Benjamin Zephaniah – Wikipedia, wolna encyklopedia

Benjamin Zephaniah
Benjamin Obadiah Iqbal Zephaniah
	; Benjamin Zephaniah (2018)
Data i miejsce urodzenia	15 kwietnia 1958 ; Birmingham
Data śmierci	7 grudnia 2023
Zawód, zajęcie	poeta, pisarz, muzyk, działacz społeczny aktywista polityczny
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Benjamin Obadiah Iqbal Zephaniah (ur. 15 kwietnia 1958 w Birmingham^[1] zm. 7 grudnia 2023^[2]) – brytyjski poeta, pisarz, muzyk reggae, a także działacz społeczny i polityczny. Był rastafarianinem, weganinem oraz anarchistą^[3]^[4]. W 2008 The Times umieścił go na liście największych brytyjskich pisarzy po 1945^[5].

Życiorys

Urodził się 15 kwietnia 1958 w dzielnicy Handsworth w Birmingham. Jego ojciec pochodził z Barbadosu i pracował jako listonosz, a matka, urodzona na Jamajce, była pielęgniarką. Szkołę opuścił w wieku 13 lat z powodu dysleksji. Swój pierwszy odczyt poezji miał już w wieku 11 lat, a gdy skończył 15 lat, był już dość dobrze znany w swojej dzielnicy, pośród mniejszości afro-karaibskiej i azjatyckiej^[6].

Swoją muzyczną karierę rozpoczął w 1982 wydając album Rasta. Był to okres, kiedy związał się z rastafarianizmem, który wywarł duży wpływ na tworzoną przez niego muzykę. W ciągu swojej kariery muzycznej współpracował m.in. z takimi wykonawcami jak: Bomb the Bass, Dubioza kolektiv, Sinéad O’Connor^[6].

Był weganinem oraz wspierał różne organizacje walczące o prawa zwierząt. Był członkiem honorowym The Vegan Society oraz organizacji Viva! (Vegetarian International Voice for Animals) Zaangażowany w działania anty-homofobiczne Amnesty International na Jamajce. Współpracował także na polu antyrasistowskim z Newham Monitoring Project. Chociaż był rastafarianinem, nie palił marihuany od kiedy skończył 30 lat^[6].

Obecnie należy do najbardziej znanych poetów brytyjskich. W 2003 nie przyjął królewskiego Orderu Imperium nadanego mu przez królową Elżbietę II, przyznanego mu za osiągnięcia w dziedzinie literatury. W uzasadnieniu swojej decyzji stwierdził, że jest przeciwnikiem Imperium Brytyjskiego. W wywiadzie dla The Guardian powiedział: "Ja? Order Imperium dla mnie? Wściekam się, gdy słyszę słowo Imperium; przypomina mi ono niewolnictwo i tysiące lat brutalności...Order dla Benjamina Zephaniaha – nie ma mowy panie Blair, w żadnym razie królowo. Jestem głębokim przeciwnikiem Imperium"^[7]. Jako zadeklarowany anarchista, Benjamin Zephaniah opowiadał się za dezintegracją Wielkiej Brytanii. Wzywał m.in. do nauki języka walijskiego w szkołach powszechnych. Był przeciwnikiem obecności Wielkiej Brytanii w Unii Europejskiej^[6]^[8].

Otrzymał tytuł doktora honoris causa University of North London (1998)^[1], Birmingham City University (1999), Staffordshire University (2001)^[9], London South Bank University (2003), University of Exeter (2006), University of Westminster (2006) oraz University of Birmingham (2008)^[10].

Twórczość literacka

Poezja

Pen Rhythm (1980)
The Dread Affair: Collected Poems (1985; Arena)
City Psalms (1992; Bloodaxe Books)
Inna Liverpool (1992; AK Press)
Talking Turkeys (1995; Puffin Books)
Propa Propaganda (1996; Bloodaxe Books)
Funky Chickens (1997; Puffin)
School's Out: Poems Not for School (1997; AK Press)
Funky Turkeys (Audiobook) (1999; AB hntj)
White Comedy
Wicked World! (2000; Puffin)
Too Black, Too Strong (2001; Bloodaxe Books)
The Little Book of Vegan Poems (2001; AK Press)

Proza

Face (1999; Bloomsbury)
Refugee Boy (2001; Bloomsbury)
gangsta rap (2004; Bloomsbury)
Teacher’s Dead (2007; Bloomsbury)
Terror Kid (2014; Bloomsbury)

Książki dla dzieci

We are Britain (2002; Frances Lincoln)
Primary Rhyming Dictionary (2004; Chambers Harrap)
J is for Jamaica (2006; Frances Lincoln)
My Story (2011; Collins)
When I Grow Up (2011; Frances Lincoln)

