Krzyż Zachodni – Wikipedia, wolna encyklopedia

Krzyż Zachodni
	; Awers i rewers wzoru krzyża na wstążce
	; Baretka
Ustanowiono	7 kwietnia 2017
Dewiza	PRO AUXILIO POLONIS DATO; (ZA POMOC NIESIONĄ POLAKOM)
Wielkość	40 × 40 mm
Kruszec	metal srebrzony i oksydowany
Powyżej	Gwiazdy
Poniżej	inne (resortowe, samorządowe, organizacyjne) w kolejności otrzymania
Projektant	Robert Szydlik
Powiązane	Krzyż Wschodni
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krzyż Zachodni – polskie państwowe odznaczenie cywilne ustanowione 7 kwietnia 2017, przeznaczone dla cudzoziemców pomagającym osobom narodowości polskiej, którzy w latach 1939–1989 nieśli różnorodną pomoc Polakom podczas represji, prześladowań i w czasie oporu przeciwko niemieckiemu nazizmowi, sowieckiej okupacji oraz komunistycznej dominacji ziem polskich, na terenach nie objętych ustawą o „bliźniaczym” odznaczeniu – Krzyżu Wschodnim.

Historia

Projekt ustawy o krzyżu wpłynął do Senatu RP 2 lutego 2017^[1] z inicjatywy senatora Jana Żaryna. Autorem projektu graficznego jest heraldyk i członek Komisji Heraldycznej Robert Szydlik(inne języki), korzystający z pomocy innego członka KH, falerysty Tadeusza Jeziorowskiego^[2].

Prezydent Andrzej Duda ustawę podpisał 6 maja, z datą wejścia w życie ustaloną sześć miesięcy od dnia ogłoszenia (z wyjątkiem przepisów w niej zawartych zmieniających ustawę o Krzyżu Wschodnim, które weszły w życie 4 lipca 2017)^[3]. Oba odznaczenia wprowadzane w 2017 mają być narzędziem prowadzenia polskiej polityki historycznej^[4].

19 listopada 2017 weszło w życie rozporządzenie Prezydenta RP precyzujące zasady nadawania Krzyża Zachodniego^[5].

Charakterystyka

Krzyż przyznawany jest obcokrajowcom, którzy udzielali pomocy Polakom lub obywatelom polskim w latach 1939–1989 na terenach nieobjętych ustawą o Krzyżu Wschodnim, za pomoc na rzecz polskich aspiracji niepodległościowych oraz pomoc represjonowanym, prześladowanym, deportowanym, więzionym lub zmuszonym do emigracji przez okupanta niemieckiego oraz władze komunistyczne w powojennej Polsce, w tym za pomoc w obliczu zagrożenia życia, udzielenie schronienia i pomoc charytatywną^[6].

Krzyż nadaje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek ministra właściwego do spraw zagranicznych, który to przedstawia wnioski z własnej inicjatywy lub z inicjatywy związków i stowarzyszeń kombatanckich, organizacji społecznych, Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Dyrektora Instytutu Solidarności i Męstwa oraz osób prywatnych, po uzyskaniu pozytywnej opinii Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej^[6]^[7].

Do dnia 31 października 2023 roku krzyż nie został nadany nikomu. Obcokrajowcom, którzy nieśli pomoc obywatelom polskim w okresie od 1917 do 1990 roku nadawany jest Medal Virtus et Fraternitas.

Wygląd

Odznaką krzyża jest krzyż równoramienny, wykonany w srebrzonym i oksydowanym metalu, o ośmiu rogach i wymiarach 40 × 40 mm, z obustronnie zaznaczoną krawędzią. Ramiona są poszerzone na końcach i mają pojedyncze, pokryte karmazynową emalią uskoki pomiędzy ramionami. U góry odznaki znajduje się uszko i kółko służące do zawieszania. Pośrodku ramion nałożona jest okrągła tarcza pokryta karmazynową emalią w srebrzystym obramowaniu, do którego przylegają od góry i od dołu wydzielone, wcięte pola z wypukłymi, polerowanymi datami „1939” u góry i „1989” u dołu. Na tarczę nałożony jest srebrzony wizerunek Orła Białego w koronie zamkniętej z krzyżem, według wzoru wprowadzonego dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na Obczyźnie z dnia 11 listopada 1956. Na ramionach widnieje majuskułowy, wypukły, polerowany napis: na ramieniu górnym „PRO”, na poprzecznych „AUXILIO” oraz „POLONIS”, a na ramieniu dolnym „DATO”. Rewers krzyża jest srebrzony i oksydowany na całej powierzchni. Krzyż Zachodni zawieszony jest na wstążce z rypsu jedwabnego koloru białego o szerokości 40 mm, mającej pośrodku dwa karmazynowe prążki o szerokości 3 mm każdy, w odległości 3 mm od siebie^[6].

