Anthony Braxton – Wikipedia, wolna encyklopedia

Anthony Braxton

Data i miejsce urodzenia	4 czerwca 1945 Chicago
Instrumenty	saksofon, klarnet
Gatunki	jazz, free jazz, muzyka awangardowa
Zawód	muzyk
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Anthony Braxton (ur. 4 czerwca 1945 w Chicago)^[1] – amerykański kompozytor, saksofonista, klarnecista, flecista, pianista, bandlider i filozof^[1]. Braxton jest jednym z najbardziej płodnych amerykańskich żyjących muzyków-kompozytorów; jego dorobek, licząc od lat 60., to ponad 100 albumów. Spośród bogatego instrumentarium, którym się posługuje, wymienić należy flet, saksofony: sopraninowy, sopranowy, C-Melody, altowy Es i F, barytonowy, basowy i kontrabasowy oraz klarnety: sopranowy, sopranowy Es i kontrabasowy. Laureat NEA Jazz Masters Award^[2] 2014.

Krytyk Chris Kelsey napisał o nim: „Pomimo faktu, że Braxton zademonstrował autentyczną, wręcz osobliwą zdolność grania klasycznych form (inspirowaną twórczością muzyków takich jak Warne Marsh, John Coltrane, Paul Desmond, czy Eric Dolphy) – nigdy tak naprawdę nie został zaakceptowany przez jazzowe elity, ponieważ zadurzył się w muzyce niejazzowych artystów, takich jak John Cage czy Karlheinz Stockhausen. Większość jazzmenów głównego nurtu (chociażby Wynton Marsalis) uważa wręcz, że muzyka Braxtona nie ma nic wspólnego z jazzem. Jak zwał, tak zwał; nie sposób kwestionować jego oryginalności. Anthony Braxton stworzył muzykę o gigantycznej wprost złożoności i pasji niepodobnej do niczego, co dotychczas znane”^[1].

We wczesnej fazie kariery Braxton przewodził trio z udziałem skrzypka Leroya Jenkinsa i trębacza Wadada Leo Smitha. Był również zaangażowany w stowarzyszeniu Association for the Advancement of Creative Musicians w swoim mieście rodzinnym, Chicago.

W 1968 Braxton nagrał podwójną płytę długogrającą For Alto. Pomimo tego, że istniały już pozbawione akompaniamentu nagrania saksofonowe (np. „Picasso” Colemana Hawkinsa), For Alto było pierwszym tego typu pełnym albumem. Utwory na nim zawarte dedykowane zostały m.in. Cecilowi Taylorowi i Johnowi Cage'owi. Wpłynął on na twórczość artystów takich jak Steve Lacy (saksofon sopranowy) czy George Lewis (puzon), którzy wydali wkrótce swoje własne, uznane albumy solowe.

Braxton dołączył ok. 1970 r. do trio Chicka Corei (Dave Holland – kontrabas, Barry Altschul – perkusja), tworząc krótko istniejący awangardowy kwartet Circle. Corea zdecydował się opuścić grupę, tworząc swój podążający nurtem jazz fusion Return to Forever, jednakże Holland i Altschul pozostali z Braxtonem przez większą część lat 70. jako trzon kwartetu z różnymi, uzupełniającymi sekcję dętą muzykami (w rolę tę wcielili się m.in. trębacz Kenny Wheeler oraz puzoniści George Lewis i Ray Anderson). Grupa swoje nagrania wydawała pod szyldem Arista Records. Wspomniane trio, wraz z saksofonistą Samem Riversem, nagrało Conference of the Birds Hollanda (wyd. ECM). Braxton w latach 70. nagrywał również w duecie z Lewisem i Richardem Teitelbaumem.

W 1975 wypuścił album zatytułowany Muhal (wyd. Muse Records) wraz z Creative Construction Company, grupą w składzie Richard Davis (bas), Muhal Richard Abrams (wiolonczela), Steve McCall (perkusja), Muhal Richard Abrams (fortepian), Wadada Leo Smith (trąbka) i Leroy Jenkins (skrzypce).

Pod koniec lat siedemdziesiątych nagrał dwa albumy w dużych składach: Creative Orchestra Music 1976, inspirowany jazzem amerykańskim i tradycjami orkiestr marszowych oraz For Four Orchestras (oba albumy wyd. Arista).