Dramaty

Playing the Right Tune (1985)
Job Rocking (1987)
Delirium (1987)
Streetwise (1990)
Mickey Tekka (1991)
Listen to Your Parents (2003)
Face: The Play (razem z Richardem Conlonem)

Inne

Kung Fu Trip (2011; Bloomsbury)
The Life And Rhymes of Benjamin Zephaniah (2018; Simon & Schuster)

Dyskografia

Albumy

Rasta (1982; Upright)
Us An Dem (1990; Island)
Back to Roots (1995; Acid Jazz)
Belly of De Beast (1996; Ariwa)
Naked (2005; One Little Indian)
Naked & Mixed-Up (2006; One Little Indian)
Revolutionary Minds (2017; Fane Productions)

Minialbumy

Dub Ranting (1982; Radical Wallpaper)

Filmografia

Didn't You Kill My Brother? (1987) jako Rufus
Farendj (1989) jako Moses
Dread Poets' Society (1992) jako Andy Wilson
Truth or Dairy (1994) jako on sam
Crucial Tales (1996) jako ojciec Richarda
Making the Connection (2010) jako on sam
Peaky Blinders (2013–) jako Jeremiah Jesus

Przypisy

↑ ^a ^b AndyA. Gregory AndyA., International Who’s Who in Popular Music 2002, Europa, 2002, s. 562, ISBN 1-85743-161-8 .
↑ Benjamin Zephaniah, pioneering poet and Peaky Blinders star, dies aged 65. independent.co.uk. [dostęp 2023-12-07]. (ang.).
↑ ‘Reforming has done nothing. That’s why I’m an anarchist.’ An interview with Benjamin Zephaniah | Red Pepper [online], 27 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-27] .
↑ BenjaminB. Zephaniah BenjaminB., Dlaczego jestem anarchistą, „Inny Świat”, 51, 2020, s. 15-16, ISSN 1898-7680 (pol.).
↑ The 50 greatest British writers since 1945, „The Times”, 2008, ISSN 0140-0460 [dostęp 2020-05-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-09] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d JKK, Benjamin Obadiah Iqbal Zephaniah, „Inny Świat”, 51, 2020, s. 16, ISSN 1898-7680 (pol.).
↑ BenjaminB. Zephaniah BenjaminB., Benjamin Zephaniah: 'I thought, OBE me? Up yours, I thought', „The Guardian”, 27 listopada 2003, ISSN 0261-3077 [dostęp 2020-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-10] (ang.).
↑ Benjamin Zephaniah Q&A: “My first racist attack was a brick in the back of the head [online], newstatesman.com [dostęp 2020-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-10] (ang.).
↑ Recipients of Honorary Awards [online], Staffordshire University, 22 lutego 2013 [dostęp 2020-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2013-02-22] (ang.).
↑ BirminghamB. Live BirminghamB., University honour for Doug Eliis [online], birminghammail, 11 lipca 2008 [dostęp 2020-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-10] (ang.).

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona Benjamina Zephaniaha (ang.)

[:1-1] AndyA. Gregory AndyA., International Who’s Who in Popular Music 2002, Europa, 2002, s. 562, ISBN 1-85743-161-8 .

[2] Benjamin Zephaniah, pioneering poet and Peaky Blinders star, dies aged 65. independent.co.uk. [dostęp 2023-12-07]. (ang.).

[3] ‘Reforming has done nothing. That’s why I’m an anarchist.’ An interview with Benjamin Zephaniah | Red Pepper [online], 27 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-27] .

[4] BenjaminB. Zephaniah BenjaminB., Dlaczego jestem anarchistą, „Inny Świat”, 51, 2020, s. 15-16, ISSN 1898-7680 (pol.).

[5] The 50 greatest British writers since 1945, „The Times”, 2008, ISSN 0140-0460 [dostęp 2020-05-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-09] (ang.).

[:0-6] JKK, Benjamin Obadiah Iqbal Zephaniah, „Inny Świat”, 51, 2020, s. 16, ISSN 1898-7680 (pol.).

[7] BenjaminB. Zephaniah BenjaminB., Benjamin Zephaniah: 'I thought, OBE me? Up yours, I thought', „The Guardian”, 27 listopada 2003, ISSN 0261-3077 [dostęp 2020-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-10] (ang.).

[8] Benjamin Zephaniah Q&A: “My first racist attack was a brick in the back of the head [online], newstatesman.com [dostęp 2020-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-10] (ang.).

[9] Recipients of Honorary Awards [online], Staffordshire University, 22 lutego 2013 [dostęp 2020-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2013-02-22] (ang.).

[10] BirminghamB. Live BirminghamB., University honour for Doug Eliis [online], birminghammail, 11 lipca 2008 [dostęp 2020-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-10] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]