Uwagi

↑ Oraz inne otrzymane przed 19 listopada 2017 r.

Przypisy

↑ Senacki projekt ustawy o ustanowieniu Krzyża Zachodniego. Druk 1294. sejm.gov.pl. [dostęp 2017-05-08].
↑ Nasz wywiad. Nowe ważne odznaczenie państwowe. Szydlik: Krzyż Zachodni będzie nadawany „Za pomoc niesioną Polakom” w latach 1939-1989. wpolityce.pl, 21 lutego 2017.
↑ Informacje o ustawie z dnia 7 kwietnia 2017 r. o ustanowieniu Krzyża Zachodniego. [w:] Ustawy. Podpisane. [on-line]. prezydent.pl. [dostęp 2017-05-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-13)].
↑ Kacper Świsłowski: Nowe cywilne odznaczenie coraz bliżej. To może być przełom w polskiej polityce historycznej. wprost.pl, 21 kwietnia 2017.
↑ Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 września 2017 r. w sprawie nadawania Krzyża Zachodniego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1885)
↑ ^a ^b ^c Ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o ustanowieniu Krzyża Zachodniego. sejm.gov.pl. [dostęp 2017-05-08].
↑ Ustawa z dnia 9 listopada 2017 r. o Instytucie Solidarności i Męstwa imienia Witolda Pileckiego (Dz.U. z 2022 r. poz. 475)

Bibliografia

Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 lutego 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ustanowieniu Krzyża Zachodniego (Dz.U. z 2022 r. poz. 510)

[1] Oraz inne otrzymane przed 19 listopada 2017 r.

[proj-2] Senacki projekt ustawy o ustanowieniu Krzyża Zachodniego. Druk 1294. sejm.gov.pl. [dostęp 2017-05-08].

[3] Nasz wywiad. Nowe ważne odznaczenie państwowe. Szydlik: Krzyż Zachodni będzie nadawany „Za pomoc niesioną Polakom” w latach 1939-1989. wpolityce.pl, 21 lutego 2017.

[prez-4] Informacje o ustawie z dnia 7 kwietnia 2017 r. o ustanowieniu Krzyża Zachodniego. [w:] Ustawy. Podpisane. [on-line]. prezydent.pl. [dostęp 2017-05-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-13)].

[5] Kacper Świsłowski: Nowe cywilne odznaczenie coraz bliżej. To może być przełom w polskiej polityce historycznej. wprost.pl, 21 kwietnia 2017.

[6] Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 września 2017 r. w sprawie nadawania Krzyża Zachodniego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1885)

[ust-7] Ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o ustanowieniu Krzyża Zachodniego. sejm.gov.pl. [dostęp 2017-05-08].

[8] Ustawa z dnia 9 listopada 2017 r. o Instytucie Solidarności i Męstwa imienia Witolda Pileckiego (Dz.U. z 2022 r. poz. 475)

[wojna-9] Ordery i odznaczenia nadawane w czasie wojny i do pięciu lat po niej, obecnie wstrzymane

[10] Odznaczenia nadawane do 16 października 1992, obecnie nadawanie zakończono

[do1999-11] Odznaczenia nadawane do 8 maja 1999, obecnie nadawanie zakończono

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[A]

[B]

[C]

II RP na obczyźnie^[B]	Krzyż Kampanii Wrześniowej Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino Medal Lotniczy Medal Morski Medal Morski Polskiej Marynarki Handlowej Medal Wojska
Organizacje PPP^[C]	Krzyż Armii Krajowej Krzyż Batalionów Chłopskich Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego
RP-PRL 1944–1989^[C]	Krzyż Bitwy pod Lenino Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie Krzyż Oświęcimski Krzyż Partyzancki Krzyż za udział w Wojnie 1918–1921 Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Medal za Warszawę 1939–1945 Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Śląski Krzyż Powstańczy Warszawski Krzyż Powstańczy Wielkopolski Krzyż Powstańczy