Regularny skład działającej najdłużej^[3] formacji Braxtona w latach 80. i wczesnych 90. stanowił kwartet z udziałem Marilyn Crispell (fortepian), Marka Dressera (kontrabas) i Gerry’ego Hemingwaya (perkusja).

Braxton nagrywał również i współpracował z licznymi, swobodnie improwizującymi muzykami takimi jak Derek Bailey, Evan Parker, z Globe Unity Orchestra, jak również z tuzami „zwyczajnego” świata jazzowego, pokroju Maxa Roacha. Na przestrzeni lat występował z artystami takimi jak Mal Waldron, Dave Douglas, Ornette Coleman, Dave Brubeck, Lee Konitz, Peter Brötzmann, Willem Breuker, Muhal Richard Abrams, Steve Lacy, Roscoe Mitchell, Pat Metheny, Andrew Cyrille, Wolf Eyes, Misha Mengelberg, Chris Dahlgren, Lauren Newton, pośród wielu innych.

W 1994 roku otrzymał nagrodę MacArthur Fellowship. W latach 1995–2006 jego twórczość jako kompozytora skoncentrowała się prawie wyłącznie na cyklu, który określił mianem Ghost Trance Music, wprowadzającym w jego muzyce ustabilizowany rytm i dającym możliwość jednoczesnego odgrywania dowolnego jej fragmentu przez muzyków. Większość z najwcześniejszych nagrań Ghost Trance wydana została pod jego własnym szyldem Braxton House (obecnie już niedziałającym). Końcowe nagrania cyklu wykonywał w 2006 z udziałem „12+1tet” w klubie Iridium (Nowy Jork); kompletna, czterodniowa sesja muzyków została zarejestrowana i wydana w 2007 przez Firehouse 12.

Oprócz powyższego, w latach dziewięćdziesiątych i na początku XXI w. Braxton stworzył olbrzymią ilość „zwyczajnych” nagrań, w których często występował – inaczej niż zwykle – jako pianista. W roli tej grywał już w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, rzadko jednak rejestrując tego rodzaju występy; od niedawna dostępne są wielopłytowe nagrania tego materiału, wraz z podsumowującym je czteropłytowym wydaniem CD z trasy koncertowej w 2003 (wyd. Leo Records).

Do współczesnych prac tego artysty należy zaliczyć szereg kompozycji takich jak Falling River Musics, udokumentowanych na 2+2 Compositions (482 Music, 2005).

W 2013 roku Braxton zaczął udostępniać na swojej stronie internetowej za darmo bootlegi z koncertów z całej swojej kariery^[4].

Braxton studiował filozofię na Roosevelt University. Wykładał w Mills College; obecnie jest profesorem muzyki na Wesleyan University w Middletown, Connecticut, nauczając kompozycji, improwizacji i historii muzyki.

Muzykiem jest również jeden z jego synów, Tyondai Braxton, gitarzysta, klawiszowiec i wokalista amerykańskiego zespołu Battles.

Oprócz kariery muzycznej, Braxton jest również zapalonym szachowym graczem.

Muzyka Braxtona nie poddaje się kategoryzacji, dlatego też lubi się on odnosić do swoich prac (jak również prac jego współpracowników i uczniów) używając prostego miana „muzyki kreatywnej”. W wielu wywiadach podkreśla, iż nie jest muzykiem jazzowym, chociaż ogrom jego twórczości korzysta z osiągnięć jazzu i improwizacji, jak również fakt wydania przez niego wielu albumów ze standardami jazzowymi. Oprócz nich, Braxton jest autorem (wciąż rosnącej liczby) prac na większą skalę (orkiestralnych), w tym dwóch cykli oper.

W jego muzyce można zauważyć silne wpływy teorii i mistycyzmu, które opisuje w swoich wielotomowych publikacjach, jak np. Triaxium Writings czy Composition Notes (wyd. Frog Peak Music). Pomimo że kompozycje i improwizację Braxtona można określić mianem nurtu awangardowego, wiele spośród nich nacechowanych jest swingującym charakterem i 'kanciastym' rytmem, charakterystycznym dla Charliego Parkera i tradycji bebopu.

Braxton znany jest z charakterystycznej konwencji nazewnictwa swoich utworów, przedstawianej w postaci diagramów, zwykle opatrzonych niezrozumiałymi cyframi i literami. Niekiedy mają one bezpośredni związek z muzyką; przykładowo, na albumie For Trio, tytuł-diagram wskazuje fizyczne miejsca, gdzie znajdowali się muzycy, jednak w większości przypadków trudno odnaleźć jednoznaczny sens. Czasami tytuły stanowią zapis nutowy, sugerujący wykonawcy, w jaki sposób zagrać utwór; innym razem, litery dają się odczytać jako inicjały przyjaciół i współwykonawców Braxtona itd.

