnę Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi Krzyż Żołnierzy Polskich z Ameryki Medal za Ratowanie Ginących Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Wawrzyn Akademicki Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal 3 Maja Medal za Długoletnią Służbę Medal Zwycięstwa (nieoficj.)
Ustanowione przez władze RP na obczyźnie	Krzyż i Medal Niepodległości (odnow.) Krzyż Zasługi z Mieczami Krzyż Walecznych (odnow.) Medal Wojska Medal Lotniczy Medal Morski Medal Morski Polskiej Marynarki Handlowej Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino Krzyż Armii Krajowej Krzyż Kampanii Wrześniowej Odznaka Skarbu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej

• Zobacz też: II Rzeczpospolita
• Rząd II RP na obczyźnie