Atena Paszko – Wikipedia, wolna encyklopedia

Atena Paszko

Ате́на-Святоми́ра Васи́лівна Пашко́

Data i miejsce urodzenia	10 października 1931 Bystrycia
Data i miejsce śmierci	20 marca 2012 Kijów
Narodowość	ukraińska
Język	ukraiński
Alma Mater	Narodowy Uniwersytet Leśnictwa Ukrainy
Dziedzina sztuki	poezja
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Atena Paszko (wł. Atena Swiatomira Wasiliewna Paszko, ukr. Ате́на-Святоми́ра Васи́лівна Пашко́, ur. 10 października 1931 w miejscowości Bystrycia, w obwodzie lwowskim na Ukrainie, zm. 20 marca 2012 w Kijowie) – ukraińska poetka, działaczka społeczna, aktywistka na rzecz praw kobiet, wolności i demokracji^[1].

Żona Wiaczesława Czornowiła, matka Tarasa Czornowiła.

Paszko ukończyła Narodowy Uniwersytet Leśnictwa Ukrainy. Pracowała na Wydziale Geografii^[2]. Następnie zainteresowała się poezją. Jej wiersze drukowano w ukraińskich gazetach.

Jest autorką trzech tomów poetyckich^[3]:

• „Na rozdrożu” (ukr. „На перехрестях”) – wydanego w 1989 roku w Monachium.
• „Na brzegu świecy” (ukr. „На вістрі свічки”) – wydanego w 1991 roku w Baltimore i Toronto.
• „Ostrze mojej drogi” (ukr. „Лезо моєї стежки”) – wydanego w 2007 roku w Kijowie.

Od lat sześćdziesiątych Paszko i jej mąż mieszkali w Kijowie. Angażowali się w działalność opozycyjną i społeczną^[4]. Doświadczali licznych represji ze strony władz Związku Radzieckiego^[5]. Publicznie wypowiadali się w obronie praw człowieka, w tym osób niesłusznie skazanych.

Paszko broniła ukraińskich intelektualistów i sprzeciwiała się cenzurze prasy. Kierowała do władz listy z apelem o uwolnienie więźniów politycznych. W połowie lat sześćdziesiątych zakazano drukowania jej wierszy i tekstów, szykanowano w pracy, wysyłano do mieszkania kontrole w celu przeprowadzenia rewizji^[2][6].

W latach 1967 – 1988 jej mąż, Wiaczesław Czornowił, był trzykrotnie sądzony za działalność antyradziecką i skazany na karę więzienia do zakładów o zaostrzonym rygorze, a wszystkie publikacje Ateny Paszko zostały zakazane przez cenzurę^[5][7]. W latach siedemdziesiątych została tymczasowo zatrzymana przez KGB, do lat dziewięćdziesiątych pozostawała pod obserwacją^[2].

W 1990 roku wraz z mężem odwiedziła Polskę. W podróży towarzyszyli im dziennikarze „Gazety Wyborczej”^[8].

Od 1991 roku Paszko kierowała Związkiem Kobiet Ukraińskich^[5][6]. Prowadziła działalność edukacyjną w celu zwiększenia aktywności zawodowej kobiet i przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Po śmierci męża w 1999 roku założyła międzynarodową fundację jego imienia i poświęciła się pracy społecznej^[2]. Zajmowała się prawami kobiet i dzieci oraz monitorowaniem przestrzegania zasad demokracji w życiu publicznym. Sprzeciwiała dyskryminacji z uwagi na płeć lub poglądy oraz wszelkim formom cenzury mediów.

W 2004 roku Paszko podpisała się pod listem czterdziestu ukraińskich intelektualistów, dziękującym Polakom za poparcie dla ukraińskiej opozycji^[9].

18 sierpnia 1997 roku, na podstawie dekretu prezydenta Łeonida Kuczmy, Atena Paszko została odznaczona Orderem Księżnej Olgi za działalność na rzecz praw kobiet i dzieci^[5][10].

18 listopada 2009 roku, dekretem prezydenta Wiktora Juszczenki, przyznano jej Order Wolności w uznaniu za wybitne zasługi na rzecz budowy niepodległego państwa ukraińskiego i działalność społeczną^[5][11].

1 czerwca 1964 roku urodził się syn Ateny i Wiaczesława Taras Czornowił.

Jej mąż zginął 25 marca 1999 roku w niejasnych okolicznościach, które wywołały liczne spekulacje, w tym podejrzenie o zabójstwo na tle politycznym^[8][12].

Paszko i jej mąż zostali pochowani na cmentarzu w Kijowie^[13].