Sam kompozytor w żartobliwy sposób odmawia wyjaśnienia ich znaczenia, twierdząc, że sam wciąż jest na etapie jego odkrywania. Ostatecznie, Braxton zdecydował się użyć systemu numeracji dzieł (opus), aby ułatwić odnoszenie się do poszczególnych z nich; wcześniejsze kompozycje otrzymały adekwatną numerację wsteczną.

Aż do późnych lat osiemdziesiątych, tytuły Braxtona stawały się coraz bardziej zawiłe. Pojawiać się w nich zaczęły rysunki i ilustracje, np. w czteroczęściowym cyklu operowym, Trillium R. W innych zawarte zostały „ożywione” obrazy martwej natury, głównie wagonów kolejowych (te ostatnie głównie w ramach nurtu Ghost Trance Music).

Anthony Braxton, pomimo swojego wieku, wciąż występuje w składach o różnej wielkości. Jego dorobek w chwili obecnej obejmuje ponad 350 kompozycji. Ostatnio ukończył kolejną partię utworów z cyklu Ghost Trance Music i od niedawna wykazuje zainteresowanie trzema nowymi systemami: The Diamond Curtain Wall Trio, w którym wykorzystuje złożony język programowania do generowania dźwięku SuperCollider, Falling River Musics oraz muzyką Echo Echo Mirror House.

• Braxton, Anthony – Tri-Axium Writings Volumes 1-3 – 1985.
• Braxton, Anthony – Composition Notes A-E – 1988.
• Ford, Alun – Anthony Braxton (Creative Music Continuum) – Stride, 2004.
• Heffley, Mike – The Music Of Anthony Braxton – Greenwood, 1996.
• Lock, Graham – Forces in Motion: The Music and Thoughts of Anthony Braxton – Da Capo, 1989.
• Lock, Graham – Mixtery (A Festschrift For Anthony Braxton) – Stride, 1995.
• Lock, Graham – Blutopia: Visions of the Future and Revisions of the Past in the Work of Sun Ra, Duke Ellington, and Anthony Braxton – Duke University, 2000.
• Radano, Ronald Michael – New Musical Figurations (Anthony Braxton's Cultural Critique) – University of Chicago, 1994.
• Sinclair, John and Robert Levin – Introducing Anthony Braxton – Music & Politics – World, 1970
• Wilson, Peter Niklas – Anthony Braxton. Sein Leben. Seine Musik. Seine Schallplatten. – Oreos, 1993.

• Anthony Braxton and the Tri-Centric Foundation. wesleyan.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-14)].
• Frog Peak: Anthony Braxton
• Comprehensive Discography. restructures.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-11)].
• Interview-excerpt on restructuralism, stylism & traditionalism. newalbion.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-10-25)].
• 'The Third Millennial Interview'. mheffley.web.wesleyan.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-08-28)]. by Mike Heffley, 2001 (100+ pages)
• Research papers. wesleyan.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-01-04)]. by Anthony Braxton
• Lovely Music: Anthony Braxton
• : Composite Interview, WKCR, 1993-1995
• http://www.intaktrec.ch/interbraxton-a.htm Interview for Duo Palindrome (2002) w/ Andrew Cyrille
• Breakfast Conversation in Concert: Anthony Braxton interviewed by Roland Young, Glen Howell, and Sandy Silver, before his concert at the Palace of the Legion of Honor, 10 October 1971.
• Braxton interview concerning the application of his musical language (1985)
• Epitonic.com: Anthony Braxton featuring tracks from 19 Solo Compositions, 1988
• Art of the States: Anthony Braxton. artofthestates.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-11-20)]. Composition No. 186 (1996) and Composition 304 (+ 91, 151, 164) (2002)
• Video of Braxton playing a Contrabass Saxophone at Iridium Jazz Club
• Większość nagrań Braxtona dla Leo Records jest dostępnych na emusic. This is no longer the case, but Leo Records has made almost all of Braxton's Leo sessions available as downloads from their own site.
• Anthony Braxton interview at allaboutjazz.com
• Introducing Anthony Braxton by Robert Levin (1970)