PRM	Odznaka Honorowa „Za zasługi w zapewnianiu bezpieczeństwa państwa poza granicami RP” Odznaka Honorowa za Zasługi dla Legislacji Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Wynalazczości” Odznaka honorowa „Zasłużony dla repatriacji” Odznaka honorowa za Zasługi dla Komunikacji Elektronicznej Odznaka Honorowa za Zasługi dla Polonii i Polaków za Granicą Odznaka Honorowa za Zasługi dla Służby Cywilnej
MAP	Odznaka honorowa „Zasłużony dla Górnictwa RP” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Łączności”
MEiN	Medal Komisji Edukacji Narodowej Medal „Zasłużony dla Nauki Polskiej Sapientia et Veritas”
MF	Odznaka „Zasłużony dla Krajowej Administracji Skarbowej” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Finansów Publicznych RP”
MI	Odznaka honorowa „Zasłużony dla drogownictwa” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kolejnictwa” Odznaka honorowa „Zasłużony dla transportu RP” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza”
MKiŚ	Odznaka Honorowa za Zasługi dla Energetyki Odznaka honorowa „Zasłużony dla Leśnictwa” Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Klimatu Odznaka honorowa „Zasłużony dla polskiej geologii” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Przemysłu Naftowego i Gazowniczego”
MKiDN	Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”
MON	Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Medal Wojska Polskiego Wojskowa odznaka „Za Rany i Kontuzje”
MRiPS	Odznaka Honorowa Primus in Agendo Odznaka Honorowa Meritis pro Familia
MRiRW	Odznaka honorowa „Zasłużony dla Rolnictwa”
MRiT	Odznaka honorowa „Za zasługi dla budownictwa” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Geodezji i Kartografii” Odznaka Honorowa za Zasługi dla Rozwoju Gospodarki RP
MSiT	Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Turystyki” Odznaka „Za Zasługi dla Sportu”
MSWiA	Medal za Zasługi dla Straży Granicznej Medal za Zasługi dla Policji Medal imienia podkomisarza Policji Andrzeja Struja Odznaka „Zasłużony Policjant” Odznaka „Zasłużony dla Ochrony Przeciwpożarowej” Odznaka Honorowa „Za zasługi w działaniach poza granicami RP” Odznaka Honorowa za Zasługi dla Samorządu Terytorialnego Odznaka okolicznościowa Medal Stulecia Utworzenia Policji Państwowej Odznaka okolicznościowa Medal 20-lecia Utworzenia Centralnego Biura Śledczego Odznaka okolicznościowa Medal Trzydziestolecia Powołania Straży Granicznej Odznaka Świętego Floriana „Za Zasługi dla Społeczności Lokalnej” Odznaka okolicznościowa Medal Stulecia Powołania Formacji Ochronnej
MSZ	Odznaka Honorowa „Bene Merito”
MS	Odznaka „Za zasługi dla więziennictwa” Odznaka Honorowa za Zasługi dla Wymiaru Sprawiedliwości
MZ	Odznaka „Honorowy Dawca Krwi – Zasłużony dla Zdrowia Narodu” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony zdrowia” Odznaka „Dawca Przeszczepu”
inne organy i urzędy	Medal Honorowy za zasługi dla Żandarmerii Wojskowej Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” Medal „Reipublicae Memoriae Meritum” Medal „Pro Bono Poloniae” Medal „Pro Patria” Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” Krzyż Więźnia Politycznego Odznaka Honorowa „Za Rozminowanie Kraju” Odznaka Honorowa Służby Ochrony Państwa Odznaka Honorowa imienia gen. Stefana Roweckiego „Grota” Odznaka honorowa „Działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych” Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Pracy Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka Odznaka Honorowa Zasłużonego dla Bezpieczeństwa w Górnictwie Odznaka honorowa „Za Zasługi dla bankowości RP” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka” Odznaka honorowa „Za zasługi dla statystyki RP” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Systemu Badań i Certyfikacji” Odznaka honorowa „Zasłużony Honorowy Dawca Krwi” Odznaka „Semper paratus”
wycofane	Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe Odznaka „Mistrz Sportu” Odznaka „Zasłużony Mistrz Sportu” Medal „Pro Memoria” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Odznaka „Zasłużony dla Służby Celnej” Odznaka „Za zasługi dla transportu” Odznaka „Za zasługi w pracy penitencjarnej” Odznaka Honorowa Biura Ochrony Rządu Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” Odznaka honorowa „Wzorowy Kierowca” Odznaka „Wzorowego Sprzedawcy” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Energetyki” Odznaka honorowa „Zasłużony dla górnictwa” Odznaka honorowa „Zasłużony dla bankowości” Odznaka „Za zasługi dla celnictwa” Odznaka Honorowa za Zasługi dla Skarbowości RP Odznaka „Za Zasługi dla Obrony Cywilnej” Odznaka „Za zasługi w zwalczaniu powodzi” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej”

Rodzaj odznaczenia	order krzyż medal gwiazda odznaka dystynktorium
Elementy insygniów	godło łańcuch orderowy gwiazda orderowa rozetka galonik okucie wstęga orderowa
Formy zredukowane	cywilna: miniaturka orderowa mundurowa: baretka
Lista odznaczeń w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie
Lista baretek w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie organizacjach międzynarodowych
Prawo	kapituła orderu odznaczenie państwowe order domowy order kobiecy
System odznaczeń w Polsce	Komisja Heraldyczna polski system orderowo-odznaczeniowy (lista) polskie odznaczenia resortowe polskie odznaczenia samorządowe